پیش زمینه های لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی
بعد از کودتای 28 مرداد که طی آن محمدرضا پهلوی دوباره توسط عمال امریکا، قدرت را به دست گرفت، مدت زمانی را به تثبیت پایه های حکومتش صرف کرد که این تثبیت با قلع و قمع و سرکوب مخالفان آغاز شد و به این ترتیب جمع زیادی از مخالفین کشته و یا زندانی و یا از صحنه سیاست کنار رانده شدند؛ اما در این مقطع هیچ گونه تعرض آشکاری به اسلام و روحانیت از طرف دستگاه پهلوی بروز نکرد که برای آن دو علت عمده می توان برشمرد: اول آنکه حکومت پهلوی درصدد تثبیت موقعیت خودش بود و صلاح نمی دید روی مسائلی که مردم نسبت به آن حساسیت خاصی دارند انگشت بگذارد. علت دوم وجود حضرت آیت الله العظمی بروجردی با آن مرجعیت تامه و عامه بود که مانع تعرض جدی هیأت حاکمه به ساحت اسلام و روحانیت می شد. موقعیت برتر ایشان موجب شده بود که شاه برنامه های امریکایی به اصطلاح تجددطلبانه اش را با توجه به نظرات مخالف معظمٌ له به اجرا درنیاورد و همچنان که قبلاً نیز عرض کردم، در یک مورد نیز حکومت با مخالفت و تهدید ایشان رو به رو شد و از اجرای برنامه مورد نظرش صرفنظر کرد؛ چرا که شاه تلاش می کرد مانع ابراز مخالفت علنی آقای بروجردی علیه خود شود و عدم مخالفت را نشانه تأیید و موجب تقویت خود می دانست. اما بعد از رحلت آیت الله بروجردی در سال 1340 و تثبیت نسبی موقعیت محمدرضا پهلوی و با امیدی که وی به تداوم سلسله پهلوی با تولد پسرش پیدا کرده بود و با این خیال که مانع
[[page 101]]مهمی از روحانیت در برابرش وجود ندارد، اقدامات خود را در جهت اسلام زدایی و تجددطلبی آغاز کرد. اولین گام در این راه که برای محک زدن حساسیت روحانیت و مردم برداشته شد لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی بود.
[[page 102]]