مجله نوجوان 166 صفحه 22

نمایش حامد قاموس مقدم پیدایش نمایش حتماً تا به حال زیاد شنیده‏اید که می‏گویند «اوضاع فلانی درام است!» یا می‏گویند «فیلمی که دیدیم یک درام بود!». معنی دقیق این کلمه ربط چندانی به این حرفها ندارد. تازه بعضی‏ها هم که خودشان را خیلی فهمیده و دانا به حساب می‏آورند از این لغت بیچاره در مورد تئاترهای غمگین یاد می‏کنند. ولی خانمهای محترم! آقایان عزیز! این کلمه به طور کلی به معنی نمایش است. داستان برمی‏گردد به یونان باستان؛ در آن دوران مردم یونان هر سال چندین جشنواره برای ستایش خدایان خود برگزار می‏کردند. یکی از این خدایان خدایی به نام دیونوسوس بود. هرساله در یکی از شهرهای مهم آتن چهار جشن برای دینوسوس برگزار می‏شد که «دیونوسیای شهر» یکی از این جشنها بود. با این که این جشنواره آخرین جشنواره‏ای بود که افتتاح شده بود ولی به سرعت تبدیل به مهمترین جشنواره شد زیرا بسیاری از گونه‏های نمایشی در این جشنواره رسمیت پیدا کرد. علاوه بر آن کم کم این جشنواره تبدیل به یک جشنوارۀ رقابتی شد که در آن 9 گروه به رقابت می‏پرداختند. تراژدی، کمدی، ساتیر و دیگر گونه‏های نمایشی که به معرفی آنها خواهیم پرداخت همگی زادۀ دیونوسیای شهر است. قسمت سوم نمایش ساتیر پیش از آنکه معنی دقیق درام را بدانیم بهتر است با معنی چند واژۀ کلیدی آشنا شویم. نمایش ساتیر یکی از همین واژه‏هاست که کاربرد زیادی دارد. ساتیردر اصل به نمایشی می‏گویند کهتقلید مسخره­آمیزی ازاسطوره و عموماً دهن کجی به الهه‏ها و قهرمانان و نیز ماجراهای آنان، حرکات ناهنجار و خشن در یک زمینۀ روستایی، همراه با رقصهای پر هیجان و اطوار و لهجه‏های بی‏وقار باشد. ساخت ساتیر شبیه تراژدی است زیرا همچون تراژدی بازیهای اصلی توسط اشعار همسرایی ازهم جدا می‏شوند. زبان و وزن نیز همچون تراژدی است با این تفاوت که زبانی روزمره و محاوره‏ای دارد. ساتیر عموماً پس از پایان یک تراژدی جدّی و سنگین به عنوان پایانی مفرح و آرامش بخش اجرا می‏شده است. نمایش ساتیر نامش را از گروه همسرایان دیونوسوس گرفته است که نیمه انسان نیمه حیوان بودند و سرخوان این همسرایان، سیله نوس، پدر ساتیرها بود. گاهداستانساتیر نمایش را به موضوع تراژدی‏ایکه همراهآن اجرا می‏شد مربوط می‏کرد اما اکثر این نمایشها به کلی مستقل بودند.