مجله نوجوان 86 صفحه 19

سعید ایمانی خط و تبلیغات از نیاز های جامعه امروز ارتباط بیشترو هدفمندتر است و رقابت های تجاری ، تبلیغات اعم از آگهی ها و پوسترها و همچنین روزنامه ها و کتابها و سایر نشریات ، به هنرمندانی فرصتی بخشیده که با هوشیاری خاص خود این هنر تازه را در روندی جدید به کار گیرند . نیاز های تبلیغاتی شرکت های تجاری ، سینماها ، کتابها ، روزنامه ها ، و مسابقات ، شکل جدیدی را می تواند طلب می کندن که در این میان ، خط و خوشنویسی می تواند این نیازها را برآورده کند . در این عرصه ، وظیفه ی بصری خط بر وظیفه ی مراسلاتی و مکاتباتی برتری دارد و به منای دیگر ، در روند رقابت زیبایی و سودمندی در زمینه ی مراسلات زیبایی گوی سبقت را ربوده است . آنچه که امروز در پوستر های بزرگ و کارت های کوچک و حتی در نشریه هایی مثل دوست می بینم خاص طراحی هنرمندان گرافیست ، خط شناس و افرادی است که مدام در حال ایجاد طرح های نو هستند . سلسله ی قاجارو نوآوری های خط خطی جامعه ی قاجاری جامع های سنتی بود اما در این دوران ، از عهد عباس میرزا پسر فتحعلی شاه و پس از جنگ های ایران و روس و شکست های ایران ، با جمع بندی دلایل شکست و با حرکتی عبرت گیرانه و توسط عباس میرزا تحولاتی در روند نوآوری انجام گرفت و که حاصل آن نوسازی قشون ، ورود صنعت چاپ و برخی از کارخانه ها ، تأسیس مدارس به سبک جدید و فرستادن دانشجو به خارج از کشور برای کسب علم و هنر بوده است . اما مهمترین نوآوری ، بعدها با انتشار روزنامه ها و نشریاتی تحقق یافت که به نحوی وظیفه اطلا عرسانی و انتشار آگهی های جدیدی را به عهده گرفتند . خط و خوشنویسی نیز در پرتو این تحولات وارد عرصه شد اما با ضرب آهنگی بسیار کند ، حرکت کرد . به عنوان نمونه ، نخستین نشریاتی که خوشنویسی جدیدی را می طلیبدند ، عبارت بودند از : کاغذ اخبار در 1253 به سر دبیری میرزا صالح شیرازی وقایع اتفاقیه 1267-1264 به سردبیری امیرکبیر قانون 1295-1290 به سر دبیری میرزا ملکم خان خط کوفی از آنجایی که نوگرایان از دشواری خط و ناخوانایی آن واهمه نداشته اند . جسورانه و بی دریغ در روند این نوآوری از سبک های قدیم استفاده کردند . ظرفیت بالای نوآوری خط کوفی که از اواخر قرن دوم و سوم ، تا «معلی» در قرن پانزدهم هجری ادامه داشته و گسترش یافته است . به هنرمندان فرصت داد تا به تمامی سبک های خط توجه کنند . نه تنها تعلیق و نستعلیق و شکسته و خط های خوانایی هستند که بلکه شلک های قدیم تر و گمنام تر خط را نیز چون رقاع و محقق و ریحان و در شکل های هندسی کوفی را چون خط بنایی (معقلی) و حتی کوفی گیاهی را نیز به عنوان مواد خام آثار هنری ، پرکاربرد می بینیم نکته مهم این است که از تکنیک های ساده با قلم نی و مرکب تا قلم و مو و رنگ روغن و حتی امروزه رایانه و دیجیتال آرت ، هیچ یک با خط سنتی در تضاد قرار نگرفته اند . چرا که ظرفیت بالای خط کوفی با همه تحولاتش توانسته است فرصت همزیستی خط فناوری و هنر معاصر را به بهترین وجه ممکن ایجاد کند .