مجله نوجوان 235 صفحه 20

سوغات دوست [هنر رودوزی -[Emboroider آنجاکه نخ ها هنر آفرینند ! م . شیرازی (کارشناس صنایع دستی) آدم ها از قدیم به فکر تزیین لباس هایشان بودند . آن ها در هر دوره تاریخی یک مدل خاص لباس را می پسندیدند ، به عنوان مثال دربارۀ کلاه ، گاهی کلاه ترک دار بلند به سر می گذاشتند و در دوره ای کلاه پردار ، گاهی شال و عمامه به دور سر می پیچیدند و گاهی تنها به یک سربند ساده که نوار باریک کوچکی بیش نبود اکتفا می کردند و هر بار یک یا چند رنگ مشخصی را برای لباس هایشان ترجیح می دادند . به عنوان مثال هخامنشی ها بیشتر دوست داشتند رنگ لباس هایشان آبی باشد و ساسانی ها رنگ ارغوانی را می پسندیدند خلاصه اینکه دغدغه تزیین لباس ها و تلاش برای زیباتر کردن آن ها باعث به وجود آمدن هنر های مختلفی شد ، یکی از این هنر ها رودوزی است . اگر بخواهم رودوزی را خیلی ساده برایتان تعریف کنم باید بگویم که دوختن نقوش با روش های مختلف بر روی پارچه را رودوزی می گویند . هنرمندان این رشته با انواع سوزن و قلاب و نظایر آن و با نخ های رنگی و فلزی و گاه مواد تزئینی دیگری مثل پولک ، مروارید ، سنگ ، مهره و . . . نقش های زیبایی بر روی پارچه می دوزند . آن ها بعضی اوقات برای ایجاد نقش هایشان کارهای دیگری هم انجام می دهند . مثلاً تار و پود پارچه را جا به جا می کنند و یا می کشند . رودوزی منحصر به لباس نمی شود و هر نوع لوازم پارچه ای قابلیت رودوزی و نقش آفرینی با نخ و قلاب و سوزن را دارد . گاهی رودوزی ها آن قدر زیبا و هنرمندانه از آب در می آید که در سطح یک اثر هنری قابل تحسین و ماندگار می شود . برای اینکه به این ادعا پی ببرید کافی است تعدادی از این رودوزی های قشنگ و چشم نواز را ببینید . رودوزی های ایرانی را در کل به شش دسته تقسیم می کنند : - دسته اول : بعضی اوقات آن قدر بر روی پارچه نقش و نگار می دوزند که دیگر پارچه یا زمینه اصلی دیده نمی شود و تنها چیزی که به چشم می آید نقش و نگار های رنگارنگ است که توسط هنرمند دوخته شده است . مثل رودوزی هایی که با نام های "بخارا دوزی ، نقش دوزی ، ممقان دوزی ، بلوچ دوزی و کردی دوزی" شناخته می شوند . - دسته دوم : رودوزی هایی هستند که تنها یک یا چند قسمت پارچه را پر می کنند و نقوش همه زمینه را نمی پوشاند . مثل : "ابریشم دوزی ، خامه دوزی ، قیطان دوزی و مضاعف دوزی" - دسته سوم : رودوزی هایی هستند که به روش خاصی انجام می شوند . دراین رودوزی ها هنرمند تار و پود پارچه را جا به جا می کند و یا آن ها را بیرون می آورد تا نقش هایش را بر روی زمینه ایجاد کند مثل "سکمه دوزی اصفهان و شبکه دوزی" دسته چهارم : رودوزی هایی هستند که با نخ های فلزی دوخته می شوند و جلوه دیگری روی پارچه ایجاد می کنند ، مثل "گلابتون دوزی" ده یک دوزی ، نقده دوزی ، سرمه دوزی وملیله دوزی" دسته پنجم : رودوزی هایی هستند که بدون قلاب و سوزن انجام می شوند و هنرمند با گذراندن نخ های فلزی از میان تار و پود پارچه و بعد شکل دادن آن به وسیله دست هایش ، نقش مورد نظر را ایجاد می کند . مثل "خوس دوزی یا بعضی نقده دوزی ها" دسته ششم : گروهی از رودوزی ها هستند که تنها به وسیله نخ های رنگی و فلزی ایجاد دوست نوجوانان سال پنجم / شماره 23 پیاپی 235 / 28 شهریور 1388