دشمن شناسی امام

‏‏ علی محمد حاضری‏

‏‏ ‏‏‏ابعاد وجودی حضرت امام، سرشار از‏‎ ‎‏برجستگیها و خصایص ممتازی است که هر‏‎ ‎‏یک به نوبۀ خود و به تنهایی کافی است تا از‏‎ ‎‏امام چهره‌ای استثنایی و سرآمد معرفی کند.‏‎ ‎‏یکی از این ویژگیها، فراست و دقت فطری‏‎ ‎‏امام در شناخت دشمن و حربه‌ها و‏‎ ‎‏راهبردهای اوست. ‏

‏‏در پرتو این ویژگی است که امام دشمن‏‎ ‎‏اصلی و خطر عمده را در مراحل مختلف‏‎ ‎‏حیات سیاسی خویش باز شناخت و‏‎ ‎‏متناسب با آن به مقابله با توطئه‌ها و‏‎ ‎‏دسیسه‌های دشمن همّت گماشت و در دام‏‎ ‎‏مشغولیت با مسائل حاشیه‌ای و فرعی و‏‎ ‎‏فراموشی دشمن اصلی گرفتار نیامد و متقابلاً‏‎ ‎‏تکیه‌گاهها و نقاط قابل اتکا و اعتماد و مراکز‏‎ ‎‏‏و منابع تأمین نیرو و امکانات جبهۀ اسلام و‏‎ ‎‏انقلاب را در مقابله با دشمن بخوبی شناخت‏‎ ‎‏و از تمامی آن امکانات بدرستی سود جست.‏‎ ‎‏درک اهمیت مسئله فرهنگ در معنای عام و‏‎ ‎‏گسترده آن و جایگاه عظیم جبهۀ فرهنگی در‏‎ ‎‏صحنۀ مبارزه همۀ جانبه حق و باطل بویژه در‏‎ ‎‏شرایط امروزین جهان از مصادیق بارز این‏‎ ‎‏تیزبینی و دقت نظر ایشان است. ‏

‏‏از میان گسترده مسائل فرهنگی، شناخت‏‎ ‎‏اهمیت نقش دانشگاهها و قشر دانشگاهیان‏‎ ‎‏اعم از استادان و دانشجویان و به طور ‌کلی‏‎ ‎‏حاملان و مسلحان به سلاح دانش و‏‎ ‎‏تخصص و صاحبان فکر و اندیشه که مغز‏‎ ‎‏متفکر جامعه را تشکیل می‌دهند و در این‏‎ ‎‏معنا طبعاً در برگیرندۀ هر دو قلمرو حوزه و‏‎ ‎دانشگاه و روحانی و دانشگاهی است از‏‎ ‎‏برجستگی خاصی برخوردار است. ‏

‏‏امام در تدارک و آرایش نیروهای جبهۀ‏‎ ‎‏انقلاب در مقابل استکبار، از یک سو‏‎ ‎‏شناخت دقیق و درستی از فرزندان و سربازان‏‎ ‎‏بالقوه و بالفعل انقلاب در این قشر به دست‏‎ ‎‏می‌دهد و از سوی دیگر لغزشگاهها و‏‎ ‎‏خطرات  ناشی از نفوذ و سلطه دشمن از این‏‎ ‎‏دریچه را بخوبی تشخیص می‌دهد. در جای‏‎ ‎‏‌جای سخن امام، مسئله تأمین و تربیت نیروی‏‎ ‎‏انسانی خود یافته و دارای اعتماد به نفس و‏‎ ‎‏مسلح به دانش و تخصص و مبرا از‏‎ ‎‏خودخواهیها و نفس‌پرستیها به عنوان‏‎ ‎‏اصلیترین عامل ایجاد، بسط، تداوم و‏‎ ‎‏صیانت انقلاب رخ می‌نماید. صراحت،‏‎ ‎‏تکرار و تأکیدات حضرت امام در این زمینه تا‏‎ ‎‏به حدی است که لااقل در شرایط فعلی و‏‎ ‎‏برای این نسل، نیازی به ارائه موارد و‏‎ ‎‏نمونه‌های آن نیست. ‏

‏‏از همین زاویه نگرش است که اصولاً امام‏‎ ‎‏مسئله دانشگاهها را حتی در بحرانی‌ترین‏‎ ‎‏شرایط جنگ تحمیلی، از اهم مسائل کشور‏‎ ‎‏معرفی می‌نمایند و در تاریخ 19 / 9 / 64‏‎ ‎‏خطاب به اعضای شورای عالی انقلاب‏‎ ‎‏فرهنگی می‌فرمایند: «ما جنگ داریم، جنگ‏‎ ‎‏چیز مهمی نیست، حل می‌شود... اما مسئله‏‎ ‎‏دانشگاه یک مسئله فوق‌العاده است.»‏

‏‏در همین راستا، امام نسبت به راههای نفوذ‏‎ ‎‏و شیوه‌ها و مکانیسمهای تسلط دشمن بر‏‎ ‎‏‏دانشگاهها که نهایتاً به سلطۀ همه‌جانبه بر‏‎ ‎‏کشور می‌انجامد، حساسیت و تیزبینی‏‎ ‎‏ویژه‌ای داشتند و مسئله اعزام دانشجو به‏‎ ‎‏خارج را از این نقطه‌نظر مورد مداقه قرار‏‎ ‎‏دادند. ایشان در فرصتها و موارد متعدد این‏‎ ‎‏نکته را یاد‏‎‌‎‏آور می‌شوند که خارجیها و‏‎ ‎‏بیگانگان بنا ندارند جوانان و فرزندان ملتهای‏‎ ‎‏مسلمان و جهان سوم را که برای تحصیل به‏‎ ‎‏آنها روی می‌آورند با دست پر برگردانند و به‏‎ ‎‏همین لحاظ نوعاً نسبت به اصل این سیاست‏‎ ‎‏با نوعی تردید نگریسته، تأکید بر مراکز‏‎ ‎‏داخلی و بسط و توسعه آنها را به نحوی که ما‏‎ ‎‏را از خارج بی‌نیاز کند، مورد نظر داشته‌اند. به‏‎ ‎‏عنوان نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. ‏

‏‏«جوان عزیز ما که سرمایه‌ها میهن هستند‏‎ ‎‏باید بدانند که رفتن به غرب و شرق برای‏‎ ‎‏آموختن علوم مختلف، آنان را از رسیدن به‏‎ ‎‏مقصود که استقلال و آزادی است باز می‌دارد‏‎ ‎‏و وابسته‌شان خواهد نمود. ‏

‏‏باید به خود تلقین کنیم که در غرب هیچ‏‎ ‎‏خبری جز عقب نگه‌داشتن ما از قافلۀ تمدن‏‎ ‎‏و تعالی نیست‏‎[1]‎‏» ‏

‏‏«... در خارج به جوانان ما درس اساسی‏‎ ‎‏نمی‌دهند... این طرز تفکر که غیر از خارج‏‎ ‎‏در جای دیگر نمی‏‎‌‎‏شود تحصیل کرد امری‏‎ ‎‏است باطل چرا که با اینگونه تبلیغات‏‎ ‎‏می‌خواهند جوانان ما را به خارج بکشند و با‏‎ ‎‏تفکر خودشان به ایران برگردانند.»‏‎[2]‎‏ ‏

‏‏در موارد معدودی نیز که با توجه به واقعیتها‏‎ ‎و ضرورتها، اساس اعزام دانشجو به خارج را‏‎ ‎‏نفی نفرموده‌اند، اصل نفی سلطه و بیگانه‏‎ ‎‏‌ستیزی و هوشیاری در قبال دریچه‌های سلطه‌‏‎ ‎‏جویان را در این مقوله دقیقاً مورد عنایت قرار‏‎ ‎‏داده، اعزام دانشجو به کشورها و مراکزی که‏‎ ‎‏قصد سلطه بر کشور ما را دارند منع‏‎ ‎‏نموده‌اند. ایشان می‌فرمایند: ‏

‏‏«ما باید فکری بکنیم که جوانهای ما در‏‎ ‎‏همین جا خوب تحصیل بکنند و بر فرض‏‎ ‎‏احتیاجی به خارج رفتن باشد، به کشورهایی‏‎ ‎‏بروند که استعماری نباشد و طمع اینکه ما‏‎ ‎‏تحت سلطه آنان باشیم نداشته باشند...‏

‏‏استفاده از علوم و گرفتن آن از دیگران‏‎ ‎‏مانعی ندارد ولی باید توجه داشت که از‏‎ ‎‏ جایی علوم را بگیریم که نخواهند ما را‏‎ ‎‏منحرف کنند.»‏

‏‏«دانشجویان متعهد را در کشورهایی که‏‎ ‎‏صنایع بزرگ پیشرفته را دارند و استعمار و‏‎ ‎‏استثمارگر نیستند بفرستند و از فرستادن به‏‎ ‎‏امریکا و شوروی و کشورهایی که در مسیر‏‎ ‎‏این دو قطب هستند احتراز کنند.»‏‎[3]‎

‏‏صحت و دقت مواضع امام در این زمینه‏‎ ‎‏هنگامی روشنتر می‌شود که با مراجعه به اسناد‏‎ ‎‏ لانه جاسوسی نقطه نظرات دشمن و‏‎ ‎‏انتظارات امریکا، سمبل و سردمدار قدرتهای‏‎ ‎‏استکباری و مصداق بارز قدرتهایی که قصد‏‎ ‎‏سلطه بر کشور ما را دارند بازیابیم. ‏

‏‏این اسناد که به حق ارزشمندترین‏‎ ‎‏اطلاعات در بیان حقایق مربوط به روابط این‏‎ ‎‏‏قدرت شیطانی با ملت ماست، و در‏‎ ‎‏استثنایی‌ترین وضعیت، در تاریخ روابط‏‎ ‎‏دیپلماتیک معاصر، به برکت حرکت انقلابی ـ‏‎ ‎‏اسلامی دانشجویان مسلمان پیرو خط امام‏‎ ‎‏در اختیار ما قرار گرفته است، حاوی نکات و‏‎ ‎‏اطلاعات ارزنده‌ای در معرفی نقطه ‌نظرهای‏‎ ‎‏امریکا در قبال دانشجویان ایرانی در امریکا‏‎ ‎‏به طور اخص و تحصیلات خارج کشور به‏‎ ‎‏طور اعم است و انتظارات و توقعات این‏‎ ‎‏رژیم را دربارۀ این مقوله روشن می‌سازد. ‏

‏‏بررسی کلی این اسناد حاکی از آن است که‏‎ ‎‏«سابقه تحصیلات در امریکا» یکی از‏‎ ‎‏کلیدیترین اطلاعاتی است که از نظر‏‎ ‎‏تنظیم‌کنندگان این اسناد می‌تواند معرف‏‎ ‎‏علاقه و تمایل افراد ایرانی به داشتن حسن‏‎ ‎‏رابطه با امریکا تلقی گردد. به طوری که در آن‏‎ ‎‏قسمت از اسناد، که به توصیف خصوصیات‏‎ ‎‏افراد یا بیان بیوگرافی اشخاص اختصاص‏‎ ‎‏دارد، تقریباً در مورد همه تحصیلکرده‌های‏‎ ‎‏امریکا، از سوابق تحصیلی و اقامت آنها در‏‎ ‎‏امریکا به عنوان یک خصوصیت مثبت و قابل‏‎ ‎‏اتکا و اطمینان در جهت حفظ منافع آن‏‎ ‎‏کشور یاد شده است. ‏

‏‏به عنوان مثال در اسناد متعددی که موضوع‏‎ ‎‏آن معرفی و شرح ملاقاتها و اقدامات یکی از‏‎ ‎‏سران دولت موقت است مکرراً به موضوع‏‎ ‎‏تحصیلات و اقامه او در امریکا اشاره می‌شود‏‎ ‎‏و این موضوع حتی در معرفی بسیار خلاصه و‏‎ ‎‏پنج سطری که از این فرد به عمل می‌آید،‏‎ ‎‎‏جای ویژه و مهمی را به خود اختصاص‏‎ ‎‏می‌دهد. ‏

‏‏به طوری که هنگام معرفی این فرد به عنوان‏‎ ‎‏سفیر ایران در کشورهای شمال اروپا، به رسم‏‎ ‎‏ معمول دیپلماتیک، شرح مختصری از‏‎ ‎‏خصوصیات و ویژگیهای این مأمور سیاسی،‏‎ ‎‏از طرف سفارت امریکا در ایران تهیه و به‏‎ ‎‏سفارت امریکا در محل خدمت او ارسال‏‎ ‎‏می‌شود تا مأموران سفارت امریکا در آن‏‎ ‎‏کشور شناخت لازم را دربارۀ این فرد داشته‏‎ ‎‏باشند. در این گزارش مختصر پنج سطری که‏‎ ‎‏همه خصوصیات و اطلاعات مورد نیاز برای‏‎ ‎‏معرفی یک سیاستمدار برجسته را‏‎ ‎‏در برمی‌گیرد، یک سطر به سابقه تحصیل و‏‎ ‎‏سکونت او در امریکا اختصاص داده‏‎ ‎‏می‌شود.‏‎[4]‎‏ ‏

‏‏در یک مورد دیگر، سابقه سکونت یک وزیر‏‎ ‎‏ایرانی بعد از انقلاب اسلامی که تحصیل‏‎ ‎‏کردۀ امریکا بوده است، به عنوان عامل تمایل‏‎ ‎‏او به برقراری رابطه تجاری ایران با امریکا یاد‏‎ ‎‏می‌شود. به طوری که در سند آمده است‏‎ ‎‏«(نام وزیر)... او مدتها در امریکا به سر برده،‏‎ ‎‏روی این حساب برقراری روابط بازرگانی بین‏‎ ‎‏دو کشور را تأیید خواهد کرد.»‏‎[5]‎

‏‏در یکی از اسناد، از سابقه آموزش بسیاری‏‎ ‎‏از فعالین سیاسی ایران در امریکا به عنوان‏‎ ‎‏عامل مساعد در خوش‌بینی امریکا نسبت به‏‎ ‎‏مناسبات مساعد بین دو کشور یاد می‌شود.‏‎ ‎‏اگر به زمان تنظیم این سند که 27 / 12 / 57‏‎ ‎

‏‏«بدون شک بسیاری از ایرانیان باهوش و‏‎ ‎‏فعالین سیاسی در ایالات متحده آموزش‏‎ ‎‏دیده‌اند. ما تصور میکنیم که احتمالاً به علت‏‎ ‎‏این آموزش، مناسبات مساعدی بین ایالات‏‎ ‎‏متحده و ایران در پیش است»‏‎[6]‎

‏‏در سندی دیگر ضمن شرح جریان‏‎ ‎‏ملاقات با یکی از وزرای ایران بعد از انقلاب‏‎ ‎‏و در شرایطی که فضای جامعه مملو از‏‎ ‎‏شعارها و موضعگیریهای شدید ضد‏‎ ‎‏امریکایی بوده است، تنظیم کننده سند، از‏‎ ‎ فضای ملایم و بدون لفاظی حاکم بر‏‎ ‎‏مذاکرات بین کاردار امریکا و وزیر ایرانی با‏‎ ‎‏خرسندی یاد می‌کند و آن را همان وضعیت‏‎ ‎‏مورد انتظار از یک تحصیل کرده امریکایی‏‎ ‎‏می‌داند. ‏

‏‏«رویهم رفته مذاکرات در فضای ملایم و‏‎ ‎‏بدون لفاظی صورت گرفت. چنانکه از یک‏‎ ‎‏اهل علم و سواد می‌توان انتظار داشت و‏‎ ‎‏کسی که در دانشگاههای امریکا تحصیل‏‎ ‎‏ کرده است.‏‎[7]‎‏ ‏

‏‏به غیر از اسنادی که مستقیماً به‏‎ ‎‏تحصیلکرده‌های ایرانی در امریکا مربوط‏‎ ‎‏است، در یکی از اسناد، به مقامی عالیرتبه در‏‎ ‎‏دولت موقت اشاره می‌شود و ضمن آن به‏‎ ‎‏سابقه هفده ساله تحصیل و سکونت او در‏‎ ‎‏آلمان استناد شده و تصریح می‌شود که‏‎ ‎‏آلمانها، چنین شخصی را به عنوان «آدم‏‎ ‎‏خودشان در تهران»‏‎[8]‎‏ تلقی می‌کنند. در‏‎ ‎‏همین سند اظهار‌نظر شده است که آلمان با‏‎ ‎‏در اختیار داشتن یک ایرانی تحصیلکردۀ‏‎ ‎‏آلمان در پست مهمی در دولت ایران‏‎ ‎‏اسلامی، از امتیاز ویژه‌ای برخوردار است که‏‎ ‎‏دیگر حکومتهای خارجی از آن محروم‌اند. ‏

‏‏«شویس (مقام وزارت خارجه آلمان)‏‎ ‎‏احساس می‌کرد که با در نظر گرفتن عدم‏‎ ‎‏محبوبیت ایالات متحده و انگلیس در ایران‏‎ ‎‏در حال حاضر، پیوندهای آلمانی او (مقام‏‎ ‎‏ایرانی تحصیلکردۀ آلمان) برای «بن» یک‏‎ ‎‏امتیاز در سر و کار داشتن با تهران به شمار‏‎ ‎‏‏می‌آید که حتی فرانسویها آن را ندارند.»‏‎[9]‎‏ ‏

‏‏اسناد فوق بیانگر توقع و انتظار بیگانگان‏‎ ‎‏از ایرانیان تحصیلکرده در آن کشورهاست. ما‏‎ ‎‏در سند دیگری، علاوه بر این توقعات،‏‎ ‎‏تدارک و برنامه‌ریزی و عمق علاقه دشمنان در‏‎ ‎‏پذیرفتن هر چه بیشتر دانشجویان ایرانی را‏‎ ‎‏شاهدیم. به طوری که در سال 1356 در‏‎ ‎‏همان حال که امریکاییها در همۀ ابعاد به‏‎ ‎‏نحو بیسابقه‏‎‌‎‏ای بر ایران تسلط و سیطره داشته‏‎ ‎‏ و تقریباً همه امور با هدایت آنها برنامه‌ریزی و‏‎ ‎‏پیگیری می‌شده است و در  همان زمان بنا بر‏‎ ‎‏آمارهای غیر رسمی، رقمی بین سی تا پنجاه‏‎ ‎‏هزار دانشجوی ایرانی در امریکا مشغول‏‎ ‎‏تحصیل بوده‌اند، به عنوان یکی از محورهای‏‎ ‎‏چندگانه در ترسیم خطوط اصلی سیاست‏‎ ‎‏امریکا در ایران، سفارت امریکا در تهران به‏‎ ‎‏مقامات امریکایی توصیه می‌کند که با وزارت‏‎ ‎‏علوم ایران برای تحصیل هر چه بیشتر جوانان‏‎ ‎‏ایرانی در امریکا همکاری به عمل آید. ‏

‏‏«... با وزارت علوم دولت ایران همکاری‏‎ ‎‏کنید تا جوانان ایرانی بیشتری برای تحصیل‏‎ ‎‏در امریکا آماده شوند و به عمل آیند.»‏‎[10]‎

‏‏اهمیت این توصیه وقتی بهتر معلوم می‌شود‏‎ ‎‏که در سند دیگری می‌خوانیم: در سال‏‎ ‎‏1355، بیش از پنجاه دانشگاه آمریکایی با‏‎ ‎‏مؤسسات آموزشی ایران رابطه داشته‌اند.‏‎[11]‎‏ ‏

‏‏براستی آمریکا چه انتظار و توقعی از‏‎ ‎‏دانشجویان ایرانی در آمریکا دارد که در اوج‏‎ ‎‏تسلط همه‌جانبه بر ایران و در شرایطی که‏‎ ‎‎‏چند ده هزار دانشجوی ایرانی در آمریکا به‏‎ ‎‏سر می‌برند و دانشگاههای آمریکا بر‏‎ ‎‏دانشگاههای داخلی ما نیز نظارت و نفوذ‏‎ ‎‏دارند، هنوز جذب دانشجویان ایرانی به‏‎ ‎‏آمریکا در ردیف اهداف و برنامه‌های درجه‏‎ ‎‏اول سفارت آن کشور در ایران قلمداد‏‎ ‎‏می‌شود؟‏

‏‏محتوای این اسناد که خواست درونی و‏‎ ‎‏تمایل باطنی آمریکا را در عریان‌ترین وجه آن‏‎ ‎‏به ما نشان می‌دهد، بیانگر این است که امام‏‎ ‎‏با تیز‌بینی و هوش سیاسی و فطرت سالم خود‏‎ ‎‏ گویا دقیقاً از قبل، این تمایلات و انتظارات‏‎ ‎‏را دریافته و با آگاهی کامل از منویات دشمن‏‎ ‎‏به مقابله با آن برخاسته و به خنثی‌سازی آن‏‎ ‎‏همت گماشته است. ‏

‏‏باشد که این مشی امام، راهنما و راهبرد‏‎ ‎‏نظام و مسئولان جمهوری اسلامی در مواجهه‏‎ ‎‏با دشمن و مقابله با تهاجم فرهنگی غرب‏‎ ‎‏قرار گیرد و اظهارات و اقدامات خوشبینانه و‏‎ ‎‏ساده لوحانۀ بعضی از مسئولان و‏‎ ‎‏دست‌اندرکاران را که فکر می‌کنند از طریق‏‎ ‎‏اعزام دانشجو به کشور امریکا و دیگر‏‎ ‎‏مراکزی که تحت سیطره و نفوذ علمی و‏‎ ‎‏سیاسی این قدرت هستند می‌توانیم از‏‎ ‎‏چنگال سلطۀ علمی و تکنولوژیک آنها رهایی‏‎ ‎‏یابیم، جای خود را به تبعیت از رهنمودهای‏‎ ‎‏امام بسپارد، و با غلبه روحیۀ خودباوری و‏‎ ‎‏اعتماد به ‌نفس و از طریق تکیه و تأکید بر‏‎ ‎‏مراکز داخلی و گسترش آنها دشمن را از‏‎ ‎‏‏دستیابی به آرزوهایش مأیوس کنیم و در‏‎ ‎‏مواردی که بناچار و ضرورتاً باید موقتاً‏‎ ‎‏دانشجو به خارج اعزام نماییم، در انتخاب‏‎ ‎‏کشور محل تحصیل دقت نماییم تا آنها را‏‎ ‎‏در کانونهای فساد و توطئه علیه اسلام و‏‎ ‎‏انقلاب قرار ندهیم. ‏‎