مجله نوجوان 38 صفحه 22

سوژه طلایی موسیقی پاپ در سینمای ایران گفتیم که سازندگان فیلمهای سینمایی ایران و به ویژه فیلمفارسی در رژیم گذشته از موسیقی پاپ (و حتی موسیقی سنتی) به شکلی بسیار مبتذل در فیلمها استفاده می کردند. تا این که با پیدایش موج نوی سینمای ایران بعضی از خوانندگان ترانه های پاپ مثل فریدون فروغی و فرهاد مهراد در شکل گیری فیلمهای برتر و باارزش تاریخ سینمای ایران نقش مهمی ایفا کردند. این آثار چون از دل سازندگانی با پشتوانه های عمیق فکری ، سیاسی و اجتماعی برمی آمدند با استقبال مردم روبه رو شد. تا جایی که حتی فیلمهای موج نو در تکمیل سبک خاصی از موسیقی پاپ (سیاسی ، اجتماعی و در کل موسیقی اعتراض) نقش مهمی بازی می کرد و ترانه هایی مانند مرد تنها ، جمعه ، آدمک و گنجشک اشی مشی که در فیلمهای موج نو به گوش مردم رسید ، خود زمینه کارهای بهتری مثل شبانه و ... شدند. ترانه های موج نو همچنین شکل خاصی از کلیپ را در سینمای ایران پدید آوردند. به این صورت که مثلا در میانه داستان فیلم با استفاده از صحنه های ترکیبی و حضور بازیگران در لوکیشنهای مختلف و یک ارتباط کم رنگ یا پررنگ بین شعر ترانه و ماجرای فیلم ، یک ترانه ساخته و اجرا می شد. این رسم امروزه نیز در سینمای ما رایج است و از میان نمونه های سالهای اخیر می توان "دستهای آلوده" با صدای نیما مسیحا در فیلمی به همین نام ساخته سیروس الوند و ترانه فیلم "نوک برج" با صدای محمدرضا فروتن (ساخته کیومرث پوراحمد) را نام برد. چه آهنگی در ذهن می ماند؟ آیا تا به حال برایتان پیش آمده که یک ترانه به محض شنیدن آن برای اولین بار ، برای چند روز شما را جذب کند و بعد یکباره جذابیت خود را از دست بدهد؟ آیا هیچ به دلایل این امر اندیشیده اید؟ دلایل زیاد است؛ اما بد نیست اینها را با هم مرور کنیم؛ در جذاب شدن هر اثر هنری - و در این جا آهنگ و ترانه - مجموعه ای از عوامل دخالت دارند که در این چند صفحه تا حدودی به هریک اشاره شده است (از جمله شعر و ترانه ، آهنگ ، تنظیم و ارکستراسیون و نقش هریک از سازها و ترکیب آنها با یکدیگر گرفته تا صدای خواننده و ضبط و ...) در گوش کردن یک اثر موسیقایی برای نخستین بار ، حداقل یک ویژگی آن ما را جذب می کند. این جذبه ما را تشویق و دلتنگ می کند تا دوباره سراغ آن اثر برویم. در هر بار گوش دادن دریچه تازه ای از اثر برای ما گشوده می شود و در صورتی که این آفریده هنری به خوبی و درست خلق شده باشد و ویژگیها و برجستگیهای آن زیاد باشد. در ذهن ما - و خیلی از آدمها- ماندگار خواهد بود. عکس این قضیه هم ممکن است روی دهد. مثلا اگر اجرای خواننده خوب باشد و تنظیم آهنگ یا شعر و ترانه آن قدرها قوی نباشند شنیدن اثر فقط برای چند بار لذت بخش خواهد بود. یا این که باید مدتی بگذرد تا دوباره از شنیدن آن موسیقی به وجد بیاییم. البته حالتهای دیگری هم ممکن است رخ دهد... با این توجیه می توانیم پی ببریم که چرا و چگونه از میان هزاران ترانه و تصنیف که در طول سال تولید و عرضه می شوند فقط معدودی از آنها به حافظه موسیقیایی مردم راه می یابند و ماندگار می شوند!