ارتداد
مسأله 1 ـ در کتاب ارث، هر دو قسم مرتد و بعضی از احکام آن را ذکر کردیم، پس مرتد فطری اسلامش ظاهراً قبول نمی شود، و اگر مرد باشد به قتل می رسد. و زن مرتد ولو این که فطری باشد به قتل نمی رسد، بلکه به زندان ابد می افتد و در اوقات نمازها زده می شود و در معیشت بر او تنگ گرفته می شود و توبه اش قبول می شود، پس اگر توبه نماید از زندان بیرون آورده می شود. و مرد مرتد ملّی توبه داده می شود، پس اگر خودداری کرد به قتل می رسد؛ و احوط (وجوبی) آن است که سه روز از او بخواهند که توبه نماید و در روز چهارم کشته شود.
مسأله 2 ـ در حکم به ارتداد، بلوغ و عقل و اختیار و قصد، معتبر است؛ پس ارتداد بچه اگرچه نزدیک بلوغش باشد و همچنین دیوانه در حال دیوانگی اگرچه ادواری باشد و همچنین ارتداد مکره اعتبار ندارد و همچنین به واسطۀ آنچه که بدون قصد واقع می شود مانند هزل گو و ساهی و غافل و بیهوش، اعتباری نیست. و اگر در حال غلبۀ عصبانیّت بر او که با آن بر خود مسلط نیست، از او صادر شود، حکم به ارتداد نمی شود.
مسأله 3 ـ اگر چیزی از او ظاهر شود که موجب ارتداد باشد آنگاه ادعای اکراه نماید، در صورتی که محتمل باشد، یا ادعای عدم قصد و سبق لسان داشته باشد، در صورتی که محتمل باشد، از او قبول می شود. و اگر بیّنه بر صدور سخنی از او که موجب ارتداد است قائم شود، آنگاه آنچه را که ذکر شد ادعا نماید از او قبول است.
مسأله 4 ـ فرزند مرتد ملی قبل از ارتدادش در حکم مسلمان است؛ پس اگر بالغ شد و کفر را اختیار نمود، توبه داده می شود، پس چنانچه توبه کند که همان است وگرنه به قتل می رسد. و همچنین فرزند مرتد فطری قبل از ارتدادش در حکم مسلمان است؛ پس اگر بالغ شد و اختیار کفر نمود و همچنین فرزند مسلمان اگر بالغ شد و قبل از اظهار اسلام اختیار کفر نمود، ظاهر آن است که حکم مرتد فطری بر آن ها
[[page 527]]اجرا نمی شود، بلکه هر دو توبه داده می شوند وگرنه به قتل می رسند.
مسأله 5 ـ اگر ارتداد از مرتد ملّی تکرار شود بعضی گفته اند که در مرتبۀ سوم کشته می شود. و بعضی گفته اند که در مرتبۀ چهارم کشته می شود و این احوط (وجوبی) است.
مسأله 6 ـ اگر مرتد ملّی بعد از ارتداد و قبل از توبه دادنش دیوانه شود کشته نمی شود. و اگر بعد از توبه دادنش و خودداری او از توبه که قتلش را مباح می کند، دیوانگی عارض شود، کشته می شود، چنان که مرتد فطری در صورتی که دیوانگی بعد از ارتدادش بر او عارض شود، کشته می شود.
مسأله 7 ـ اگر مرتد ملّی توبه کند، پس کسی که معتقد است او بر ارتدادش باقی مانده است او را بکشد، بعضی گفته اند که باید قصاص شود، ولی اقوی عدم قصاص است؛ البته دیه در مالش بر او می باشد.
مسأله 8 ـ اگر مرتد، مسلمانی را عمداً بکشد، ولیّ او حق دارد به عنوان قود او را بکشد و این بر قتل او به جهت ارتداد، مقدم است. و اگر ولیّ عفو نماید یا با مالی مصالحه کند به سبب ارتداد به قتل می رسد.
مسأله 9 ـ ارتداد، با شهادت دو عادل و با اقرار ثابت می شود؛ و احوط (وجوبی) دو مرتبه اقرار او می باشد. و با شهادت زن ها ـ جداگانه باشند یا با ضمیمه ـ ثابت نمی شود.
[[page 528]]