مجله نوجوان 62 صفحه 16

ریشه های تاریخی چهارشنبه سوری اشاره : این جشن باشکوه که در سال های اخیر به خاطر خیلی از دلایل به یکی از معضلات اجتماعی بدل شده است ریشۀ تاریخی چند هزار ساله دارد . چند هزار سال است که مردم در هفتۀ آخر سال آتش روشن می کنند و به جشن و پایکوبی می ژردازند امّا هیچ کس به درستی نمی داند که نقطۀ آغاز این جشن در کجاست . در این مورد گفته های فراوان و دیدگاه های متفاوتی وجود دارد که با هم چند نمونه از آنها را مرور می کنیم . چهارشنبه سوری ، آیینی زرتشتی است . بسیاری از مردم چهارشنبه سوری را یک آیین زرتشتی می دانند چرا که در دین زرتشت آتش نماد پاکی و پاک کنندگی بوده و همچنین حالتی شبیه به قبله دارد و ستایش اهورامزدا در برابر آتش که نماد نور و روشنایی است انجام می شود . به اعتقاد آنان هرگاه آتش افروخته شود . بیماری ، فقر ، بدبختی ، بدی و ناکامی دفع می شود و ناپدید می گردد چرا که این ها از آثار وجودی ظلمت و اهریمن هستند . پس در این آیین افروختن آتش به طور کنایی راه یافتن روشنی و نور و معرفت در دل و روح آدمی است . به همین خاطر در هفتۀ آخر سال ، ایرانیان با برپا کردن جشن سوری بدیها را از خود دور می کرده اند . در روزگاران قدیم ، آریاییان به دور آتش جمع می شدند و با شادی و هلهله و پایکوبی یک حیوان را قربانی کرده و گوشت آن را در داخل آتش می انداختند . با ظهور زرتشت آلوده کردن گوشت و به هدر دادن آن نفی شد و زرتشت تباه کردن گوشت را کاری اهریمنی به شمار آورد و در برابر این کار خشنودی و پایکوبی را اَرتِه به معنی فضیلت و کاری نیکو شمرد . از این رو بسیاری مراسم چهارشنبه سوری را آیینی زرتشتی می دانند . چهارشنبه سوری ، هیچ ربطی به آیین زرتشتی ندارد . بر خلاف عقیده ای که در بالا گفته شد ، گروهی هم هستند که اعتقاد دارند ، چهارشنبه سوری آیینی است که بعد از اسلام در ایران رواج یافته و هیچ ربطی به آیین زرتشتی ندارد . در این باره گفته شده است که زرتشتیان در کوچه ها آتش روشن نمی کنند و پریدن از روی آتش را به سبب تقدس آن زشت می شمارند . علاوه بر این آنها معتقدند که هفته به شکلی که ما در تقویم خود داریم در فرهنگ زرتشتی وجود ندارد . زرتشتیان ماه و سال را به طور دیگری تقسیم می کنند و هر هفته در فرهنگ آنها پنج روز دارد . به گفتۀ این گروه هفته به شکل هفت روزۀ آن پس از حضور اسلام در ایران و تحت تأثیر اعراب پدید آمده است و ادّعا می کنند که از آنجایی که اعراب روز چهارشنبه را روز نحس هفته می دانستند باید جشن چهارشنبه سوری هم چیزی مربوط به عربها باشد که در روزگار ما به این صورت درآمده است وگرنه در آیین زرتشتی اصلاً چهارشنبه ای نیست که چهارشنبه سوری وجود داشته باشد . ولی آنچه واقعی تر به نظر می رسد این است که این مراسم پیش از اسلام هم در ایران وجود داشته و پس از ظهور اسلام به واسطۀ نحوست چهارشنبه با برخی عقاید خرافی اعراب نیز منطبق شده است . به هر حال آنچه مسلم است این است که این مراسم به دین اسلام ربطی نداشته و نحس بودن چهارشنبه نیز از عقاید خرافی اعراب در دورۀ جاهلیّت بوده است .