هنر
چوب و صبر و حوصله
منبت کاری روی چوب
یکی از مهمترین عواملی که آدمها را به سوی یکی از هنرها دعوت می کند، امکان پذیر بودن آن است.
متوجه نشدید؟ خودم هم همینطور.
ببینید؛ منظورم این است که ماده اولیه ساختن چیزی نباید خیلی گران باشد، چون در این صورت کلیه کارگرزاده گان و کارمند زاده گان و دانشجوزاده گان از این هنر محروم می شوند و نکته دوم اینجاست که محصول هنری، به خاطر تلاشی که روی ماده خام کم ارزش صورت گرفته، باید بسیار با ارزش و گران قیمت باشد. در این صورت کسانی که به این هنر روی آورده اند، نه تنها ضرری نمی کنند بلکه علاوه بر احیای هنری قدیمی، می توانند حساب دخل و خرجشان را هم جفت و جور کنند. یکی از هنرهایی که این ویژگی را دارد، هنر منبت کاری است که از گذشته های دور در کشورمان رواج داشته و با وجود بی دوامی چوب، در برابر عوامل جویف در کاخها، صندوقچه های روی مقابر و منابر مساجد به کار می رفته است.
منبت کاری هنری است که از حکاکی و کنده کاری روی چوب و با نقشه ای دقیق حاصل می شود.
تاریخچه منبت کاری، مثل خیلی از هنرها و صنایع که بنیانگذار آن مردم عادی بوده اند، چندان روشن نیست و به درستی نمی توان گفت که این هنر - صنعت، از چه زمانی ابداع شده و رواج یافته ولی آنچه مسلم است این است که چوب به عنوان فراوان ترین ماده اولیه موجود در طبیعت، جزو نخستین موادی است که توجه بشر را به خود جلب کرده و برای ساخت و پرداخت انواع وسایل مصرفی و هنری، مورد استفاده قرار گرفته است.
بنا ب اسناد و مدارک موجود منبت کاری در ایران، سابقه این هنر به بیش از 1500 سال پیش بر می گرد و حتی عده ای از محققان به یقین اظهار نظر کرده اند که قبل از ظهور ساسانیان هم منبت کاری در ایران رواج داشته است ولی هیچ بازمانده تاریخی که این ادعا را اثبات کند، در دست نیست.
قدیمی ترین اثر منبت موجود مربوط به نیمه اول قرن سوم هجری قمری سات، این اثر یک لنه در چوبیف متعلق به مسجد جامع عقیق شیراز است که در دوره عمروبن لیث صفاری ساخته شده و دارای زیرسازی از چوب تبریزی است و روی آن با خلالهایی از چوب گردو و نقوش چند ضلعی بسیار زیبایی زینت شده است.
بعد از آن باید از یک سر در منبت کاری شده از چوب کاج نام برد که در قرن چهارم هجری قمری ساخته شده و روی آن با ظرافت کامل، خطوط کوفی کنده کاری شده است. این کنده کاری قطری حدود 3 سانتی متر دارد. ساخت مراکز و مساجد اسلامی، هنرمندان ایرانی جزو اولین کسانی بودند که تمامی توان و استعداد خود را صرف تزیین مساجد کردند و به موازات هنرنمایی معماران، کاشیکارانف سنگ تراشان، گچبرها و منبت کاران هم جذب فعالیتدر این زمینه شدند و آثاری به وجود آوردند که متاسفانه امروزه، نمونه های زیادی از آنها در دست نیست ولی باتوجه به همان باقی مانده های ناچیز می توان گفت که آنچه برای تزیین مساجد به شکل منبر، رحل قرآن و در و پنجره ساخته شده، نمونه بسیار ارزنده ای از ذوق و هنر ایرانیان است.
در دوره صفویه، باتوجه به اینکه ساخت بناهای مذهبی و کاخهای سلطنتی در ایران افزایش یافت، عده زیادی از هنرمندان به اصفهان که در آن زمان مرکز کشور بود و اکثر بناهای مورداشاره در آن احداث می شد، روی آوردند و تجمع این هنرمندان در یک نقطه باعث شد تا آثاری ماندنی و اعجاب انگیز به وجود آید.
حمله افغانها به ایران و پس از آن درگیریهای سیاسی که عرصه را بر
[[page 30]]
انتهای پیام /*