مجله نوجوان 64 صفحه 16

علت شروع جنگ ایران و عراق چه بود ؟ تا به حال در مورد علت های شروع جنگ تحمیلی ایران و عراق مطالب زیادی گفته شده است ک در پی این مطالب برای نسل سوم جوان و نوجوان این مرز و بوم سؤال های مختلفی مطرح شده است که بیشتر این سؤالها به علت ضعف در اطلاع رسانی بی پاسخ مانده است . و هنگامی که با این نسل به گپ و گفتگو می پردازی همیشه دو سؤال است که از زبان آنها مطرح می شود . اول اینکه چرا جنگ ایران و عراق شروع شد ؟ دوم اینکه چرا این جنگ قبل از مطرح شدن قطعنامۀ 598 فیصله پیدا نکرد ؟ ! چرا جنگ ایران و عراق شروع شد ؟ به گفتۀ دکتر محسن رضایی فرمانده اسبق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی علل وقوع جنگ میان ایران و عراق به دو دورۀ مشخص تقسیم می شود، اصولاً مرز های غربی ایران همیشه محل اختلاف ایران با دولت های همجوار در این بخش جغرافیایی بوده است . در دورۀ اول درگیری های متعددی با سلاطین عثمانی داشتیم که این اختلاف و درگیریها مربوط به قبل از پیروزی انقلاب بوده است . در دورۀ دوم که همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شده بود عراق در مرز های غربی، اقدام به تحریکاتی می کند، مخصوصاً در مسألۀ کردستان دخالت می کند، همچنین شواهدی هست که همکاری ضد انقلابیون را با عراق در بخش مرز های غربی به خصوص در منطقۀ خوزستان نشان می دهد . در اوایل سال 1359 این مسأله به جنگ کنسولگری بین سفارت ایران و عراق می انجامد . به دنبال آن در مریوان و دهلران درگیری های مرزی در تیر و مرداد 1359 به وجود می آید که سرانجام در 31 شهریور همین سال، حملۀ سراسری عراق به خاک ایران آغاز می شود . توسعه طلبی عراق عامل درگیری، توسعه طلبی دولت عراق بود که گمان می کرد روابط ایران پس از انقلاب با دولت های منطقه و آمریکا سرد شده است . این زمان بهترین موقعیت برای زیر پا گذاشتن قرارداد 1975 الجزایر و طرح ادعاهای ارضی بود، بنابراین تصرف قسمت هایی از خاک ایران و کینه و انتقام جویی که علیه ایران در سطح منطقه وجود داشته، مجموع عوامل و انگیزه های بروز جنگ بوده است . قطعنامۀ 1975 الجزایر قرارداد های بین المللی در قطع کردن مرزها نقش مؤثری را ایفا می کنند که هر چه دقیق تر و فنی تر نوشته شوند امکان مخاصمه کاهش پیدا می کند . امّا قراداد 1975 بسیار روشن بود و مورد تأیید سُفَرای بین المللی قرار گرفته بود و اتفاقاً مدتها این قراداد مورد تأیید صدام حسین نیز بود . امروزه در دنیا کمتر مرزی بدون اختلاف وجود دارد . عربستان با قطر، یمن با بحرین و . . . بنابراین تنها به خاطر مسائل مرزی بین دو دولت جنگ به وقوع نمی پیوندد و البته این نظریه دور از ذهن نبود که پس از پایان جنگ دوباره صدام فرصتی پیدا کند و دوباره به ایران حمله ور شود . حتی زمانی که قرارداد 1975 مورد پذیرش قرار گرفت باز هم سفر زوّار ایرانی به عراق با محدودیت مواجه بود این مسأله حکایت از آن داشت که در صورت فراهم بودن شرایط، عراق تصور حملۀ دوباره به ایران را در سر می پروراند .