مجله نوجوان 59 صفحه 16

ساخت ظرفهای شیشه­ای از آغاز تا کنون از آن هنگام که انسان ماده­ای به نام شیشه را شناخت و درخشندگی جذاب و شفافیت این ماده عاملی نیروبخش شد تا هنرمندان و صنعتکران از دست زدن به تجربه­های طاقت فرسا برای تبدیل سنگهای معدنی به شیشه مذاب قابل تبدیل به فرمهای مختلف از هیچ تلاشی دریغ نکنند و در این رهگذر روشهای گوناگون را تجربه کردند و در هر گام تلاش کردند روشی کامل­تر و عملی­تری را برگزینند. در این جا به روشهایی از ساخت شیشه از تاریخ باستان تا کنون اشاره می­کنیم: 1- روش هسته­ای یکی از کهن­ترین روشهای ساخت شیشه روش هسته­ای است. این روش که بخصوص در مصر (1490- 1437 ق.م) روج داشت. روش فوق به این صورت انجام می­شد که نخست شیشه­گر یک هسته مرکزی از خاک رس با مخلوط پهن می­ساخت. سپس شیشه مذاب را به دور این هسته می­پیچاند. پس از این مرحله دوباره شیشه را گرم می­کرد و با گرداندن بر روی یک سطح صاف، ظرفی شیشه­ای با بدنه استوانه­ای شکل بدست می­آمد. بسیاری مواقع بدنه را با رشته نازک شیشه­ای رنگین تزیین می­کردند. به این شکل که رشته­هایی از شیشه­های درخشان رنگی به رنگهای فیروزه­ای، آبی، زرد، قرمز و سفید را به دور ظرف می­پیچاندند و آنگاه یک ابزار صیفلی را بر روی رشته­ها گذاشته به طرف بالا و پایین حرکت می­دادند. به این صورت سطح شیشه را با نقش و نگارهای پر مانندی تزیین می­کردند. پس از تکمیل شدن ظروف با ابزاری نوک تیز هسته گلی را خرد می­کردند. از این نوع روش برای ساخت ظرفهای شیشه­ای با بدنه باریک و استوانه­ای استفاده می­شود. 2- روش موزاییکی از روشهای ابتدایی برای ساخت ظرفهای شیشه­ای استفاده از روش موزاییک است که از قرن 15 پیش از میلاد در بین هنرمندان شیشه­گر رواج داشت. روش ساخت این نوع ظرفها به این صورت بود که دو شیشه­گر، یکی از آنها مقداری شیشه مذاب را با استفاده از یک ابزار فلزی لوله­ای از مخزن ذوب بیرون می­آورد و شیشه­گر دیگر لوله دیگری را در خمیر مذاب فرو می­برد. آنگاه هر دو لوله را در مسیر مخالف هم می­کشیدند تا خمیر مذاب کش آمده و به شکل لوله بلند و باریک درآید. پس از سرد شدن، شیشه­گر با ابزارهای کارگاهی شیشه کش آمده را در اندازه­های لازم خرد می­کرد. پس از این مرحله با چیدن تکه شیشه­های رنگی در کنار هم بر روی یک قالب شنی که از قبل تهیه کرده بودند ظرف شیشه­ای را می­ساختند و آنگاه پس از صیقل سطح خارجی ظرف، قالب را از درون شن بیرون می­آوردند. این روش در دوره هخامنشیان و پیش از آن در ایران رواج داشت.