دوم: دو چشم
مسأله 1 ـ در دو چشم با هم دیه کامل است. و در هر یک از آن ها نصف دیه می باشد. و اعمش (کسی که دیده اش تار است) و احول (دو بین) و اخفش (شب بین) و اعشی (روز بین) و ارمد (کسی که درد چشم دارد) مانند صحیح است. و اگر در سیاهی چشم او سفیدی باشد پس اگر بینایی باقی باشد، به این که سفیدی، بر ناظر (عدسی) نباشد پس دیه کامل است. وگرنه در صورتی که تشخیص ممکن باشد به حساب آن از دیه ساقط می شود وگرنه در آن ارش است.
مسأله 2 ـ در چشم سالم از شخص اعور (یک چشم) در صورتی که اعوریت به خلقت یا به آفت از خدای متعال باشد دیۀ کامل است. و اگر جانی ای او را اعور نموده باشد و دیۀ آن را از او مستحق باشد در چشم سالم نصف دیه است، چه دیۀ آن را گرفته یا نه و چه بتواند آن را بگیرد یا نه، بلکه و همچنین دیۀ آن نصف است اگر اعوریت او از جهت قصاص باشد.
مسأله 3 ـ در چشم عوراء (نابینا) در صورتی که آن را خسف نماید (حدقه اش را معیوب کند) یا آن را دربیاورد ثلث دیه است، خواه نابینایی آن به خلقت باشد یا به جنایت جانی.
مسأله 4 ـ در پلک ها دیه است. و در تقدیر هر پلکی خلاف است؛ پس قائلی است که می گوید: در هر یک، ربع دیه است. و قائلی است که می گوید: در بالایی دو ثلث دیه و در
[[page 609]]پایینی ثلث دیه می باشد. و قائلی است که می گوید: در بالایی ثلث دیه و در پایینی نصف دیه است. و این آخری خالی از ترجیح نمی باشد؛ لیکن احتیاط به مصالحه، ترک نشود.
[[page 610]]