اهتمام به آموزش زبان خارجی
آقای محقق قبل از اینکه به آلمان برود، در مدرسه خان، زبان انگلیسی، ریاضیات و حتی فیزیک و شیمی برای طلاب تدریس میکرد. چون یک مقدار متمدنمآب هم بود، ایستاده صحبت میکرد و عبایش را روی زمین میگذاشت. من هم چند روزی پای درس او حاضر شدم.
آقای بروجردی از این امور نهی نمیکردند، در حالی که قبل از
[[page 121]]ایشان، چنین فعالیتهایی در حوزه بسیار نامتعارف تلقی میشد.
یادم هست قبل از ورود ایشان به قم، دوستی داشتم که در مدرسه فیضیه با هم بودیم. او زبان انگلیسی بلد بود؛ قرار شد او به من انگلیسی یاد بدهد و من هم به وی درس طلبگی تدریس کنم. بعد از تهیه کتابهای زبان انگلیسی آنها را پشت کتابهای حوزوی مخفی کرده بودم که کسی نفهمد. ضمناً برای اینکه کسی متوجه نشود، زبان را آخر شبها یا بعد از ظهرها که رفت و آمد کم میشد، میخواندیم؛ یعنی فضا اینگونه بود، اگر کسی دنبال این امور میرفت، میگفتند به امام زمان(عج) پشت کرده است. با این همه، بعد از فوت آقای بروجردی، آقایان شهید بهشتی و رشیدپور این کارها را پی گرفتند و کلاسهای زبان برای طلاب گذاشتند. همینطور شهید قدوسی در مدرسه حقانی، برای طلاب، کلاس زبان گذاشت.
[[page 122]]