1 ـ 2 مفهوم و معنای پول
در فرهنگ دهخدا می خوانیم: پول: زر و سیم یا فلز دیگر مسکوک رایج و توسعاً بانک نُت و اسکناس، ظاهراً این کلمه از زمان اشکانیان از پول یونانی گرفته شده است... قدما به جای پول، سیم، زر، سیم و زر، درهم، درهم و دینار، درهم و دینار گفتندی و گاه عین و نقدینه و وجه و تنخواه و نقد و فلوس و سکوک و آنچه و فلس وپل (مثلاً) پس مشتی رند را «سیم» دادند که سنگ زنند (جسد حسنک را بردار) و مرد خود مرده بود (تاریخ بیهقی) معامله آنجا (در اخلاط) به پول باشد.
و یا: دوشینه به کوی میفروشان پیمانه می به «زر» خریدم و امروز خواب و سرگرانم زر دادم و دردسر خریدم
سعدی می فرماید
[[page 17]]
آنکس که به «دینار و درم» مال بیندوخت سر عاقبت اندر سر دینار و درم کرد
یا نزاری می گوید:
بار حسرت می کشم از بی کسی خاک بر سر می کنم از بی پولی
حال که روشن شد این واژه کجا استعمال می شود، بد نیست به تتبعی مختصر در رابطۀ با سابقۀ این واژۀ نیز اقدام شود. از لغت نامه دهخدا در این مسأله نیز کمک گرفته.
در این مجموعه با استفاده از تتبعات آقای ابراهیم پور داود در کتاب هر مزد نامه آمده است «واژۀ پول قدمت ندارد (به قدمت دیگر واژه ها) در نوشته های پیشین در سفرنامه ناصر خسرو در سفرش به شهر اخلاط از شهرهای ارمنستان از آن سخن رفته (که گذشت و نقل شد)، ولی یونانی بودن آن ثابت است، اگر حتی در سندی قبل از سفرنامه باشد.، و آن از واژه اپلس یونانی است که در لاتین اپلوس و در فرانسه ابل شده است» این واژه در زبانهای دیگر نیز منشاء اشتقاق دارد. «در زبان رمی از واژه «دام» مشتق شده و کلمه هندی روپیه هم از واژۀ «روپا» مشتق شده که به معنای گله است».
[[page 18]]