هشت بهشت
عمارت تاریخی «هشت بهشت» نمونه ای از کاخ های محل سکونت آخرین سلاطین دوره صفویه است که در دوره شاه سلیمان در سال 1080 میلادی هجری بنا شده است . کاشی کاری های که انواع حیوانات پرنده در نده و خزنده بر روی آن نقش بسته ، از آثار تاریخ این کاخ به شمار می آیند . از باغ وسیع «هشت بهشت» چیز زیادی باقی نمانده ولی قصر تاریخی آن هنوز اثر ارزنده و جالبی است که پس از انقلاب ، پارکی در اطراف آن ساخته شده است .
چون کیفیت ساختمان و وضع بنا در اثر مرور زمان تغییر کرده ، ناچار برای امکان بیان وضع آن در زمان های مختلف باید نوشته های کسانی را که در زمان های گوناگون کاخ را مشاهده و از وضع آن آگاهی کامل داشته اند از نظر اهل تحقیق گذراند .
شاردن فرانسوی در سفرنامه خود به طور مفصل اوضاع کاخ را نوشته است :
من قول داده ام که در طی توصیف باغ های اطراف خیابان زیبای اصفهان ، شرح یکی از تالار های این باغها را به نام باغ بلبل بدهم . این تالار را عمارت هشت بهشت می نامند . تمام سقف های آن موزاییک بسیار عالی است دیوارها و جرزها ، دو طبقه و دالان هایی در اطراف آنهاست . در این دالانها صدها مکان است که دلکش ترین و فرح انگیزترین نقاط دنیا محسوب می شود و هر یک به وسیله منفذی که بدان نور می تابد ، روشن می شود .
هیچ یک از این نقاط از حیث شکل و ساختمان و تزئینات به دیگری شبیه نیست . در هر جایی چیز تازه و گوناگونی یافت می شود . چنانکه در بعضی بخاری های متنوع و در برخی حوضها و فواره هایی است که از لوله های که در داخل دیوارهاست ، از آب پر می شوند .
اما راجع به تزئینات می توان این اندازه شکوه و عظمت را که در هم آمیخته است تصور کرد .در همه جا آیینه های بلورین در دیوارها به کار رفته است در این تالار اطاق های آیینه کاری شده کاملی است و اثاثیه هر اطاقی از باشکوه ترین نوع خود در دنیا به شمار می رود .
اطاق های کوچکی نیز در آنجا هست که فقط گنجایش یک رختخواب را دارد . در مشرق زمین ، رختخواب روی زمین پهن می شود . یک رختخواب جالب توجه دیدم که برای گرمی و سبکی ، از پوست سمور تهیه شده ابود من یک کتاب از تزئینات و تصاویر و اشکال و مینیاتورها و ظروف و کتیبه های این تالار تصنیف خواهم کرد . در برخی از این کتیه ها ، افکار لطیف عاشقانه و در برخی دیگر ، قطعات اخلاقی است .»
«گوست» ، سیاحی که در زمان فتحعلی شاه قاجار به ایران آمده و در باره این کاخ چنین نوشته است :
این عمارت در وسط باغ 35 متر طول و 26/25 متر عرض دارد . اطاق های این عمارت تماماً منقش و گچ بری و درهایش خاتم سازی و زیباست . تالار وسط گنبدی شکل است و در گنبد آن هشت پنجحره و به طور مساوی به اطراف قرار دارد که از چوب ساخته اند و در وسط این تالار حوضی هشت ضلعی به قطر 83 سانتی متر از مرمر عالی ساخته شده و به حوض مروارید معروف است و طوری حجاری شده که وقتی آب از سوراخهایش خارج می شود چون دانه ی مروارید می نماید :
پلکان های این عمارت طوری بنا شده که از هر طرف به عمارت فوقانی و تحتانی عبور و مرور می شود و دارای بالاخانه های زیادی است و دخرتان کنان و چنار های مزیتی دارد و قسمتی از آب جوی از برابر عمارت بالایی داتخل این باغ می شود .»
میرزا علیخان نائینی ، روزنامه نویس عصر ناصرالدین شاه قاجار که از طرف دربار وقت ، مأموریت یافته بود نسبت به اوضاع جغرافیایی و تاریخی ایران مطالبی تهیه کند . راجع به کاخ هشت بهشت در سال 1300 هـ . ق چنین گزارش داده است :
«باغ مزبور باغی است بسیار بزرگ ، خیابان های عریض و قطعه بندیهایوسیع در آن است و دیوار یک طول باغ با قدری از دیوار چهار باغ شاه مشترک و دو نهر بزرگ از چهار باغ ، عرضاً این باغ را قطع می کند .
دو حوض بزرگ هم در دو سمت دیگر عمارت است و دور عمارت نیز جوی سنگی آب نماها قرار داردند که آب ، دائماً از اینها جاریست ، مقابل این دریاچه و قصر ، سردری است که عالی و دور و رو که یک رویش مشرف به چهار باغ و حوض بزرگ پای آن و روی دیگرش مشرف به قصر وسط باغ است . دسر در مزبو رنیز وصف زیادی دارد نهر دیگری هم به فاصله زیاد باز از چهار باغ می آید و به عرض باغ جاریست و به همین شکل سردر یدارد عالی مشتمل بر تالار بزرگ مشرف به باغ و عمارات عقبش در این باغ حیاط دیگری هم هست که دارای اطاقها و ارسی های مرغوب ، آشپزخانه و طویله و غیره معروف به نارنجستان هشت بهشت است .»
[[page 20]]
انتهای پیام /*