بیعت اسلامی در نگرش امام خمینی(س)
حجةالاسلام و المسلمین سید محمد شفیعی مازندرانی
پس از مرگ معاویه، همگامی که خواسته شد از امام حسین(ع) برای یزید بیعت گرفته شود، ایشان فرمودند: «مثلی لا یبایع مثله» و این خودداری از بیعت، با چنین برداشتی، طوفان و انقلابی جاودانه پدید آورد و نظام سلطه را محکوم به فنا ساخت.
بیعت در قاموس سیاسی - اجتماعی مستحکم ترین شیوۀ ابراز و انشای ارادۀ پیروی و اطاعت است و در مفهوم آن، تعاهد و میثاق میان رهرو و رهبر نهفته است. این پیمان، اصلی عقلانی است که از طرف اسلام نیز امضا شده است و باید حرمت آن از سوی مسلمین، به ویژه رهبران اسلام حفظ شود. از این است که سیدالشهدا(ع) چنین بیانی را ابراز داشته و به شکلی بنیادی حکومت اموی را زیر سؤال می برد. در واقع امام (ع) اولین گام را در اصلاح مفهوم سیاسی و شرایط حاکم بر بیعت برمی دارد.
بیعت مفهومی دو سویه است، از یک سو امام را ملزم می دارد تا در صراط رهبری و سیاست گذاری به صراط مستقیم گام نهد و از سویی دیگر، بر مردم است که تسلیم باشند و اطاعت امر کنند و به بیعت و پیمان خویش پشت ننمایند. بنابراین شرط اساسی انعقاد بیعت، صلاحیت بیعت شونده است و عکس آن - چنانچه بعضی می پندارند - یعنی اینکه بیعت موجب پیدایش لیاقت رهبری می شود، از مبنا مردود خواهد بود.
در زمانهای مختلف، تجلی میثاق و تعهد به وفاداری و اطاعت از رهبر جلوه ها و شیوه های گوناگونی به خود گرفته است، مانند: مصافحه، قراردادن دست در ظرف آب و سلام دادن و ... در فرهنگ هر کشوری و جامعه ای این تعهد به گونه ای ابراز می شود که چون مبنای عقلایی دارد مورد امضای اسلام است و برهمین اساس امام خمینی (س)
[[page 234]]اصل انتخابات و رفراندم را در انقلاب اسلامی تجویز نمودند و آن را همان بیعت معهود نام نهادند.
حادثۀ خونبار عاشورا موجد تحول عظیمی در تاریخ جوامع بشری حول دوباره معنی کردن مفهوم بیعت است و تا قیام قیامت رسالت آن را به دوش دارد.
[[page 235]]