اعلام حکومت نظامی
حکومت پهلوی بعد از واقعه 17 شهریور برای ایجاد رعب و وحشت و جلوگیری از تحرکات انقلابیون، در تهران و قم و بسیاری از شهرهای دیگر، اعلام حکومت نظامی کرد. این حکومت نظامی معمولاً از ساعت نه شب به اجرا در می آمد و مأموران بعد از این ساعت با هر کسی که برخورد می کردند بی درنگ به طرفش تیراندازی می کردند و می کشتند؛ بنابراین امکان تردد از مردم و وسایل نقلیه از ساعت نه شب به بعد به طور کلی سلب می شد. مثلاً خود من در همان ایام یک روز با ماشین به همراه مادر و پسرم که
[[page 442]]در آن موقع کوچک بود، از قم برای ملاقات سه تن از برادرهایم که در زندان بودند به تهران رفتیم. گفتنی است که هر کدام از برادرانم در یکی از زندانهای تهران به سر می بردند. آقای سیدمحسن که از تبعید به زندان فرستاده شده بود در اوین بود. آقای سیدحسن که چهارسال از زندانی شدنش می گذشت در قزل حصار و آقای سیدجواد که در قضیه نیمه شعبان و بردن نامه به تبریز دستگیر شده بود، در کمیته ضد خرابکاری بود. ما آن روز را صرف دیدار با اینها کردیم و بعد به طرف قم حرکت کردیم و تقریباً در نزدیکی قم از جاده قدیم جایی که هم اکنون داخل محدوده شهر قم شده است بودیم که من دیدم ساعت نه و ربع است و دقیقاً پانزده دقیقه از ساعت حکومت نظامی گذشته است و ما به جهت امتناع و سختگیری بیش از اندازه مأمورین در ورود به شهر مجبور شدیم تا صبح بدون غذا و هرگونه وسیله استراحت در همان جا بمانیم و داخل ماشین بخوابیم و چون در آن زمان این جاده کمربندی احداث نشده بود حتی ماشینهایی که می خواستند از تهران به اصفهان یا شهرهای دیگری که در این مسیر قرار داشتند بروند به خاطر حکومت نظامی و ممنوعیت تردد در داخل شهر، می بایست تا صبح در بیرون شهر توقف می کردند.
[[page 443]]