مجله نوجوان 66 صفحه 16

کبریت کنترل آتش ، اولین و شاید بزرگ ترین گام بشر برای زندگی بهتر بود . برای انسان اوّلیه ، آتش هدیه ای آسمانی بود که در شکل آتش حاصل از رعد و برق و جنگلها و کنده های سوخته متجلی می شد . انسان های اوّلیه قادر به کنترل آتش نبودند و در برابر خطرات آن بی دفاع بوده ، صدمه می دیدند . آن ها برای حفظ آتش های طبیعی از افزودن مادۀ سوختنی یعنی شاخه های خشک به شعله استفاده می کردند و بالاخره هم آن را از دست می دادند . اصلاً چرا کبریت ؟ اینکه انسان ، کی و کجا به آتش دست یافت . سؤالی بی جواب است . آنچه مسلم است ، آتش کنترل شده ، یعنی مقدمۀ به وجود آمدن کبریت ، یک اختراع ثانویه بوده است . یعنی بشر در پی کشف چیز دیگری بوده که به طور تصادفی به آتش رسیده است . مطالعات جوامع اوّلیه نشان داده است که اولین روش تولید آتش ، روش اصطکاک بوده است . به این معنا که پیشینیانی که در اروپای فعلی زندگی می کردند ، یک شاخۀ خشک را در سوراخ تنۀ خشکیده ای گذاشته اند و آن را بین دو دست گرفته و به سرعت چرخانده اند . این روش باعث آتش گرفتن کنده شده و اولین کبریت جهان شکل گرفته است . کبریا به قیمت کیمیا اغلب شیمیدانان قرن هفدهم به دنبال ساختن آتش زنه ها بودند . این وسوسه بسیاری را کشت و خانه های زیادی را آتش زد . چون نتیجۀ کار این شیمیدانها به شدت زود آتش می گرفت و بسیار خطرناک بود . مادۀ اوّلیه کار این شیمیدانها هم فسفر بود . آن روزها هر اونس فسفر ، صدها پوند قیمت داشت بنابراین کبریت های اوّلیه . بسیار بسیار گرانقیمت بودند . آتش یونانی یونیانیان و چینی های سال های دور با کمک عدسی های همگرا ، نور خورشید را روی چوبهای خشک ریز متمرکز می کردند و به آتش دست می یافتند . کبریت هم انقلاب دارد انقلاب بزرگ به وجود آمدن کبریت در جهان با کشف فسفر در سال 1669 مقارن بود . کشف فسفر ، کشفی تصادفی بود . یک دانشمند آلمانی ، آرزو داشت اکسیری کشف کند که با کمک آن بتواند نقره را به طلا تبدیل کند . اتفاقی که منجر به کشف فسفر شد . بالاخره روشن شد ! مردم در طی سال های طولانی به کبریتی کاربردی نیاز داشتند . اولین کبریت کاربردی جهان را فرانسویها ساختند . درسال 1781 ، شیمیدان های فرانسوی وسیله ای به نام شمع فسفری ساختند . شمع فسفری ، استوانه ای شیشه ای بود که در داخل آن تکه کاغذی آغشته به فسفر قرار داشت و در استوانه محکم بسته شده بود . وقتی استوانه شکسته می شود هوا وارد استوانه می شد و فسفر فوراً طی پدیده خود اشتعالی ، آتش می گرفت .