مجله نوجوان 223 صفحه 21

از احکام شرعی بیشتر بدانیم اجتهاد و تقلید انسان می تواند از روی « اجتهاد » یا « تقلید » ، به احکام دین عمل کند . « اجتهاد » سعی و تلاش فراوان است ، در راه استخراج احکام دین از منابع آن ، که مهم ترین آنها قرآن و احادیث معصومین (علیهم السلام) می باشد ، پس از آموختن علومی که انسان را کمک می کند تا بتواند احکام را از منابع آن استخراج کند . به کسی که دارای چنین توانایی علمی باشد ، « مجتهد » می گویند . « تقلید » ، به معنای پیروی و دنباله روی است و در اینجا به معنای پیروی از « مجتهد » می باشد؛ یعنی انسان کار های خود را مطابق فتوای مجتهد انجام دهد . اجتهاد و تقلید مسأله 1- به مجتهدی که دیگران از او تقلید می کنند ، « مرجع تقلید » و به کسی که از مجتهد تقلید می کند ، « مُقلَّد » می گویند . مسأله 2- کسی که مجتهد نیست و نمی تواند احکام و دستور های الهی را از منابع آن بدست آورد و نیز نمی تواند عمل به احتیاط نماید ، باید از مجتهد تقلید کند ، یعنی کارهای خود را مطابق فتوای او انجام دهد . مسأله3- وظیفه اکثر مردم در احکام دین ، تقلید است؛ چون افراد کمی هستند که بتوانند در احکام ، اجتهاد کنند . مسأله 4- مجتهدی که انسان از او تقلید می کند باید: * عادل باشد . * زنده باشد . * مرد باشد . * شیعه دوازده امامی باشد . * و بنابر احتیاط واجب ، اَعلَم باشد . مسأله5- کسی که از مجتهدین تقلید می کند ، اگر مرجع تقلیدش از دنیا برود ، و مجتهد زنده اعلم از او نباشد ، با دو شرط می تواند بر تقلید وی باقی بماند: 1- در مقدار قابل توجهی از مسائل ، به فتوای او عمل کرده باشد . 2- تصمیم داشته ، تا مسائل دیگری را که برایش پیش می آید ، نیز به فتوای او عمل کند . و احتیاط واجب آن است که اگر مجتهد میّت, اعلم از مجتهد زنده باشد ، بر تقلید وی باقی بماند . مسأله 6- اعلم کسی است که در استخراج احکام ، از منابع آن ، از مجتهدان دیگر ، استادتر باشد . مسأله 7- مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت: * خود انسان یقین کند؛ مثل اینکه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد . * گواهی دو نفر عالم عادل که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند ، به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت نکنند . * عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند و از گفته آنان اطمینان پیدا می شود ، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند . مسأله 8- راه های بدست آوردن فتوای مجتهد: * شنیدن از خود مجتهد ، * شنیدن از دو نفر عادل ، * شنیدن از یک نفر مورد اعتماد ، که از گفته او اطمینان پیدا می شود . * دیدن در رساله مجتهد ، که درستی آن مورد اطمینان باشد . مسأله 9- اگر فتوای مجتهد در مسأله ای عوض شود ، مقلّد باید به فتوای جدید عمل کند و عمل کردن به فتوای گذشته ، جایز نیست . مسأله 10- مسایلی را که انسان غالباً به آنها احتیاج دارد ، واجب است یاد بگیرد . دوست نوجوانان سال پنجم / شماره 11 پیاپی 223 / 6 تیر 1388