مجله نوجوان 91 صفحه 17

زمین شناسی آمازون بسیاری از میلیون ها گونۀ حیاتی آمازون طی 5 میلیون سال گذشته پدیدار شده اند . پژوهشگران حدس می زنند که شاید بررسی زمین شناختی این منطقه بتواند سر نخهایی درباره انفجار این گونه ها به دست دهد ، هر چند زمین شناسان اندکی موفق به بررسی صخره های این منطقه شده اند اما به تازگی دیلسه فاتیما روزتی ، زمین شناس انستیتوی ملی تحقیقات فضایی برزیل در سائوپائولو و همکارانش ، بررسی هایی در باریکه ای از زمین به طول 1250 مایل در هر دو سوی رودخانه سالیمویس آموزون در شمال غربی برزیل انجام داده اند . کوشش های روزتی حاکی از آن است که این بخش از آمازون در حدود 20 میلیون سال پیش در کف یک دریاچه عظیم قرار داشته و هراز گاهی دریاچه در اثر سیل و طغیان کاملاً غرقاب می شده است . بین 1 تا 3 میلیون سال پیش ، آب و هوای این منطقه خشک تر شد تا جایی که دریاچه به یک سیستم متشکل از رودخانه های خرو شان رو به شمال شرقی با جزایری در اطراف شان تبدیل شد . این رودخانه ها مرتباً طغیان می کردند و دلتا های بادبزنی شکل و دشت های سیلابی - بسیار شبیه به دهانه می سی سی پی کنونی - را به وجود می آورند . این ناحیه به تدریج انباشته از رسوبات شد تا اینکه گسله های زمین ساختی ، سطح زمین را پایین آوردند و هر رودخانه ای که جان سالم به در برد به یک جریان غرب به شرق تغییر یافت . این رودها پیش درآمد و اشکال ابتدایی رودخانه کنونی آمازون بودند . سرانجام ، شرایط اقلیمی مرطوب تر و این منطقه یک بار دیگر غرقاب شد . طبق نظر روزتی و همکارانش ، پویایی این منطقه احتمالاً گیاهان و جانوران ساکن آن را تحت فشار قرار داده تا خود را با شرایط متغیر محیط سازگار سازند . سیلابها ، گونه های آبزی را وادار می کرده که به زیستگاه های جدید بروند . سیستم رودخانه ها و جزایر نیز احتمالاً گروه های کوچکی از موجودات خشک زی را به دام می انداختند . بدین ترتیب ساکنان آمازون مجبور بودند که به سرعت تکامل یابند به طوری که اکنون در هر جریب (4050 مترمربع) از این سرزمین ، دهها هزارگونه در کنار یکدیگر زندگی می کنند . حمایت سازمان ملل از آمازون سازمان ملل متحد طرحی را برای مطالعه و کنترل زیان های وارده به محیط زیست آمازون ، مورد اجرا گذاشته است . آلودگی هوا ، قطع درختان جنگلی ، حفر معادن و شهرسازی ، همگی از عواملی است که در آبها ، جنگلها و فضای طبیعی هشت کشور واقع در بخش شمالی آمریکای جنوبی تآثیر گذاشته اند . هدف از این طرح ، کاهش میزان فقر ، ایجاد محدودیت در انتشار بیماری و حصول اطمینان نسبت به سالم سازی و کافی بودن آب آَشامیدنی اعلام شده است . به گفته سازمان ملل متحد ، نواحی آسیب دیدۀ حاصل از آلودگی و نیز لطمات وارده به محیط طبیعی زیست ، شناسایی خواهد شد و اقداماتی برای کاهش تهدید و برطرف کردن زیان های وارده به عمل خواهد آمد . گفتنی است ، برزیل در ماه های گذشته اعلام کرده است که قطع درختان جنگل های منطقه آمازون در سال گذشته ، باعث ایجاد ناحیه بزرگی عاری از گیاهان شده است .