ویژگیهای مبارزه و توجیه جنگهای نابرابر در فرهنگ دینی
حجة الاسلام حسن آشوری لنگرودی
در فرهنگ دینی، مبارزه و قیام از اصول مسلم است. در اسلام دین از سیاست جدا نیست، دین در پناه حکومت رشد می کند و مبارزه و قیام برای برقراری حکومت دینی ضرورت دارد.
قیام در فرهنگ دینی با قیامهای دیگر تفاوتهایی دارد. از جملۀ تفاوتها این است که در فرهنگ دینی به جنگهای نابرابر اقدام می شود و این اقدام پذیرفته شده است. مانند نبرد نابرابر امام حسین(ع) و سپاهیان یزید، در حالی که در جنگهای متداول جهان، با محاسبه پیروزی و سنگینی کفه پیروزی، به جنگ مبادرت می شود.
اگر با معیارهای معمولی نهضت کربلای حسین بن علی(ع) را بررسی نماییم، آنگاه به این دیدگاه می رسیم که اقدام امام حسین(ع) به این جنگ، به دلیل نابرابری امکانات و نفرات دو طرف متخاصم، دور از انتظار است. در جنگهای متداول جهان، با محاسبۀ پیروزی است که به سوی صحنۀ نبرد روی می آورند. با این محاسبه، آن طرف درگیر در جنگ که خود را از جهت، عده و عده در مقایسه با دشمن ناتوان بداند، به جنگ اقدام نمی کند، در حالی که در نهضت عاشورا امام(ع) و یارانش در اوج نابرابری جنگیدند و تسلیم دشمن نشدند.
توجیه این گونه قیامها چگونه است ؟
در فرهنگ دینی دو ویژگی دیگر وجود دارد که توجیه کنندۀ جنگهای نابرابر است:
1 - امدادهای غیبی: در فرهنگ دینی فاکتورهای محاسبۀ پیروزی تنها همان
[[page 192]]فاکتورهای معمولی و مادی نیست، تنها امکانات مادی و نفرات محاسبه نمی شود، بلکه دینداران بر این باور و اعتقادند که خداوند، سپاه حق را در خارج از چارچوبه های مادی و ظاهری، مدد می رساند که آیات متعددی از قرآن مجید بر این سخن دلالت دارد.
2 - هدف قیام، انجام وظیفه است. رزمندگان اسلام تنها با این هدف که به تکلیف الهی خود عمل کنند، با دشمنان می جنگند، چه در ظاهر پیروز بشوند و چه به شهادت برسند، چندان تفاوتی ندارد. هدف، انجام وظیفه است که قرآن در این باره به «احدی الحسنیین» تعبیر نموده است.
این دو ویژگی که در قیامهای پیامبران، امامان و سالکان راه آنان وجود دارد، اقدام آنان به جنگهای نابرابر را توجیه می کند.
[[page 193]]