مجله نوجوان 24 صفحه 29

علمی گردش خون در خرافات جادوگران (آشنایی با کشف مهم آقای ویلیام هاروی) دانشمندان و کاشفان، خیلی بهم شبیهاند. هر دوی آنها دغدغه حل مسائل را دارند و دوست دارند، رازهای هستی را کشف کنند، به خاطر همین گاهی وقتها مرزبندی بین کاشف و دانشمند به این آسانیها به دست نمیآید. صحبت امروز ما در مورد دکتر ویلیام هاروی است که نمیدانم باید لقب او را کاشف گذاشت یا دانشمند! اما آنچه را که می دانم این است که آقای هاروی توانست رازی را کشف کند. او چگونگی حرکت خون در بدن انسان را پس از 30سال مطالعه و آزمایش کشف کرد بعد از 30 سال درستی نظریهاش را اعلام نمود. آقای هاروی انگلیسی بود و در سنین نوجوانی یعنی 15 سالگی وارد دانشگاه کمبریج شد. او در درس کالبدشکافی به مطالعه سرخرگ ها و سیاهرگها پرداخت. مطالعهای که 30 سال از زندگی او را به خود اختصاص داد و به کشف یک راز انجامید. در زمان آقای هاروی هیچ کس درباره خون و گردش آن در بدن چیز مهمی نمیدانست. منظور از آن زمان، اواخر قرن شانزدهم تا اواسط قرن هفدهم میلادی است. خیلی از دانشمندان آن زمان فکر میکردند خون توسط کبد ساخته میشود و عده دیگری معتقد بودند، منشاء خون، معده انسان است. ویلیام هاروی با وجود این اطلاعات چپاندرقیچی که در کلاسها عرضه میشد، توانست دکترایش را با درجه عالی از دانشگاه کمبریج بگیرد. او سپس به دانشگاه پادوا رفت و در آنجا با جراحی به نام دکتر فابریسیوس آشنا شد. فابریسیوس در آن دوران کشف کرده بود که سیاهرگها دارای دریچههایی هستند که از کاربرد آنها بیاطلاع بود. بیچاره پرندگان، قورباغهها و خرگوشهای مرده دوران هاروی، چرا که در هر فرصتی آنها را کالبدشکافی می کرد و رگهای خونیشان را بررسی می کرد. او کشف کرد که دریچههای سیاهرگها به سوی قلب باز میشوند و دریچه سرخرگها در جهتی برعکس آن. دکتر هاروی متوجه شد که قلب، عضلهای توخالی و هم اندازه مشت انسان است. که مثل یک تلمبه کار می کند و با هربار انقباض چیزی حدود 57 گرم خون را در سرخرگها میراند. هاروی متوجه شد که قلب یک انسان بالغ به طور متوسط 60 تا 90 بار در دقیقه میطپد؛ بنابراین، اگر خون در بدن، گردش نداشته باشد، قلب انسان باید در هر ساعت 246 لیتر خون تلمبه بزند. در حالی که حجم خون انسان به طور متوسط بین 4 تا 5 لیتر است. هاروی از این محاسبات نتیجهای گرفت و آن نتیجه این بود: «خون گردش میکند» یعنی از قلب به سرخرگها و سیاهرگها میرود و از آنجا دوباره به قلب باز می گردد. دریچههای سیاهرگها هم به خون امکان میدهند که به قلب باز گردد. هاروی نظریهاش را با پزشکان زیادی در میان گذاشت و پس از تقریباً 12 سال تمام تحقیقات خود را در اثر معروف به نام «رسالهای درباره حرکت قلب و خون» گردآوری و منتشر کرد. انتشار این کتاب به قول خودمان مثل بمب ترکید، خصوصاً که مردم آن زمان هنوز به جادوگران و دیو و پری اعتقاد داشتند و در برابر هر واقعیتی که خرافات آنها را نشانه میرفت، به شدت مقاومت میکردند. کشف آقای هاروی باعث بسیای باز پیشیرفتهایی است که امروزه در زمینه حراجی، انتقال خون و تجهیزات پزشکی شاهد آن هستیم.