تبلور عاشورا در مبارزات شهدای عصر قاجار و پهلوی
حجة الاسلام محمدعلی سلطانی
قیام امام حسین(ع) وراه افتادن مراسم عزاداری بر آن بزرگوار، ذهنیتی در جوامع اسلامی بوجود آورده است که در هر حادثۀ مهم و خطروار علیه دین یا دنیای مسلمانان، اولین نقطۀ امید ودادخواهی مساجد و علمای دین بدانند.
مبارزات مسجدی چندین ویژگی دارد. تهییج احساسات دین و گره زدن حوادث جامعه با رخداد کربلا و قیام امام حسین(ع)، حضور همۀ اقشار جامعه، تشکل قهری.
با بازنگاری چندین حادثۀ مهم عصر قاجار و پهلوی، ذهنیت یاد شده در رویکرد مردم به مساجد، با الهام از فرهنگ عاشورا نقش این ذهنیت مرور شده است.
1 - جنگ روس و ایران
2 - رژی یا امتیاز انحصاری دخانیات ایران
3 - قتل گریبایدوف، سفیر روس
4 - حادثۀ کرمان
5 - بانک روس در تهران
6 - مشروطیت
7 - قتل عام مسجد گوهرشاد
8 - قیام 15 خرداد.
[[page 304]]