مجله نوجوان 16 صفحه 18

محسن وطنی تلویزیون لولونیست! خانم دکتر مهدخت بروجردی علوی، دکترای علوم ارتباطات و از اولین بانوانی است که دکترای این رشته را در ایران تصاحب نموده است دکتر بروجردی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مدرس ارتباطات در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد صدا و سیما و مرکز مطالعات رسانه ها، نیز هست. روش تحقیق و تحلیل پیام های ارتباطی، تخصص اصلی خانم دکتر بروجردی محسوب می شود. ایشان دیدگاه های قابل توجهی در مورد تلویزیون دارند که می خوانید: از تاثیر رسانه ها بر ذهن مخاطب کودک و نوجوان شروع کنیم؟ اولین مساله در پاسخ به این سوال شما این است که باید بین رسانه ها تفکیک قایل شد. سوال شما باید متمرکز بر یک سرسانه خاص باشد. کتاب، رادیو، تلویریون و یا آگهی هایی که بر تابلوی خیابانی نصب می شونأ، تصایر یکسانی بر ذهن کودکان ندارند. من در پاسخ به این سوال، در مرحله اول، روی تلویزیون بحث می کنم. با اندک آگاهی از رسانه ها و تاثیری که بر ذهن مخاطب می گذارند، جای شکی باقی نمی ماند که رسانه ها و به خصوص تلویزیون، تاثیر عمیقی بر الواح چاک ذهن کودکان و نوجوانان می گذارند ولی هیچ کس نمی تواند ادعا کند که این تاثیرات صرفا خوب یا بد است برنامه ای که برای یک نفر می تواند زیان بخش باشد، ممکن است برای نفر دیگری متضمن فواید زیادی باشد. تحقیقات متعددی که در این زمینه انجام شده(البته تعداد این تحقیقات با توجه به اهمیت موضوع زیاد نیست و اکثر آنها هم در خارج از ایران انجام شده ولی ما نتایج آنها را به کشور خودمان نیز تعمیم می دهیم) نشان می دهد که مخاطبان در رابطه با تماشای تلویزیون، منفعل عمی نمی کنند و مثل یک قربانی خود را در معرض حملات تلویزیون قرار نمی دهند، بلکه به شکل پویا، از میان برنامه های متعدد آن دست به انتخاب و گزینش می زنند. از طرف دیگر، مطالعات انجام شده نشان می دهند که کودکان و نوجوانان از یک محتوای تلویزیونی، به شکل های گوناگون استفاده می کنند. تجارب کودکان و نوجوانان، ارزش هایی که به آنها آموخته شده، شرایط اقتصادی و اجتماعی خانواده و حتی بعضی از موارد خاص ژنتیکی را شاید بتوان عوامل تفاوت ادراکات کودکان و نوجوانان از یک محتوای ثابت دانست. پس خلاصه پاسخ سوال شما این است که تاثیر تلویزیون بر کودکان و نوجوانان انکار ناپذیر است ولی نکته مهم و قابل توجه «شرایط تاثیر» برنامه ها روی کودکان است. از چه زمانی کودکان و نوجونان به تماشای تلویزیون علاقه مند می شوند؟ تحقیقات نشان می دهد که کودکان تقریبا از سن دوسالگی، اولین تجربه رویارویی خود را با تلویزیون آغاز و شروع به کشف این دستگاه پر رمز و راز می کنند. در سه سالگی کودک علاقه خود را به یک برنامه خاص با سروصدا نشان می دهد و برای تماشای ان اصرار می ورزد و از آن پس، به تماشاگر حرفه ای تلویزیون تبدیل می شود. کودکان معمولا در ابتدا به تماشای کارتون ها و برنامه های کودک علاقه نشان می دهند سپس کم کم فیلم های بزرگسالان را هم ندیده نمی گذارند. تحقیق دیگری نشان می دهد بچه هایی که والدین شاغل آنها، گهواره بچه ها را نزدیک تلویزیون می گذاشته اند و دنبال کار خود می رفتند، بیش از سایر بچه ها به تلویزیون علاقه نشان می دهند بچه هایی که خواهر و بردار بزرگ تر از خود دارند، تماشای تلویزیون را با فیلم های وسترن و جنایی شورع می کنند، ولی بچه هایی که فرزند اول هستند، معمولا این روند را به شکل طبیعی تری طی می کنند. مدت تماشای تلویزون هم در رابطه با کودک و تلویزوین باید مورد توجه قرار گیرد بر اساس پژوهشی که در آمریکا صورت گرفته، کودکانی که از سن سه سالگی استفاده از تلویزیون را شروع کردند، تقریباً