صحیح بودن اصل قرض در قرض ربوی و عدم ضمان بهره
[سؤال 7713] 4034
بسمه تعالی 17 / 7 / 1361
حضور محترم رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
با سلام و آرزوی سلامت و طول عمر برای حضرت عالی حدود یک سال و نیم است که مبلغ صد هزار تومان در بانک مسکن به امانت گذاشته ام تا در موقع مقتضی از وام مسکن استفاده نمایم (برای ساختن خانه نیاز دارم). آیا شرعاً استفاده از وام بانک مسکن که به هر حال برای بازپرداخت آن مبلغی هم بهره بانکی گرفته می شود صحیح است یا خیر؟
طول عمر حضرت عالی را از خداوند خواستارم. خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار
بسمه تعالی، استفاده از وام مانع ندارد و بهره را ضامن نیستید.
[سؤال 7714] ----> 6880
2. شخصی وجهی به مبلغ فرضاً صد هزار تومان در بانک می گذارد. بعد از شش ماه بانک دولت اسلامی بنا به درخواست شخص نامبرده، 300 هزار تومان به او وام می دهد و در عوض از شخص نامبرده تعهد می گیرد که فرضاً در عرض یک سال به طور قسطی 320 هزار تومان پرداخت کند. آیا این 20 هزار تومان اضافی که بانک دریافت می کند ربا است یا نه؟ در هر صورت این چنین معامله ای از نظر شرعی چه حالتی دارد؟
بسمه تعالی، مبلغ اضافی ربا است ولی پولی را که شخص از بانک گرفته را مالک شده است.
[[page 525]][سؤال 7715] 4035
بسمه تعالی
محضر مقدّس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دامت برکاته
با نهایت اعتذار مسائل ذیل را استفتا می نماید:
1. زیدی در دورۀ طاغوت مقداری وام از بانک دریافت نموده و مقداری پول هم روی آن گذاشته زمین خریده. حالا این زمین را به برادرش می بخشد. آیا برادر زید می تواند در آن ساختمان کرده و زندگی کند یا نه؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 7716]
2. آیا مخلوط بودن با پول حلال یا تماماً وام بانکی بودن فرق می کند یا نه؟
بسمه تعالی، وامی که گرفته را مالک شده و بر او حلال است.
[سؤال 7717]
3. در هر صورت بخشیدن همان زمین با فروختن آن به برادرش در حلال بودن آن فرق می کند یا نه؟
بسمه تعالی، فرق نمی کند، ولی هرگونه معامله زمین باید طبق مقررات باشد.
[سؤال 7718] ----> 6753
2. بانک مسکن برای دایر کنندگان حساب پس انداز و سپرده ثابت، امتیازی قائل شده و آن دادن وام خرید خانه، یا تکمیل ساختمان، پس از مدت معیّن و با شرایط معیّن است، که البته بهره ای با نرخ گویا 4% به این وام تعلّق می گیرد. گرفتن و استفاده از این وام در صورت ضرورت و احتیاج (خرید خانه یا تکمیل ساختمان)، و غیر ضرورت؛ و مصرف آن در محل تعیین و مشخص شده، ویا در غیر محل معیّن شده
[[page 526]]منتها در صورت ضرورت و احتیاج چگونه است؟ متشکرم
بسمه تعالی، قرض گیرنده مبلغی را که به قرض گرفته مالک شده و می تواند تصرف در آن بنماید و بهره پول ربا و حرام است.
[سؤال 7719] 4036
بسمه تعالی 11 / 3 / 1361
محضر رهبر عظیم الشأن حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی
شخصی منفرداً یا اشخاصی مشترکاً در رژیم سابق پولی را به عنوان قرض ربوی از بانک گرفته از آن پول خانه خریداری یا کارخانه ای تأسیس نموده، آیا شخص یا اشخاص مزبور مالک خانه یا کارخانه می شوند یا خیر؟
متمنی است نظر مبارک را در این مورد مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، مالک می شوند.
[سؤال 7720] 4037
بسمه تعالی 30 / 10 / 1360
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض احترام؛
به علت آن که در حرمت ربا شکی نیست، خواهشمند است نظر خود را در مورد بهره ای که بانک ها تحت عنوان کارمزد در حدود 12% برای وام صنفی کسب و کار دریافت می کنند، اعلام فرمایید. آیا برای کاسبی که ناچار به دریافت وام است، این عمل را جایز می دانید یا خیر؟ در غیر این صورت راه خلاصی از این مشکل را چگونه مقرّر می فرمایید؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و در قرض ربوی اصل قرض صحیح است و پولی را که قرض کرده، مالک می شود.
[[page 527]][سؤال 7721] 4038
بسمه تعالی
محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی حاج آقا روح الله خمینی، دام ظله العالی، بعد از سلام و آرزوی طول عمر آن جناب؛ لطفاً استفتای زیر را پاسخ فرمایید:
اخیراً دولت چندین دستگاه ماشین نفت کش بین واجدین شرایط با قیمت مناسب تقسیم می کند. به همین منظور بانک گسترش به دستور دولت جهت خرید همین ماشین، به خریداران ماشین با سود شاید 8 یا 10 درصد وام می دهد. آیا گرفتن این وام شرعاً جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، گرفتن وام مانع ندارد و گیرنده مالک می شود؛ ولی بهره را ضامن نیست و اگر در پرداخت بهره مجبور است، قصد بهره ننماید.
[سؤال 7722] 4039
بسمه تعالی
ضمن عرض سلام
این جانب مبلغ 000 / 30 تومان از بانک استان به عنوان وام گرفته ام که تقریباً با چهارده درصد سود در مدت 24 ماه از بنده دریافت می کنند. مبلغ فوق برای خریدن ماشین می باشد و چون حالا موقع قرعه کشی نیست، در حساب پس انداز وام مسکن گذاشته ام تا با مبالغ بعدی که از فروش منزلم به آن اضافه می نمایم، بتوانم بعد از مدتی وام مسکن تقاضا نمایم. حالا آیا من می توانم در موارد فوق ـ که وام مسکن یا خرید ماشین می باشد ـ تصرف نمایم یا نه و از لحاظ شرعی برایم اشکالی دارد یا خیر؟
درود بر خمینی بت شکن، نایب بر حق امام زمان (عج)
بسمه تعالی، برای شما اشکالی نیست.
[[page 528]][سؤال 7723] 4040
بسمه تعالی 27 / 4 / 1358
رهبر عالی قدر و زعیم بلند مرتبه، آیت الله العظمی روح الله الموسوی الخمینی
با احترام فراوان به عرض مبارک می رسانیم مبنی بر این که صندوق تعاون برای روستاییان و کشاورزان پولی پرداخته است به مدت یازده ماه، ولی فرع پول را از مسلمانان می گیرند آیا این فرع پول و نزولات حلال است یا حرام در قانون شرع و اسلام خوب است یا خیر؟
بسمه تعالی، فرعی که می گیرند ربا و حرام است و کشاورزان بیش از پولی که گرفته اند ضامن نیستند و ان شاء الله تمام برنامه های اسلامی اجراء خواهد شد.
[سؤال 7724] 4041
بسمه تعالی
در بین مردم پخش گردیده که بانک ها، اسلامی گردیده؛ لذا گرفتن وام از بانک مانعی ندارد. البته طرز پرداخت وام، کما فی السابق، با بهره و سود پرداخت می شود، چه می فرمایید در گرفتن وام از این بانک ها؟
بسمه تعالی، اصل قرض صحیح است و بهره را ضامن نیستید. و اگر قصد دادن بهره نداشته باشید، اشکالی ندارد.
[سؤال 7725] 4042
بسمه تعالی 15 / 8 / 1358
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی حاج سید روح الله الامام الخمینی، دام عزّه العالی علی رؤوس المؤمنین، امیدوارم از حضرت احدیت که سایه بلندپایه آن پدر بزرگوار و نجات دهندۀ دنیا و آخرت را از سر این جان نثار و همه این مؤمنین کم و کوتاه نفرماید به حق محمد صلی الله علیه و آله.
[[page 529]]در ضمن این جان نثار مقیم قریۀ اراک معروض می دارم در زمان طاغوتی، از سال 1341 به این طرف پولی از بانک به ماها می دادند از قرار هر 100 تومانی 6 تومان، اول آن شش تومان را کسر می نمودند و پول به ما می دادند و همه ساله این پول را می گرفتیم به این طریق و موعد مقرر این پول را با همین سود از ما می گرفتند واینک در سال 1356 باز به همین ترتیب پول به ماها دادند در موعد سررسید، الحمد لله و المنة انقلاب جمهوری بر پا شد و موفقیت حاصل شد و کسی نبود که این پول را مطالبه بنماید و اینک آمده اند برای گرفتن پول ها و هر صد تومانی مبلغ 12 تومان ادعا می نمایند غیر از شش تومان اول که برداشته اند که هر صد تومانی فعلاً سود آن 18 تومان می شود و اگر می فرمایید که این ربا نمی شود بپردازیم و اگر ربا می شود عین پول را بپردازیم و در خاتمه بقای عمر و عزت آن پدر بزرگوارمان را از خداوند متعال خواستاریم و منتظر جواب هر چه زودتر هستیم.
بسمه تعالی، ربا است و بیش از آنچه گرفته اید ضامن نیستید.
[سؤال 7726] 4043
بسمه تعالی 2 / 10 / 1358
محضر مبارک رهبر عالی قدر، امام امت حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
بعد از عرض سلام و اظهار ادب، معروض می دارم:
این جانب کارمند ادارۀ آمار اقتصادی بانک مرکزی ایران، ساکن شهرستان شهسوار، واجد شرایط اخذ وام مسکن کارمندی از طرف بانک متبوعه شده ام. استدعا می نمایم در صورت جایز بودن اخذ وام فوق الذکر، این جانب را مطلع فرمایید.
بسمه تعالی، اخذ وام جایز است و ربا حرام است.
[سؤال 7727] 4044
بسمه تعالی
انجمن حیدریه قصد دارد محلی را برای گسترش و انجام فعالیت های خود به مبلغ
[[page 530]]200 هزار دلار خریداری کند. بر اساس نامه، این گسترش با توجه به ازدیاد درصد شیعیان شهر هوستون در امریکا ضروری است؛ و هم اکنون حدود 100 خانوار را در بر می گیرد و ساختمان مزبور می تواند 200 خانوار را در بر گیرد. چون پرداخت مبلغ فوق در یک زمان برای اعضا مقدور نیست و فقط می توانند برای شروع 30 هزار دلار بپردازند، سؤال کرده اند:
1. آیا از سوی امام به آن ها کمکی خواهد شد؟
2. آیا می توانند سهم امام و خمس خود را به این امر اختصاص دهند؟
3. آیا بانکی هست که بتواند برای ساختن این محل به آن ها قرض الحسنه بدهد؟
4. بر طبق معمول در امریکا برای خرید خانه یا... مبلغی در ابتدا پرداخت می شود و سپس با اقساط و بهرۀ 8% تا 17% در طول 30 سال، مابقی آن پرداخت خواهد شد. باتوجه به عدم امکان مالی این انجمن آیا پرداخت ربح از سوی آنان برای انجام این امر خیر صحیح است؟ در همین رابطه به خاطر گرانی خانه همه مجبورند خانه را به اقساط بخرند و لذا ربح هم بپردازند؛ آیا باتوجه به این که هیچ گونه امکانی برای خرید یک دفعه خانه را ندارند، این عمل صحیح است؟
بسمه تعالی، معاملۀ خانه صحیح است و اگر در دادن بهره مجبور باشند، اشکال ندارد.
[سؤال 7728] 4045
بسمه تعالی 5 / 11 / 1361
محضر رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی، دام بقاؤه، سلام علیکم، مستدعی است بذل توجه فرموده، به مسائل شرعیۀ ذیل جواب مرحمت فرمایید:
1. بنده با چند نفر دیگر اقدام به ایجاد یک کارخانۀ تولیدی کرده ایم که در بدو امر فکر می کردیم با وجه موجود می توانیم به اتمام برسانیم، ولی به علت گرانی سرسام آور مصالح ساختمانی و آهن و غیره، مجبوریم که برای اتمام و ادامۀ کار از
[[page 531]]بانک وام بگیریم. واقف هستید که بانک ها هم روال کارشان این طور است که مثلاً برای یک میلیون تومان وام در سال، صد هزار تومان بهره حساب می کنند، بعداً یک میلیون و صد هزار تومان را در 110 قسط 10 هزار تومانی ماه به ماه اصل و فرع را با هم می گیرند. ضمناً با هر یک از رؤسای بانک در مورد مصالحۀ بهره حرف زده ام، می گویند ما نمایندۀ تام الاختیار نیستیم و اصولاً همچو قانونی برای مصالحه نداریم، بلکه نمایندۀ کل، آقای نوربخش و آقای نمازی و در نهایت، حضرت امام می باشند؛ اینک با توجه به مطالب فوق آیا راهی هست که بتوان وام گرفت و به حرام هم نیفتیم؟
بسمه تعالی، اصل وام گرفتن اشکال ندارد؛ ولی قصد دادن بهره حرام است و وام گیرنده به منظور تخلّص از حرام می تواند قصد دادن بهره را نکند؛ اگرچه بداند که بهره را به هر صورت از او خواهند گرفت و در هر صورت، اصل قرض صحیح است و وام دریافتی را مالک می شود.
[سؤال 7729]
2. بانک مسکن هم در ازای به رهن گرفتن مسکن، به همان ترتیب ذکر شده در مسألۀ بالا، وام می دهد؛ راه شرعی آن چیست؟
بسمه تعالی، حکم همان است که در بالا ذکر شد.
3. اگر کسی منزلش در شرق تهران باشد و مجبور است که هر روز، حدود 8 کیلومتر از شرق به غرب و 8 کیلومتر از غرب به جنوب و 8 کیلومتر از جنوب به منزلش برود، نماز و روزه اش چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر مسیر ذکر شده را بدون عبور در اثنا به منزل می پیماید در فرض مرقوم، در مسیر راه حکم مسافر دارد.
4. افراد غیر ساکن تهران که می خواهند مدتی در تهران باشند، چه باید بکنند که نماز را تمام خوانده و روزه هم بگیرند؟
بسمه تعالی، می توانند با قصد اقامت ده روز در یک محله، نماز را تمام بخوانند و روزه بگیرند.
5. افراد غیر تهرانی که می خواهند چند سالی موقتاً در تهران باشند و هر روزه برای کارشان بدون قصد مسافت، حدود 7 ـ 8 کیلومتر از منزل خارج و برمی گردند، وضع نماز و روزۀ آن ها چگونه است؟
بسمه تعالی، بدون قصد اقامت ده روز در یک محله، نماز و روزه شان قصر است.
[[page 532]]6. افراد غیر ساکن تهران که چند سالی در تهران می خواهند بمانند، اگر در محلۀ خود قصد عشره کرده و همان جا بمانند بعد از اتمام ده روز، اگر کمتر از 22 کیلومتر در تهران در روز ایاب و ذهاب کنند، نماز و روزۀ آن ها چگونه است؟
بسمه تعالی، تا سفر شرعی جدید پیش نیامده، نماز و روزه شان تمام است.
7. افرادی از تعاونی ها اجناسی می خرند که برخی از آن ها مورد نیازشان نیست، آیا می توانند به قیمت بیشتر بفروشند؟
بسمه تعالی، اگر خلاف مقررات نباشد و به حد اجحاف نرسد، اشکال ندارد.
8. از بازار آزاد یا بازار سیاه که اجناس آن ها معمولاً چندین برابر قیمت تعاونی ها و قیمت واقعی است آیا می توان جنس خرید؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد، ولی مراعات مقررات دولت اسلامی لازم است.
9. در هفت سال قبل با پولی که مقداری از آن پول مخمس و مقداری غیر مخمس بوده، خانه ای به مبلغ 000 / 450 تومان خریده ام که اینک حدود یک میلیون تومان شده؛ اولاً بفرمایید که الحال از کدام قیمت باید آن را تخمیس کرد؟ ثانیاً اگر برای تبدیل، آن را فروختیم، از کدام مبلغ باید خمس داد؛ از قیمت سابق یا قیمت فعلی؟
بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب غیر مخمس که سال بر آن گذشته، در خرید خانه صرف شده، به نسبت همان مبلغ به قیمت فعلی خمس دارد.
10. اگر در چند سال قبل خانه ای که خریده ایم تخمیس شده، اما حالا قیمتش دو برابر شده، آیا اینک اضافه قیمت آن را باید تخمیس کرد؟
بسمه تعالی، اگر خانه برای فروش نبوده، اضافۀ قیمت در فرض مرقوم، خمس ندارد.
[سؤال 7730] 4046
بسمه تعالی 25 / 9 / 1361
محضر حضرت امام خمینی، بنیان گذار جمهوری اسلامی
ضمن سلام و با درود فراوان به رهبر کبیر انقلاب اسلامی و صلوات به ارواح پاک شهیدان و پیروزی نهایی کلیۀ رزمندگان اسلام و قرآن؛ بدین وسیله به اطلاع عالی می رساند که بانک ها برای خریدن خانه و یا تعمیر خانه وام پرداخت می کنند و شرایط وامی که بانک پرداخت می کند به این طریق می باشد که برای خریدن خانه اگر هزار
[[page 533]]تومان ـ مثلاً ـ به بانک بگذارد، بعد از یک سال دو برابر وام پرداخت می کند و برای تعمیر خانه اگر هزار تومان در بانک بگذارد، بعد از شش ماه دو برابر او وام پرداخت می کند؛ در مقابل آن وام صدی چند که قانون بانکی می باشد اضافه می گیرد؛ آیا گرفتن وام از این بانک ها حرام است یا نه؟ والسلام، اجرکم عند الله وعند الرسول
بسمه تعالی، گرفتن وام اشکال ندارد و می توانند باآن خانه تهیه کنند یا صرف در تعمیر خانه نمایند و اگر در پرداخت زیاده، قصد بهره نکنند برای آن ها اشکالی نیست.
[سؤال 7731] 4047
بسمه تعالی 11 / 4 / 1361
محترماً؛ به استحضار می رساند که یکی از مسلمانان شهر کیچیئر به نمایندگی از طرف دیگر مسلمانان شیعه که مقلد امام خمینی هستند، به یکی از نمایندگی های وزارت امور خارجه مراجعه و خواهان فتوای امام امت در مورد مسائل زیر شدند:
1. آیا با توجه به این که خرید منزل و دیگر اماکن، بدون گرفتن وام از بانک با پرداخت بهره، بسیار مشکل و یا غیر ممکن است، آیا مسلمانان مجاز هستند برای این قبیل امور از بانک های غیر اسلامی وام دریافت دارند؟ در صورتی که خرید این محل برای مسجد باشد چطور؟
بسمه تعالی، گرفتن وام مانع ندارد.
2. در جامعه ای که اکثریت غیر مسلمان هستند، خوردن ماهی که از دست غیر مسلمان و یا شخصی که نمی دانی مسلمان است یا نه، خریداری شود اشکال دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر یقین به تذکیه نداشته باشید محکوم به حرمت و نجاست است.
3. سپردن پول در بانک غیر اسلامی و دریافت بهره از آن مجاز است یا خیر؟ ودر صورتی که شخصی پول خود را به منظور حفاظت در بانک غیر اسلامی بسپارد و حق انتخاب داشته باشد که در حسابی با دریافت بهره و یا حسابی بدون بهره بسپارد، می تواند در حساب با بهره سپرده و از بهرۀ متعلّقۀ به آن استفاده کند یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ بانکی، ربا و حرام است و گرفتن بهره از کافر حربی اشکال ندارد.
[[page 534]][سؤال 7732] ----> 6795
2. مسألۀ وام از بانک را هم مشخص فرمایید؛ بدین صورت که شخصی مقداری پول (وام مسکن یا وام ضروری) از بانک می گیرد (البته وام ضروری از صندوق بازنشستگی است) و بانک در قبال این پول 4% به آن اضافه کرده و به عنوان تنزیل از آن شخص، طی قسط های چند ساله وصول می کند؛ آیا با این پول که خانه ای می سازد، می تواند در آن خانه نماز بخواند؟ و آیا این اضافه پولی که به بانک می دهد حرام نیست؟ لطفاً در این موارد ـ که مسأله مربوط به تمام مردمی است که با بانک سر و کار دارند ـ توضیحات لازم مبذول فرمایید. توضیح این که وام های ذکر شده، از صندوق های پس انداز و بازنشستگی کارکنان ذوب آهن ایران استفاده می شود.
بسمه تعالی، پولی که از بانک می گیرد حلال است و مالک آن می شود و خانه ای که با آن تهیه کرده را نیز مالک می شود و چنانچه در دادن اضافه، قصد بهره نکند برای او اشکال ندارد.
[سؤال 7733] 4048
بسمه تعالی 3 / 7 / 1361
قم، دفتر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله
با سلام؛ طبق مذاکرۀ سازمان هواپیمایی کشوری با بانک سپه شعبۀ فرودگاه مهرآباد که پرداخت کنندۀ حقوق کارکنان این سازمان است، مقرر شده به هریک از کارکنان متقاضی، مقداری وام ضروری پرداخت شود. بانک مذکور قرار است به غیر از 2% کارمزد 12% نیز به عنوان سود از دریافت کنندگان وام دریافت دارد.
انجمن اسلامی کارکنان سازمان هواپیمایی کشوری باتوجه به صراحت حرام بودن ربح، خود را موظف می داند با توجه به این که بانک ها در حال حاضر دولتی بوده و زیر نظر دولت مورد تأیید ولایت فقیه است، نظریۀ آن دفتر را در این مورد جویا شود. لطفاً مقرر دارند به این انجمن کتباً اعلام دارند که آیا دریافت این وام صحیح است یا خیر؟
[[page 535]]و برای افرادی که احتیاج مبرم به این وام دارند چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، وام گرفتن اشکال ندارد ولی بهرۀ وام، ربا و حرام است، وام گیرنده ضامن آن نیست.
[سؤال 7734] 4049
بسمه تعالی 12 رمضان 1402 ق
محضر مبارک زعیم عالی قدر و رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، احتراماً؛ به شرف عرض عالی می رساند:
برای تأمین نیازمندی ها و توسعۀ کسب و کارم، قصد دارم وام قسطی از یکی از بانک ها بگیرم. با توجه به این که بانک ها معمولاً مبلغی به عنوان بهره می گیرند، این وام چه صورت دارد؟ اجازه می فرمایید یا خیر؟
بسمه تعالی، گرفتن وام اشکال ندارد ولی گرفتن بهره و قصد دادن آن حرام است و در هر صورت اصل قرض صحیح است و وام دریافتی ملک شخص می شود.
[سؤال 7735] 4050
بسمه تعالی 30 / 2 / 1361
آیا سودی که بانک ها از وام های اعتباری دریافت می کنند (نرخ با احتساب قیمت سفته حدود 14%) ربا محسوب می شود؟ در صورت مثبت بودن جواب، تکلیف کسبۀ جزئی که قادر به پرداخت تمام اصل وام در موقع سررسید نیستند و مجبور به پرداخت بهرۀ مورد مطالبۀ بانک و تمدید وام می باشند چیست؟
بسمه تعالی، وام صحیح است و بهره را ضامن نیست.
[سؤال 7736] 4051
بسمه تعالی 9 / 8 / 1361
محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی،
[[page 536]]أدام الله ظله العالی، با تقدیم سلام و دعا جهت سلامتی آن جناب؛ استفتای ذیل به عرض می رسد:
در مورد بانک های رسمی که مبلغ چهار درصد اضافه بر اصل مبلغ وام در یک سال اضافه می نمایند و از متقاضیان وام، می گیرند که اگر شخص مبلغ یک صد هزار تومان به مدت بیست ساله وام بگیرد جهت تأمین منزل مسکونی، باید یک صد و چهل هزار تومان پس دهد به طور اقساط و مبلغ اضافه بر اصل را به عنوان کارمزد حساب می کنند؛ آیا گرفتن چنین وام و پرداخت نمودن مبلغ اضافه شده از نظر موازین اسلامی چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، گرفتن وام مانع ندارد و آن را وام گیرنده مالک می شود و چنانچه در دادن اضافه، قصد بهره نکند برای او اشکالی نیست.
[سؤال 7737] 4052
بسمه تعالی
محضر مبارک امام خمینی، مرجع و رهبر عالی قدر جهان تشیع، دام ظله العالی، السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
قرض گرفتن پول از بانک مسکن و بانک های دیگر به منظور خرید خانه که با کارمزد 4% انجام می گیرد، چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، گرفتن وام و خانه ساختن با آن مانع ندارد و اگر در دادن زیاده، قصد بهره نکند برای وام گیرنده اشکالی نیست.
[سؤال 7738] 4053
بسمه تعالی 28 / 11 / 1361
ریاست محترم دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
ضمن عرض سلام و آرزوی توفیق، خواهشمند است سؤالات ذیل را به محضر حضرت امام خمینی ـ دامت توفیقاته ـ رسانده تا نظر و فتوایشان را مرقوم فرمایند.
[[page 537]]1. شخص مسلمانی چندین سال است که کارمند دولت می باشد. در زمان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، بنا به وظیفۀ شرعی خود با هیچ بانکی رابطۀ بده و بستانی نداشته (نه وام می گرفته و نه به هیچ عنوان سپرده می گذاشته) زیرا رابطه با بانک ها را تقویت رژیم منفور پهلوی و صاحبان بانک ها می دانسته. اکنون که مستأجر است، بر روی زمین شخصی خود با اجازۀ دولت اسلامی مشغول ساختن یک باب خانۀ مسکونی است تا خود و اهل و عیالش در آن زندگی نمایند. آیا شخص مذکور از نظر شرع مقدس، از بانک های جمهوری اسلامی ـ با توجه به این که هنوز از وام گیرنده کارمزد و حتی سود دریافت می کنند ـ می تواند وام دریافت نماید؟ البته اگر شخص مورد نظر وام نگیرد، با حقوق ناچیز خود سال های سال نمی تواند ساختمان خود را به اتمام رساند.
بسمه تعالی، گرفتن وام جایز و صرف آن در تهیۀ خانه مانع ندارد.
2. مسئول یا حسابدار یک مؤسسۀ دولتی همیشه مبلغی پول نقد و یا چک معتبر از جانب دولت در اختیارش است تا صرف هزینه های جاری آن مؤسسه نماید؛ آیا می تواند (حسابدار مورد نظر) اندکی از آن پول را صرف هزینه های ضروری و شخصی خود نماید، به طوری که هروقت از طرف دولت او را بازخواست یا با او تسویه حساب نمایند، شخص مسئول یا حسابدار می تواند مبلغ صرف شدۀ شخصی را بلافاصله حاضر نماید؟ آیا این عمل حرام است یا خیر؟
بسمه تعالی، استفاده از اموال دولت در غیر موارد مقرّره جایز نیست.
[سؤال 7739] 4054
بسمه تعالی 19 / 8 / 1360
حضور محترم مرجع عالی قدر، آیت الله العظمی امام خمینی، روحی له الفداء، محترماً به عرض می رساند:
1. نظر به تغییر حکومت و نظام بانکی کشور، کسی که احتیاج به محل مسکونی مناسبی دارد و به مقدار کافی با توجه به قیمت های فعلی پول در اختیار ندارد، آیا می تواند از بانک وام بگیرد و مقدار بهره ای که بانک معیّن می کند (حدود 4%) را
[[page 538]]بپردازد؟ آیا این، بهره حساب می شود یا کارمزد؟
بسمه تعالی، گرفتن وام مانع ندارد و بهره را ضامن نیستید.
2. آیا مقدار بهره ای که بانک به هر پس اندازی بعد از گذشت چند ماه می دهد، گرفتنش جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
3. آیا شجاعت جزو شرایط مجتهد اعلم است یا خیر؟ و آیا می شود مرجع تقلید را عوض کرد یا خیر؟
بسمه تعالی، شرایط مرجع تقلید در رساله مذکور است و بنابر احتیاط، عدول به مجتهد اعلم یا محتمل الاعلمیه لازم است.
[سؤال 7740] ----> 2002
4. کسی محتاج به پول است باید قرض کند ولی صاحب به غیر ربا پول نمی دهد جایز است پول بگیرند ربا بدهند؟ شما بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر نیت دادن ربا نکند جایز است و در هر صورت قرض صحیح است و اگر در دادن زیاده مجبور باشد حرمت هم ندارد.
[سؤال 7741] 4055
بسمه تعالی 12 / 6 / 1358
محضر مبارک رهبر عظیم الشأن حضرت آیت الله امام خمینی، مدّ ظله العالی
این جانب مدت 29 سال است کارگر بانک رهنی هستم. خانۀ مسکونی حقیر قدیمی و در شرف انهدام است. بانک رهنی حاضر شده است برای تجدید بنای خانه، مبلغ یک صد هزار تومان، به مدت پانزده سال، از قرار شش درصد بهره به این جانب قرض بدهد. مرقوم فرمایید: شرعاً جایز است که حقیر این مبلغ را از بانک، به این صورت قرض بگیرم یا خیر؟ با تقدیم عالی ترین احترامات
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، قرض صحیح است و بهره را نباید بدهید. و چنانچه قصد دادن بهره نکنید؛ اشکالی ندارد.
[[page 539]][سؤال 7742] 4056
بسمه تعالی
حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران
محترماً؛ به استحضار می رساند: این جانب در تاریخ 1 / 12 / 1353 یک دستگاه کامیون ماک مدل 66 به مبلغ 000 / 350 / 2 ریال قولنامه کردم و بعد از پرداخت چک به مبلغ 000 / 150 ریال به عنوان ودیعه، کامیون را آزمایش کردم که مورد قبول این جانب قرار گرفت. مبلغ 000 / 700 ریال به آقای فروشنده دادم و بقیۀ آن را که 000 / 650 / 1 ریال بود دو نفر از آقایان به فروشنده پرداخت کردند و سند کامیون را به نام خودشان کردند و از من در مدت 20 ماه مبلغ 000 / 510 ریال مازاد بر 000 / 650 / 1 ریال دریافت کرده اند. خواهشمندم نظریه آن جناب را نسبت به شرعی یا غیر شرعی بودن این معامله اعلام نمایید.
بسمه تعالی، اصل معامله صحیح است و در فرض مذکور، کامیون ملک شما است و زیاده را بدهکار نیستید و حکم ربا را دارد.
[سؤال 7743] 4057
بسمه تعالی 17 / 5 / 1358
به حضور حضرت آیت الله العظمی امام خمینی رهبر بزرگوار مردم مبارز و مسلمان ایران و جهان دامت افاضاته
پس از سلام، زحمت افزا می گردد این جانب دبیر دبیرستان های خرمشهر به منظور روشن تر شدن مسائل مربوط به احوال شرعیه شخصیه خاطر مبارک را مستحضر می سازد.
اکنون که دولت جمهوری انقلابی اسلامی بحمدالله استقرار یافته و عنایت حضرت سبحان شامل ملت مسلمان مبارز ایران گردید کیفیت مسئولیت شرعیه بنده را در برابر دریافت وام از بانک فرهنگیان یا بانک ملی با وجود نصّ قرآن کریم در مورد ربا
[[page 540]]روشن فرمایید که مأخوذ به عقاب حضرت سبحان العزة والجلال نباشم.
با آن که در قرآن کریم صریحاً ربا نهی شده عمل خرید خانه از طریق بانک های استقراضی که به سیستم نظام غیر اسلامی عمل می کنند، از رهبر عظیم الشأن اسلامی ایران استدعا دارم نماز در این قبیل خانه ها و عمل خریدار در برابر احکام حق که حجّت بر بندگان تمام کرده است چگونه است مطلب را صریح بیان فرمایید.
درود خداوند به شهدای راه اسلام و رزمندگان و با سلام به امام خمینی
بسمه تعالی، اصل قرض و خرید خانه با آن و نماز در آن خانه صحیح است و بهره را قرض گیرنده ضامن نیست.
[سؤال 7744] 4058
بسمه تعالی
آیا جایز است که از یک بانک غیر اسلامی پول قرض شده و سود آن نیز پرداخت گردد؟
بسمه تعالی، وام گرفتن مانع ندارد، ولی سود آن را ضامن نیست. و قرض گرفتن با قصد دادن سود حرام است؛ اگر چه اصل قرض صحیح است. و فرقی بین قرض گرفتن از بانک غیر اسلامی و بین قرض گرفتن از بانک اسلامی، در جهت ذکر شده نیست.
[سؤال 7745] 4059
بسمه تعالی 18 / 5 / 1358
حضور محترم حضرت آیت الله العظمی آقای حاج سید روح الله موسوی خمینی، دام بقائه، پس از عرض سلام، خواهشمند است پاسخ مسائل زیر را مرحمت فرمایید:
1. در بین مردم پخش گردیده که بانک ها، دولتی و اسلامی گردیده؛ لذا گرفتن وام از بانک مانعی ندارد. البته روند پرداخت وام کما فی السابق با بهره و سود پرداخت
[[page 541]]می شود. چه می فرمایید در گرفتن وام از بانک ملی و صادرات که در این محل می باشد.
بسمه تعالی، اصل قرض صحیح است و بهره را ضامن نیستید و اگر قصد دادن بهره نداشته باشید اشکالی ندارد.
2. فردی در فاصله ده فرسخ از محل سکونت خود کارگر می باشد و هفته ای کار می کند و هفته ای به مرخصی می آید تکلیف نماز و روزه او چگونه است؟
بسمه تعالی، در غیر وطن حکم مسافر را دارد.
3. پرداخت رد مظالم به حساب 100 و 200 حضرت آقا به عنوان کمک به مستضعفین صحیح است یا نحوه دیگر باید پرداخت؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
4. در رساله های آقایان و در مسأله 1834 توضیح المسائل شما در مصرف خمس مذکور است: «ولی اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدی که از او تقلید نمی کند بدهد، در صورتی به او اذن داده می شود که بداند آن مجتهد و مجتهدی که از او تقلید می کند سهم امام را به یک طور مصرف می کنند».
توضیح: آیا در صورتی که هر دو مجتهد یک نوع مصرف می کنند همین عبارت اذن رساله کافی است یا باید به خصوص استجازه شود؟
بسمه تعالی، اجازه خاص لازم دارد.
[سؤال 7746] ----> 6632
3. در وام هایی که مشروط به زیادی است و می فرمایید: «اگر گیرنده شرط را به طور جدّ قبول نداشته باشد، گرفتن چنین وامی بلامانع است»؛ آیا شرعاً این حکم در مورد بانک ها و مؤسساتی هم که پول مال متصدیان نیست، جاری است و از آن ها با این کیفیت می توان وام گرفت؟
بسمه تعالی، با مجاز بودن متصدیان در دادن وام فرقی نیست.
[سؤال 7747] 4060
بسمه تعالی
اگر صندوق قرض الحسنه برای وام گیرنده و معرف و ضامن، شرایطی مانند افتتاح
[[page 542]]حساب یا مسدود کردن مبلغی وجه نقد تا مدتی معین قرار دهد که پس از انقضای مدت، وام بیشتری با مدت زیادتر به وام گیرنده بدهد، حکم شرعی این گونه شرایط چیست؟
بسمه تعالی، زیادی حکمی ربا است و جایز نیست؛ گرچه اصل قرضی که داده شده و قرض دو برابری که بعداً داده می شود، صحیح است.
[سؤال 7748] ----> 4028
3. آیا پرداخت وام یا ضمانت آن را می توان مشروط به باز کردن حساب پس انداز در صندوق اعلام کرد؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
[سؤال 7749] ----> 1171
5. اشخاصی مبلغی پول در بانک می گذارند؛ پس از شش ماه یا یک سال، دو برابر اصل پول به آنان وام می دهند، به همین نیت هم گذاشته می شود، آیا ربا است؟ اگر ربا است چنانچه راهی برای فرار از این معصیت کبیره باشد، مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، ربا نیست.
[سؤال 7750] 4061
بسمه تعالی 21 / 7 / 1362
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
اگر صندوق قرض الحسنه برای وام گیرنده و معرف و ضامن، شرایطی قائل شود از قبیل: افتتاح حساب و یا مسدود کردن مبلغی وجه نقد تا مدت معیّنی که پس از انقضای مدت، وام بیشتر و با مدت زیادتر به وام گیرنده بدهد، این گونه شروط چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر موجب نفعی برای وام دهنده نمی شود اشکال ندارد.
[[page 543]][سؤال 7751] 4062
بسمه تعالی
بعضی از بانک ها یا بعضی اشخاص با وام گیرنده شرط می کنند که اگر مثلاً ده تومان نزد ما بگذارید تا مثلاً شش ماه نزد ما باشد، بعد از شش ماه ما به شما بیست تومان قرض می دهیم. به شرط این که هر وقت تمام بیست تومان را برگرداندید و به ما رد کردید، آن ده تومان که اول نزد ما گذاشته بودید به شما می دهیم. این قرض با این نحو شرط صحیح و حلال است یا خیر؟
بسمه تعالی، قرض، صحیح و حلال است و شرط مذکور صحیح نیست.
[سؤال 7752] ----> 1518
2. اگر کسی پول قرض بگیرد و صاحب پول با او شرط کند: چنانچه خمس به آن تعلق بگیرد شخص مقروض خمس را بپردازد؛ آیا این عمل از نظر اسلام ربا محسوب نمی شود؟
ثانیاً: اگر با همین شرط شخص مقروض پول قرض کند از نظر اسلام چه حکمی دارد؟ توضیح دهید.
بسمه تعالی، این شرط نافذ نیست؛ ولی قرض صحیح است.
[سؤال 7753] 4063
بسمه تعالی 16 / 12 / 1361
با سلام به شما برادران عزیزی که در آن دفتر محترم در رفع مشکلات مردم، زحمت می کشید؛ بنده نیز مشکلی دارم که امیدوارم مرا نیز در حل این مشکل یاری نمایید. و اما مشکل من به شرح زیر می باشد:
جوانی هستم 29 ساله که دارای یک زن و یک فرزند می باشم و شغلم نیز همافر نیروی هوایی می باشد. حدود 6 ماه پیش تصمیم به خرید خانه ای گرفتم و به همین منظور، اتومبیلی را که داشتم فروختم؛ ولی چون پولم کافی نبود طلاهای زنم و
[[page 544]]همین طور 2 تخته از فرش های منزلم را فروخته و همچنین با گرفتن وامی به مبلغ 000 / 20 تومان از صندوق اقتصاد اسلامی، توانستم حدود 000 / 250 تومان تهیه کنم. در صورتی که خانه ای را که می خواستم با شراکت یکی از بستگانم بخرم، خانه ای بود به مبلغ 000 / 200 / 1 تومان که سهم من مبلغ 000 / 600 تومان می شد که از این مبلغ ـ همین طوری که توضیح دادم ـ فقط مبلغ 000 / 250 تومان توانسته بودم آماده کنم. ضمناً خود این خانه نیز مبلغ 000 / 130 تومان وام بانکی داشت که این وام را بنده به تنهایی به عهده گرفتم که الآن ماهیانه مبلغ 1780 تومان قسط بانک را می دهم. در هر صورت، مبلغ 000 / 220 تومان کم داشتم که یکی از بستگانم حاضر شد مبلغ 000 / 100 تومان به من قرض الحسنه بدهد که ان شاء الله هر وقت توانستم به ایشان برگردانم؛ و همین طور یکی دیگر از بستگانم مبلغ 000 / 20 تومان به عنوان قرض الحسنه به من داد که البته این مبلغ را بعد از چند ماه پس انداز به ایشان برگردانیدم.
در هر حال، با تمام این توضیحات باز هم مبلغ 000 / 100 تومان کم داشتم که هیچ راهی برای تهیه اش به نظرم نمی رسید. تا این که یکی از آشنایان به من گفت که در بستگان آن ها زنی است بیوه که مبلغی پول دارد که نمی تواند آن پول را به کار بیندازد و مایل است که این پول را در اختیار کسی قرار بدهد تا به وسیلۀ سرمایه گذاری و یا خرید و فروش، از سود آن پول مبلغی نیز به ایشان بپردازد و چون من شدیداً به این پول احتیاج داشتم، پیشنهاد کردم که این مبلغ را که 000 / 100 تومان بود از آن خانم گرفته و بدون این که به ایشان توضیح بدهد که پول را به چه کسی می دهد، به من بدهد و من نیز ماهیانه مبلغ 1000 تومان به عنوان سود پول به ایشان بدهم.
برادران عزیز! مشکل اساسی من در همین جا است که با توجه به وضع من که در بالا کاملاً توضیح دادم، آیا این پولی که از این خانم گرفته ام نزول حساب می شود یا نه؟ و همین طور با این برنامه آیا نماز و روزۀ من در این خانه اشکال پیدا می کند یا نه؟
بسمه تعالی، پولی که گرفته اید را مالک شده اید و نماز در خانۀ مزبور صحیح است؛ اگرچه بهره را بدهکار نیستید.
[[page 545]][سؤال 7754] ----> 826
3. مبلغی پول از حقوق ماهیانۀ افراد شاغل در کارخانه ای به عنوان بازنشستگی، هر ماهه کسر می گردد و از همین محل، افراد شاغل در کارخانه وام می گیرند ولی کارخانه قبل از دادن وام، مبلغی به عنوان بهره کسر می کند؛ از آن جا که اصل پول، سهم افراد شاغل در کارخانه است و کارخانه عایدی از این بهره نصیب سهام داران نمی کند و این پول به حساب کارخانه می ماند از آن جا که کارخانه دولتی است و این پول کمک به بیت المال است آیا اجازه می فرمایید از این وام ها استفاده کنیم و اگر اجازه می فرمایید آیا راهی برای فرار از خلاف شرع برای گرفتن وام در این کارخانه هست یا نه؟
بسمه تعالی، گرفتن وام جایز است.
[سؤال 7755] 4064
بسمه تعالی
پاره ای از قراردادهای وامی ربوی در گذشته منعقد شده است که همچنان ادامه دارد، بدیهی است که این گونه پیمان ها باطل بوده اند؛ ولی در حال حاضر که پول موضوع ربا به شکل کارخانه و غیره در آمده است تکلیف طرفین وام چه می باشد؟
بسمه تعالی، وام اشکال ندارد و آنچه با آن تهیه شده ملک وام گیرنده می شود ولی بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 7756] 4065
بسمه تعالی
1. اگر فردی در گذشته که بانک ها درصد ثابتی را به عنوان نزول از وام گیرنده دریافت می کردند وام گرفته باشد و با این وام خانه تهیه کرده تکلیف وی در مورد عباداتی که در این خانه انجام داده و درباره اصل این خانه چیست؟
بسمه تعالی، اصل قرض صحیح است و وام دریافتی ملک او شده و تصرفات در آن اشکال نداشته و ندارد.
[[page 546]]2. اگر کسی در کسب خود بنا بر این گذاشته است که تمام مازاد بر مخارج سالیانه اش را هر چه باشد به مصرف خیر از قبیل جبهه و امثال آن برساند آیا خمس به آن تعلق می گیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر تا سر سال به مصرف مورد نظر برساند خمس ندارد، ولی اگر پیش از سر آمدن سال به مصرف نرسیده خمس به آن تعلق می گیرد.
[سؤال 7757] 4066
بسمه تعالی 6 / 9 / 1361
دفتر امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب، مرجع عالی قدر، سلام علیکم
خواهشمند است در مورد مسألۀ 2893 از رسالۀ جناب عالی، مبنی بر این که «مؤسسات یا اشخاصی که بدون ربا قرض نمی دهند، قرض گرفتن از آن ها جایز است؛ منتها قرار ربا را به طور جدی نباید قبول کرد، بلکه تنها به صورت یک قرار ظاهری باید پذیرفت». توضیح بفرمایید:
اولاً، بانک ها جزء مؤسسات یاد شده به حساب می آیند یا خیر؟
ثانیاً، قرار ربا را به طور جدی قبول نکردن طرفینی است یا گیرندۀ قرض باید قرار ربا را به طور جدی قبول نکند؟
ثالثاً، مبلغ اضافه بر قرض چگونه باید پرداخت شود با این که ربا حساب می شود؟
بسمه تعالی، وام گرفتن مانع ندارد و چنانچه در دادن مبلغ اضافه، قصد ربا نداشته کار حرامی انجام نداده.
[سؤال 7758] 4067
بسمه تعالی 6 / 9 / 1361
دفتر محترم آیت الله العظمی امام امت، حضرت امام خمینی، دامت برکاته
محترماً به عرض عالی می رساند: این جانب در یک زمان که گرفتاری هایی برایم پیش آمده بود ناچار، به یک مؤسسه عام المنفعه مراجعه و تقاضای قرض نمودم. گفتند: شما باید ساختمان مسکونی خود را ظاهراً به این مؤسسه بفروشید و بعد اجاره
[[page 547]]نمایید تا پول بگیرید. این عمل فقط روی کاغذ انجام شد. این جانب مبلغ یک صد و پنجاه هزار تومان قرض گرفتم؛ ماهی سیصد تومان به نام اجاره دادم که بعد از یک سال سی و شش هزار تومان که 000 / 20 بهره و یا به قول معروف کلاه شرعی اجاره با اصل مبلغ پرداخت کردم؛ در صورتی که بانک ها 8000 بهره می گرفتند و این مؤسسه عام المنفعه 000 / 20 بهره یا اجاره گرفتند. بعداً کاغذهایی که به نام فروش و اجاره خانه مؤسسه بود پاره پاره به زمین ریخته شد.
خواستم بدانم این معامله، با شرحی که در بالا عرض شد، صورت شرعی دارد یا نه؟ و این پولی که از این جانب گرفتند حلال است یا خیر؟
بسمه تعالی، اصل قرض صحیح است و فروش و اجارۀ خانه که برای فرار از ربا انجام شده باطل است و قرض گیرنده بیش از مبلغی که به قرض گرفته ضامن نیست.
[سؤال 7759] 4068
بسمه تعالی 20 / 5 / 1361
دفتر استفتای امام
خواهشمند است جواب فرمایید اگر بانک یا مؤسسه دولتی جهت رفاه پرسنل خود تصمیم به پرداخت وامی با بهرۀ 12% به مدت دو سال بشود، از نظر فقهی گرفتن این پول برای کارگران چه صورتی دارد؟ والسلام علی من اتبع الهدی
بسمه تعالی، اصل قرض صحیح است اگر چه ربا حرام است و زیاده را ضامن نیستند.
[سؤال 7760] 4069
بسمه تعالی 18 / 4 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، مستدعی است جواب سؤالات شرعیۀ زیر را مرقوم فرمایید:
[[page 548]]1. طبق مقررات وام مسکنِ بانک مسکن، شخص متقاضی می تواند مبلغی پول را در حساب پس انداز این بانک، پس انداز نماید و در این مدت به سپردۀ او سودی تعلق نمی گیرد. پس از انقضای مدت معینی، به متقاضی مبلغی (مثلاً دو برابر سپردۀ او) وام تعلق می گیرد که در مدت معینی باز پرداخت نماید. ولی بانک در زمان بازپرداخت، درصدی (مثلاً 4% مبلغ وام) را از متقاضی اخذ می کند؛ آیا این درصد اخذ شده ربا است؟ و آیا این معامله شرعی و حلال است؟
بسمه تعالی، قرض صحیح و ربا حرام است.
2. آیا بر زن حامله در مدت حاملگی؛ به خصوص ماه های اول، روزه واجب است و برای حمل او ضرری ندارد؟
بسمه تعالی، روزه بر او واجب است مگر برای خود او یا حمل ضرر داشته باشد.
3. زنان برای سن یائسگی، پنجاه سال قمری یا پنجاه سال شمسی را مبنا قرار دهند، و اگر سال قمری باشد و شخص سال تولد قمری خود را نداند، دقیقاً چه موقعی را سال یائسگی خود قرار دهد؟
بسمه تعالی، سال را قمری قرار دهند و با شک در رسیدن به حد یأس حکم یأس مترتب نمی شود.
4. مهر نماز که گوشه ای از آن توسط دست مرطوب نجس لمس شده باشد چگونه پاک می گردد؟
بسمه تعالی، می تواند آن گوشه را بتراشد.
[سؤال 7761] 4070
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت مستطاب آیت الله العظمی امام خمینی دام ظله العالی
پس از ابلاغ سلام سلامتی و دوام عمر محترم شما را از خداوند منان مسئلت می نماییم. مستدعی است عنایت فرموده به مسائل ذیل جواب مرقوم فرمایید.
1. وام گرفتن از بانک های ملی و غیر آن با شرایط فعلی که هنوز بهره می گیرند، چگونه است؟
بسمه تعالی، اصل وام صحیح است و بهره را ضامن نیستند.
[[page 549]]2. خانمی که با رضایت خودش شوهر کرده و اکنون طلاق می خواهد آیا طلاق به دست مرد است یا زن؟
بسمه تعالی، اختیار طلاق با مرد است.
[سؤال 7762] ----> 3431
3. معاملاتی از سی سال قبل به این صورت بین خریدار و فروشنده انجام می شد. به این صورت که مبلغی حدود ده هزار تومان شخص زارع (فروشنده) برای ترویج امورات زراعت می گرفته و به رضا و میل خودش قرارداد می کرده که در زمان تحویل گندم یا پنبه برای هر ده هزار ریال گندم در هر تنی یک هزار ریال تخفیف بدهد و دلیل رضایت طرفین امضای ذیل قرارداد بوده در این مورد نظریه چیست؟
بسمه تعالی، با فرض این که زارع پول می گیرد و شرط می کند که در وقت به دست آمدن گندم ارزان تر از قیمت بفروشد شرط باطل است.
[سؤال 7763] ----> 3431
4. شخصی مبلغ ده هزار تومان به عنوان قرض الحسنه به دیگری قرض می دهد. برای مدت شش ماه و قرض گیرنده در قبال احسان قرض دهنده مقداری جنس گندم یا جنس دیگری کمتر از نرخ روز به قرض دهنده می فروشد. نظر شما چیست؟
بسمه تعالی، اگر شرط نشده و قرض مبنی بر آن نبوده مانع ندارد.
[[page 550]]