احکام مزارعه
[سؤال 7613] 3969
بسمه تعالی
آیا پرورش گیاهانی مانند بوته های گل، می تواند مصداق مزارعه قرار گیرد؟
بسمه تعالی، اگر از قبیل گل هایی است که تخم دارد و زرع می شود مزارعه صحیح است.
[سؤال 7614] ----> 3981
2. یک نفر صاحب زمین، تمام خرج یک سیفی را تا هنگام محصول فراهم می کند و برای این زمین، چند کارگر را به عنوان شریک می گیرد که تمام کار این سیفی کاری را انجام می دهند. مالک زمین، فقط دارایی زمین و خرج محصول را می دهد و دیگر کاری انجام نمی دهد و در موقع محصول، هرچه خرج کرده، از فروش محصول برداشته و بعداً بقیۀ محصول را درست بین خود و کارگران، به نام شریک نصف می کند. آیا از نظر شرع اسلام، حلال و جایز است یا خیر؟ کتباً توضیح دهید.
بسمه تعالی، اگر مطابق شروط مزارعه قرارداد بستند، اشکال ندارد.
[سؤال 7615] ----> 5283
2. خرده مالکینی که بعضی از آن ها برای به دست آوردن حاصل زمین، زارع یا
[[page 461]]کارگر می گیرند، آیا برای زارعین یا کارگران جایز است که منافع املاک و زمین ها را تصاحب کنند و به صاحبان زمین چیزی ندهند، و یا اگر هم بدهند، مختصری بدهند و طبق قانون مزارعه عمل نکنند یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر قرارداد صحیحی بین مالک و زارع هست، باید بر طبق آن عمل کنند و اگر قرارداد معینی نیست، در صورتی که بذر از زارع باشد، حاصل هم از او است، ولی اجرت المثل زمین را باید به مالک بدهد.
[سؤال 7616] 3970
بسمه تعالی 26 / 4 / 1361
دفتر امام خمینی دام ظله
بدین وسیله پاسخ مسأله ذیل درخواست می شود:
زمین موقوفۀ مسجد را به این جانب به نصفه کاری دادند و من هم بذر یونجه کاشتم و بعداً سیل آمد و همه را خراب کرد؛ آیا من از موقوفه نسبت به زحماتی که کشیده بودم طلبکار می شوم یا نه؟
بسمه تعالی، در فرض مسأله استحقاق مطالبۀ خسارت ندارید.
[سؤال 7617] 3971
بسمه تعالی
آیا می شود مزارعه یا مضاربه و مساقات را به صورت مشاع انجام داد؛ مثلاً چند نفر به طور جداگانه یا مشترکاً لوازم کشاورزی (از قبیل زمین، تراکتور، بذر و آب) را بدهند و چند نفر هم به کار کشاورزی بپردازند و محصول به نسبت های مورد توافق، تقسیم شود؟
بسمه تعالی، مانع ندارد ولی باید نسبت های مورد توافق بین مالک و عامل باشد، نه مالکین تنها.
[[page 462]][سؤال 7618] 3972
بسمه تعالی 11 / 11 / 1361
محضر مبارک رهبر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی
احتراماً معروض می دارد: این جانب پیرمردی هشتاد ساله هستم که مدت شصت سال در زمین شخصی مشغول کشاورزی می باشم و سالیانه سهم مالکانه را به نامبرده پرداخت کرده ام. در زمین مذکور تعداد شش بوته درخت گردو کاشته ام که بارور شده و سالیان قبل، نصف از محصولات گردو و زمین را به ایشان می دادم. الحال نامبرده مدعی شده که طبق قانون اسلام چون درختان گردو در زمین او می باشد، تمام محصول گردو مربوط به او است. لذا به موجب این عریضه، به آن مقام پناهنده شده ام که پاسخ شرعی را در ذیل این سؤالیه مرقوم فرمایند که محصول گردو به چه نحوی باید بین مالک زمین و زارع که نهال را کاشته، تقسیم شود؟ فعلاً محصول گردوی مذکور در انجمن اسلامی قریۀ پاکده به طور امانت گذاشته شده، تا پاسخ شرعی اخذ گردد. تمنا دارم برای حفظ حقوق دو مسلمان احکام شرعی را صادر فرمایند.
بسمه تعالی، درخت گردو ملک هر کس هست، گردو هم ملک او است، اگر از مال مالک زمین غرس کرده اید، از او است و اگر از مال خودتان غرس نموده اید، از شما است و در صورت اول، مالک باید اجرت عمل شما را بدهد و در صورت دوم، شما اجرت زمین مالک را باید به او بدهید.
[سؤال 7619] 3973
بسمه تعالی 29 / 11 / 1361
محضر مبارک مرجع عالی قدر جهان تشیع و رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی دامت برکاته، بعد التحیة والسلام
احتراماً معروض می دارد: فردی با داشتن چندین سر عائله و ساکن دائمی روستا قریب به پنج هکتار زمین مزروعی شالیزاری دارد، و غیر از زمین مذکور، که بهای عمر
[[page 463]]دو نسل در این خانواده می باشد، هیچ گونه مستغلاتی اعم از کسبی و سکنا در شهر ندارد و شغل و حرفه دیگری نداشته و ممرّ درآمدی به شکل دیگر هم ندارد، تنها وسیلۀ امرار معاش او همین مقدار زمین است.
اگر این فرد کل یا قسمتی از زمین خود را با بستن قرارداد بر مبنای مزارعه به فرد دیگری بدهد، آیا بعد از تقسیم محصول و ختم مدت قرارداد، اگر صاحب زمین بخواهد زمین خویش را خود کشت نماید و یا با فرد دیگری قرارداد مزارعه ببندد، این حق برای او هست؟ و یا این که باید بالاجبار و حتماً به همان فرد بدهد؟ مستدعی است نظر مبارک را اعلام فرمایید.
بسمه تعالی، زمین مزبور اگر ملک شرعی شما است اختیار آن با خود شما است.
[سؤال 7620] 3974
بسمه تعالی 24 / 8 / 1358
محضر مقدس آیت الله العظمی امام خمینی، متّع الله المسلمین بطول بقائه
احتراماً به عرض عالی می رساند: در گیلان معمول است که مزرعه و تخم شالی و کود شیمیایی را به زارع تحویل داده و قرارداد می نمایند که نصف محصول را به مالک زمین بدهد. اکنون عده ای پیدا شده اند و می گویند: این عمل صحیح نیست و با تبلیغات خود زارعین را منصرف می نمایند و در نتیجه چون مالک زمین پیر شده و قدرت کشت ندارد، مزارع بلااستفاده می ماند. بدیهی است مالک زمین که روزی قدرت داشته و زمین موات را آباد کرده و یا با پول خریداری کرده است، اکنون حاضر نیست که زمین خود را مجاناً در اختیار دیگری قرار دهد. مستدعی است حکم شرعی مسأله را ذیلاً بیان فرمایید تا زارعین با دلگرمی به کار خود اشتغال ورزند.
از خداوند متعال، صحت و موفقیت بیش از پیش آن وجود محترم را خواهانیم.
بسمه تعالی، قرارداد مذکور، مزارعه و شرعاً از معاملات صحیحه است؛ و تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک جایز نیست.
[[page 464]][سؤال 7621] 3975
بسمه تعالی
حضور محترم امام خمینی رهبر مذهبی ملت ایران، پس از عرض سلام
ما جمعی از صاحبان اراضی مزروعی ضمن شنیدن سخنان آقای رضا اصفهانی برای این که به حقیقت امر پی ببریم رساله های آیات عظام و به خصوص جناب عالی را بررسی کردیم و چون تناقض کامل داشت ناگزیر شدیم عین سؤالات را مطرح کنیم و از شما بخواهیم که به حکم وظیفۀ الهی و دینی خود، ما را روشن کنید. ما نمی دانیم آیات عظام تحت سلطۀ فئودال ها بوده اند که این رساله ها را نوشته اند یا تابع قوانین قرآن؟! به هر حال اگر تحت سلطه بوده اند و شما هم بوده اید اعتراف کنید و اگر اسلام گفته است پس این حسن ارسنجانی را از کجا تراشیده اید تا مردم را به باد تهمت بگیرد؟!
فرق رضا اصفهانی با حسن ارسنجانی فقط در این است که او نوکر امریکا و مورد تأیید شاه بود و ایشان نوکر کشورهای بی خدا (شوروی) و مورد تأیید رهبر انقلاب اسلامی است! شما او را تأیید می کنید تا مرتب فئودال فئودال کند!! چه کسی ما را فئودال کرد؟ همان رساله های گول زنندۀ شما که خرید و معاملات خانه و زمین و مستغلات را هم در ردیف آلات لهو و لعب و شراب و قمار قرار ندادید تا ما آن را عمل شیطان بدانیم و از آن اجتناب کنیم. ما فکر می کردیم این معاملات درست است و حاصل دسترنج سالیان دراز خود را داده ایم. خانه ای یا مغازه و یا قطعه زمینی تهیه کرده ایم! حالا نه تنها آن را باید تقدیم کنیم، بلکه باید فحش هم بشنویم! حال این سؤالات را از کتاب رسالۀ خود امام مطرح می کنیم و شما را به قرآن قسم می دهیم از سیمای جمهوری اسلامی جواب ما را بدهید. ما تابع قانون اسلامیم و آن را می پذیریم نه به اسم اسلام کمونیست بشویم. سؤالات در صفحۀ بعد مطرح شده است.
از رسالۀ امام خمینی قانون مزارعه:
مسأله 2228: «مزارعه آن است که مالک با زارع به این قسم معامله می کند که زمین
[[page 465]]را در اختیار او بگذارد و مقداری از حاصل آن را به مالک بدهد».
پس زمین مال خدا نیست و مال خلق خدا است زیرا این انسان است که قرارداد می بندد نه خدا!
مسأله 2229: «سوم: همۀ حاصل زمین به یکی اختصاص داده نشود.
چهارم: سهم هر کدام به طور مشاع باشد. مثل نصف یا ثلث حاصل و مانند این ها و باید تعیین شده باشد».
پس اگر مالک بگوید: در این زمین زراعت کن و هر چه می خواهی به من بده صحیح نیست و باید مدتی را که زمین در اختیار زارع است تعیین کنند. اگر مالک زمین را معین کند! پس کسی که چند قطعه زمین دارد و با هم تفاوت دارند اگر به زارع بگوید: یکی از این زمین ها را زراعت کن و آن را معین نکند، مزارعه باطل است!
مسأله 2231: «اگر مدت مزارعه تمام شود و حاصل به دست نیاید، چنانچه مالک راضی شود که با اجاره یا بی اجاره زراعت در زمین او بماند و زارع هم راضی باشد مانع ندارد. و اگر مالک راضی نشود می تواند زارع را وادار کند که زراعت را بچیند اگر برای چیدن زراعت ضرری به زارع برسد، لازم نیست عوض آن را به او بدهد. ولی زارع اگر چه راضی شود که به مالک چیزی بدهد، نمی تواند مالک را مجبور کند که زراعت در زمین بماند».
حال با استناد به این چند مسأله از مسائل مزارعه باز شما می توانید پشتیبان رضا اصفهانی شوید و به نام اسلام به دست یک کمونیست مالکیت را از بین ببرید! راستی هدفتان از مالکیت در قانون اساسی چیست؟ از همۀ این ها نتیجه می گیریم که تکلیف ما را روشن کنید و قانوناً عمل کنید و به ما فحش ندهید. چون از رهبری چون شما انتظار نداریم. خداحافظتان
بسمه تعالی، حکم همان است که در رساله ذکر شده است و ملکیت در اسلام محترم است و هر کس خلاف بگوید مورد تأیید نیست.
[[page 466]]