زحمات امام خمینی را هدر ندهید
دانشگاه بازوی پرتوان کشور، انقلاب و نظام جمهوری اسلامی است
حمید انصاری
در تحلیل امام خمینی آنجا که به بررسی عوامل اجتماعی پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته است هیچ عاملی به اندازۀ وحدت اقشار مختلف ملّت و خصوصاً نزدیکی بی سابقه دو قشر پیشگام انقلاب یعنی قشر روحانی و دانشگاهی مورد توجه قرار نگرفته است. در سال 57 پیامهای رهبری نهضت، زمانی جنبۀ همگانی به خود گرفت و در سراسر کشور تبدیل به شعارها و خواسته های عمومی ملّت گردید که پیش از آن روحانیان و دانشگاهیان و فرهنگیان بعنوان نخبگان جامعه، پیرامون رهبری امام خمینی بر اصول انقلاب اسلامی به وحدت نظر رسیده بودند. هیچیک از صحنه ها و حوادث تعیین کنندۀ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی را در سیر مبارزات مردم ایران در سال 56 و 57 سراغ نداریم که در آن دانشگاهیان همدوش و همصدا با رهبران روحانی نهضت، مطالبات به حق مردم را در مقابل رژیم شاه فریاد نکرده باشند. در این زمان دانشگاه و فیضیه فعالترین کانون‌های مبارزه و حمایت از انقلاب اسلامی بودند. فراموش نمی کنم روزی که نخستین جرقه های انقلاب و خیزش
[[page 4]]دوبارۀ ملّت ایران در سال 56 - در جریان بزرگداشت شهادت آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی - در قم زده شد، داریوش فروهر همراه با هیئتی از اساتید دانشگاه و دانشجویان در این مراسم که از سوی حوزۀ علمیه قم در مسجد اعظم برگزار شده بود شرکت داشت. نظیر این واقعه که نمادی بود از همدلی دانشگاهیان و روحانیون در تمامی مراسم و تجمعات و راهپیمائیهایی که در تهران، قم و شهرستانها برگزار می گردید همواره به چشم می خورد.
شرکت جمع زیادی از طلاب مبارز قم در تجمعات و تظاهرات دانشگاهیان تهران و متقابلاً حضور مؤثر و چشمگیر دانشجویان مبارز در برنامه ها و تظاهرات طلاب و اساتید حوزۀ علمیه قم تبدیل به یک امر متداول شده بود. اگر حجم تلاشهای بی وقفه استعمار برای القای تقابل دین و علم در ممالک اسلامی خصوصاً ایران را در سده های اخیر مرور کنیم و کوشش همه جانبۀ پنجاه و هفت سالۀ رژیم دست نشانده پهلوی را در جدا کردن دانشگاه از حوزه های علمیه و رو در رو قرار دادن دانشگاهیان و روحانیان در نظر آوریم به روشنی درمی یابیم که همدلی و اتحادی که در جریان نهضت امام خمینی و اوجگیری آن در سال 56 و 57 بین دو قشر روحانی و دانشگاهی پدید آمد امری شبیه معجزه بود. این اتحاد مبارک که پیروزی انقلاب جز در پرتو آن ممکن نبود بواسطه سالها تلاش و جهاد فرهنگی و بی وقفۀ امام خمینی در زدودن زنگارهای تفرقه آمیز و جدایی افکن، امکان پذیر گردید و در این میان نقش چهره های روشن ضمیر و آگاه در رهبران روحانی نهضت و روشنفکران متعهد و دین باوری که شور انقلاب و مبارزه را از رهگذر رویکردی آگاهانه به مسائل دینی در جمع دانشگاهیان و حوزویان دمیده و آن را تبدیل به فرهنگ عمومی جامعۀ پیش از پیروزی انقلاب نمودند، انکارناشدنی است.
با یک نگاه به پیامهای امام خمینی درمی یابیم که دانشگاهیان همپای روحانیت بسان اصلی ترین پایگاه انقلاب اسلامی، مخاطب بوده و انصافاً نیز در جایگاه مورد انتظار
[[page 5]]نقش آفرینی کرده اند. با آگاهی و تعهد همین مخاطبین بود که هیچیک از فتنه هایی که مورد بهره برداری رژیم شاه برای ایجاد تفرقه بین صفوف این دو قشر پیشگام قرار گرفت، راه توفیق نیافت.
نزدیکی و اتحاد روحانی و دانشگاهی منحصر به دوران مبارزه نبود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی به روایت اسناد و خاطرات و واقعیتهایی که از نزدیک در متن بسیاری از آنها حضور داشته و یا شاهد بوده ایم، دانشگاه‌های کشور و خصوصاً دانشجویان و انجمنهای اسلامی نیز همانند فیضیه و حوزه های علمیه در مواجهه با صدها دسیسه و آشوبی که در روزهای پرفراز و نشیب پس از پیروزی انقلاب بر این کشور گذشت نقشی بی بدیل داشته اند. این جنبش اصیل اسلامی دانشجویان بود که دست ده‌ها حزب و گروهک وابسته به بیگانگان را از مراکز علمی کشور در جریان انقلاب فرهنگی قطع کرد. اگر اساس انقلاب و قیام پانزده خرداد با رهبری امام خمینی و روحانیت و همصدایی دانشگاهیان و دیگر اقشار پدید آمد، انقلاب دوّم که به تعبیر بنیانگذار جمهوری اسلامی بزرگتر از انقلاب اول بود با راهبری دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و همراهی انجمنهای اسلامی دانشگاهیان و حمایت روحانیت شکل گرفت. به طور کلی در یکایک عرصه های مدیریت بحرانهای پس از پیروزی انقلاب و در تشکیل بسیاری از مهمترین نهادهای انقلاب، دانشگاه و دانشگاهیان پیشتاز بوده اند.
تأکیدهای مداوم امام خمینی بر وحدت نیروهای وفادار به انقلاب اسلامی بود که تشکلهای متفرق انجمنهای اسلامی دانشجویان را در سراسر کشور در قالب یک اتحادیه، هماهنگ نمود که نام آن نیز نمایانگر رویکرد آگاهانه امام و پیروان ایشان در دانشگاهها به مقولۀ پراهمیت وحدت و تحکیم و توسعه آن در تمامی سطوح و اقشار خصوصاً دانشجویان بود. عنایت ویژۀ امام خمینی به وحدت حوزه و دانشگاه بدان حد مورد درک
[[page 6]]مخاطبان ایشان در این دو مرکز مهم فرهنگی و علمی کشور واقع شد که وحدت این دو نهاد به مثابۀ یک نظریه و آرمان راهبردی در جریان انقلاب فرهنگی مطرح گردید و کوششهای فراوان و مؤثری در شناخت متقابل و نزدیکتر ساختن دیدگاهها و روشهای تعلیم و تعلم در همین رابطه و تحت همین عنوان از سوی اساتید حوزه و دانشگاه به عمل آمد که ثمرۀ آن را در جریان بازگشایی دانشگاهها و تعمیق عنصر تعهد و مشارکت و مسئولیت پذیری بیشتر دانشجویان و تشکلهای اسلامی دانشگاهها در امور سرنوشت ساز کشور و مسائلی همچون انتخاباتها و نقش مؤثر مراکز علمی و دانشجویان در میدان بازسازی مراکز فرهنگی و علمی و اجرائی کشور و دوران هشت سالۀ دفاع مقدس و جهاد خودکفایی و... شاهد بودیم. دولت جوان مهندس میرحسین موسوی و مدیران آن دوران سخت و دشوار عموماً در کوران همین تعامل‌ها و با پشتوانۀ حمایت گستردۀ دانشگاهیان و جریان خط امام در حوزه های علمیه و خصوصاً طلاب جوان انقلابی، امکان نقش آفرینی یافت.
بدون تردید موفقیتهای انقلاب اسلامی پس از پیروزی، در تثبیت ارکان نظام نوپا مدیون همین تحول فرهنگی و بیش از همه مرهون نزدیکی دو قشر پیشگام روحانی و دانشگاهی بوده است و این مهم بدست نیامد مگر با مراقبتهای دائمی امام خمینی و برخوردهای قاطع و مداوم ایشان با عناصر تفرقه افکن و دمیدن روح وحدت در پرتو باورداشت کارآیی و تعهد فرزندان دانش پژوه و دین باور این مرز و بوم و واگذاری نقشهای درخور شأن به آنان و در مقابل نیز هوشمندی و مواظبت مستمر نیروهای هوادار انقلاب در دانشگاهها و حوزه ها.
اکنون و با کمال تأسف چند سالی است که ثمرۀ سالها زحمت و جهاد فرهنگی امام و یاران حوزوی و دانشگاهی ایشان بر اثر عوامل متعددی که تحلیل آنها نیازمند فرصتی دیگر است دچار آسیب و آفت گردیده و گویی دستهایی پنهان و آشکار، دانسته و ندانسته با هم
[[page 7]]شده اند تا بار دیگر زمینه های جدایی حوزه و دانشگاه و در نتیجه خالی شدن مهمترین سنگر و پشتوانۀ حمایت از انقلاب و نظام را فراهم سازند. هیچ تردیدی وجود ندارد که آرزوی تفرقۀ بین حوزه و دانشگاه خواست دشمنان سعادت این کشور است و بلاشک سود نهایی را آنان خواهند برد. بدان امید که تمامی کسانی که دل در گرو آوازۀ ایران اسلامی و اعتلای دین خدا و برپایی تمدن اسلام راستین دارند در این دو نهاد ارزشمند به مدد هوشیاری و حمایت قشر عظیم و فهیم دانشجویان و پژوهشگران علوم دینی در حوزه ها، گره مشکلات را پیش از آنکه عرصه ای برای شادکامی دشمنان این مرز و بوم شود با تدبیر عقلانی خویش باز کنند و حوزه و دانشگاه را همچون گذشته در جایگاه کانون پیشگام مسیر بالندۀ این ملّت پاسداری نمایند.
[[page 8]]