مجله نوجوان 17 صفحه 23

هنر علی شیرازی درباره موسیقی پاپ ایرانی موسیقی پاپ ایرانی نام گونه خود را به اختصار از واژه فرنگی Popular به معنای ملی، مردمپسند، مشهور، ساده، مناسب حال مردم و دارای وجهه مردمی گرفته است. این تعریف شامل همه آثاری میشود که پس از آماده شدن و عرضه به مردم با استقبال آنها روبهرو میشوند که با تعریفهای دیگر گاهی در تضاد است. به این معنا که ممکن است مانند بیشتر آثار هنری به قصد تسخیر بازار، اثری تهیه شود و چون ذائقه و سلیقه مردم همیشه غیر قابل پیشبینی است شکست بخورد و برعکس اثری با کیفیتی ممتاز مورد توجه عامه مردم قرار بگیرد. در هر دو حالت مثلاهای زیادی وجود دارد. از “تو ای پری کجایی” با صدای استد قوامی و “شد خزان” با صدای استاد بدیعزاده گرفته تا “ای ایران” و “الهه ناز” با صدای استاد بنان که چند دهه است ورد زبانهای مردم است و هنوز هم پسران و دختران ده، بیستساله آنها را از حفظ میخوانند میتوان به عنوان تصنیفها و ترانههای سطح بالای هنری نام برد. در روزگار ما نیز “نیلوفرانه” علیرضا افتخاری به همراه چند ترانه از محمد اصفهانی، علیرضا عصار، ناصر عبداللهی و همچنین فلان آهنگ آخر سریال “خوش رکاب” و “بیوفایی” با صدای بامشاد (رضا شفیعی جم) از سریال تلویزیونی “نقطهچین” به هر دلیلی در کوچه و بازار بر زبان مردم جاری است. بهطوری که میبینیم عامه مردم که برای نویسنده این مطلب بسیار عزیزند، هیچگاه با خطکشیها و ارزشگذاریهای آکادمیک و دانشگاهی هنری با این آثار برخورد نمیکنند، ضمن این که سلیقهشان نیز تابع شرایط سیاسی، اجتماعی،فرهنگی و... است و پیوسته تغییر میکند. اصلاً به همین دلیل است که سبکها و شیوههای مختلف در هنر به وجود میآید (و از آن جالبتر اینکه این مطلب به همین دلیل نوشته شده!) هنرمند تیزهوش کسی است که با زیرکی نیازهای روز را در میان مردم شناسایی میکند و میکوشد با زبان و قالبی تازه به این نیازها پاسخ دهد و این جوری است که مثلاً برای یک مدتی میبینیم که همه به یک ترانه گوش میدهند و آن را زمزمه میکنند. حتی هر یکی، دو سال دیده میشود که یک نوحه در مدح یا مصیبت اهل بیت (علیهم السلام) با صدای یک مداح به فرهنگ پاپیولار موسیقایی جامعه راه مییابد. “بوی سیب” نمونه دم دست و خوبی از این نوحههاست. نوع موسیقی پاپ که در این مطلب آن را بررسی میکنیم تمامی موسیقیهای رایج کشور را دربر میگیرد. (موسیقی سنتی، ترانه، پاپ محض، ترانه فیلم و سریال، موسیقی روحوضی و لالهزاری، موسیقی مذهبی، محلی، آئینی و ...) به این ترتیب میتوان این نوع موسیقی را “پاپیولار” یا “موسیقی پاپ عام” نامید. حتی میتوان اذان معروف مؤذن زاده اردبیلی را که ارزش هنری بالایی دارد در این گروه قرار داد. اذانی که بیش از نیم قرن است که شنیده میشود و هر بار چیز تازهای برای شنونده دارد. همچنین ربنای شجریان پیش از افطار در ماه مبارک رمضان. البته موسیقی پاپ عام فقط به لحاظ جای گرفتن همه انواع موسیقیها به این نام، نامیده شده و حتماً اینطور نیست که همه افراد جامعه، از یک ترانه یا موسیقی بخصوص خوششان بیاید. مثلاً طبیعی است که یک فرد تحصیل کرده، ذوق و سلیقه و انتخابش با یک فرد کمسواد فرق کند. اولی بتهوون گوش میدهد و دومی ممکن است موسیقی لالهزاری دوست داشته باشد. اما دیدهایم که همواره اثاری هستند که تحسین همه طبقهها و افراد جامعه را برمیانگیزد. مانند همان سرود ملی میهنی “ای ایران” که در زمانی توسط استاد روحالله خالقی ساخته شد که کشور عزیزمان ایران از هر سو در معرض تهدید قرار داشت و یا سرود “الله الله” ساخته فریدون خشنود با صدای رضا رویگری که در بطن انقلاب 75 ساخته شده و یکی از نشانهها و نمادهای آن روزها به حساب میآید.