خیار عیب
[سؤال 7170] 3626
بسمه تعالی
مسئولین محترم دفتر حضرت امام خمینی، دام ظله
بعد از سلام، شخصی زمینی را که می دانست این زمین با آمدن خط اتوبان از بین خواهد رفت بدون آگاه ساختن خریدار، فروخته؛ البته به توسط بنگاهدار. و البته در موقع فروختن، زمین را به عینه به خریدار نشان نداده و بعد از مدتی خریدار آمده، گفته زمین را تحویل دهید. گفته: برو با مهندس تحویل بگیر. مهندس با دیدن این شماره ملک، گفته که این زمین برای اتوبان رفته است. آیا این معامله فسخ است یا خیر؛ نظر مبارک امام در این باره چیست؟ لطفاً دستور امام را به دادگاه نوشته تا به کار این جانبان رسیدگی نمایند؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، خریدار می تواند معامله را فسخ کند.
[سؤال 7171] 3627
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
چه می فرمایید در این مسألۀ شرعیه: شخصی گوسفند یا گاوش مریض می شود. از ترس این که بمیرد و متضرّر شود به قصّابی به ارزان تر از قیمت حیوان سالم می فروشد. قصّاب پس از ذبح، گوشت آن را به مشتری ها که از ماجرا خبر ندارند، می دهد. نوعاً
[[page 169]]گوشت حیوان کذایی، مسموم و مضر است. آیا معاملۀ صاحب گوسفند با قصّاب، و قصّاب با مشتری ها جایز و پول آن حلال است یا خیر؟ یا مشتری گوشت حق خیار عیب دارد؟ حکم شرعی آن را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، معامله صحیح است و چنانچه گوشت معیوب شمرده می شود، برای خریدار خیار عیب ثابت است و اگر تدلیس نماید حرام است.
[سؤال 7172] 3628
بسمه تعالی 27 / 10 / 1361
مسئولین دفتر محترم امام، احتراماً؛ تقاضا دارد حکم شرعی مسائل زیر را طبق نظر امام صراحتاً اعلام فرمایید.
1. شرکت ما با یک شرکت دیگر قرارداد بسته تا هر روز غذای مناسبی به کارگران ما بدهد؛ لیکن بر اثر بی دقتی آشپزها و یا احیاناً موارد و مسائل دیگری که مربوط به آن شرکت است ـ مثلاً ـ خورشت کاملاً خراب شده و قابل مصرف نیست و به دور ریخته شده و فقط برنج خالی به کارگران می دهند و یا احیاناً برنج، کاملاً کال (نپخته) بوده و خورشت خالی با کمی نان به کارگران می دهند و یا.... آیا در این طور مواقع می توان به عنوان جریمه، حتی پول برنج خالی یا خورشت خالی را نیز به آن شرکت نپرداخت و معادل کل پول غذا را به کارگران داد یا باید قیمت هر چه که تهیه نموده اند و قابل مصرف بوده را به وی پرداخت و بقیه را به کارگران که پول غذا، حق هر روزشان است پرداخت؟
بسمه تعالی، پول مقداری که قابل مصرف شدن است را باید بدهند و می توانند تمام غذا را برگردانند و غذای مناسب و سالم طلب کنند.
2. آیا می توان برای ایجاد سوله (ساختمان فلزی کارگاه) جهت تولید بیشتر که به تأیید مقامات وزارتخانۀ مربوطه نیز رسیده، جهت اخذ پروانه، به شهرداری مراجعه نکرد؟ چون آن قدر ضوابط دست و پا گیر دارد که احتمال مخالفت صریح نیز می رود؛ علی رغم نیاز کشور در این
[[page 170]]مقطع حساس، جهت توسعۀ سریع صنایع.
بسمه تعالی، باید مقررات، مراعات شود.
3. آن هایی که با حکم رانندگی در ادارات استخدام می شوند: اگر عموماً مسافتشان کمتر از چهار فرسخ باشد و استثنائاً از چهار فرسخ بیشتر بروند، آیا حکم راننده بر آن ها جاری است؟
بسمه تعالی، اگر شغل آن ها رانندگی ـ در اعم از مسافت و غیر مسافت ـ است، باید در سفر شغل، تمام بخوانند.
4. اگر کارشان طوری باشد (مانند مأموران آمار) که مثلاً سه ماه یا بیشتر یا کمتر، در اداره می مانند و بقیۀ اوقات سال را به مأموریت می روند، آیا آن ها نیز حکم راننده را دارند؟
بسمه تعالی، در مدتی که مشغول به سفر و رانندگی هستند، تمام بخوانند و مدتی که در اداره هستند، شکسته بخوانند.
[سؤال 7173] 3629
بسمه تعالی 27 / 9 / 1358
محضر رهبر بزرگ انقلاب حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
با کمال احترام؛ به عرض می رساند: فروشنده ای خانه ای را بَر خیابان می فروشد که خیابان از طرف شهرداری مقداری عقب نشینی داشته است و خریدار موقع معامله مطلع نبوده است؛ ولی بعد از انجام معامله اطلاع پیدا می کند. آیا خریدار به واسطه این عیب می تواند معامله را فسخ نماید و خسارت خود را از فروشنده مطالبه کند؟
بسمه تعالی، اگر در نظر عرف به نحوی باشد که عیب محسوب شود و در حین معامله هم موجود بوده و مشتری اطلاع نداشته، حق فسخ دارد.
[سؤال 7174] 3630
بسمه تعالی 26 / 9 / 1361
جناب زعیم الملّة و امام الاُمّة، آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم ورحمة الله وبرکاته، ضمن آرزوی سلامتی و تندرستی برای آن وجود مبارک، استدعا دارد جواب مسائل ذیل را بیان و با مهر شریف مزین فرمایید.
[[page 171]]1. یک زارع از شخصی تخم زراعت خریده و با زحمات و هزینه های زیاد، همان تخم را کاشته است؛ در موقع برداشت محصول معلوم شده آن شخص تقلب نموده، تخم ها خراب یا عوضی بوده است؛ در نتیجه آقای زارع زحمات یک ساله اش بر باد رفته و به ضرر افتاده است. آیا خسارت زارع را فروشندۀ تخم باید بدهد یا نه؟ و اگر فروشنده گوید که سهواً این کار شده است، در این صورت وظیفه چیست؟ هر دو صورت را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، خسارات زرع بر فروشنده نیست؛ ولی اگر چیزی که خریده معیوب بوده، در فرض مسأله می تواند تفاوت قیمت صحیح و معیوب آن را بگیرد.
2. شخصی از شخصی 20 تن جنس خریده و قیمت کلی آن 000 / 750 ریال می شود؛ بدون این که جنس را وزن کند و تحویل بگیرد، 000 / 100 ریال بیعانه داده و قرار شده بقیۀ وجه را بیاورد و جنس را تحویل بگیرد. بعد از مدت طولانی آمده است و تقاضای فسخ معامله را می نماید و مطالبه بیعانه را می کند؛ و از این طرف، جنس موردنظر ارزان شده است و آقای فروشنده با اتکا به قول شخص خریدار، جنس را نفروخته است. در این صورت وظیفۀ طرفین چیست؟ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر معامله تمام شده، حق فسخ ندارد؛ مگر آن که در ضمن معامله شرطی شده باشد.
3. شخصی عمداً سنگی انداخت و شیشه اطاق شخصی را شکست. آیا ضامن است که قیمت یا خود شیشه را بدهد یا نه؟
بسمه تعالی، ضامن است.
[سؤال 7175] 3631
بسمه تعالی هشتم ذی القعده 1399 ق
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله
پس از عرض سلام و طلب دعا عرض می شود که: اگر کسی خانه ای را بدون ذکر عیب با تبرّی از آن عیب بفروشد و قسمتی از ثمن را قبض کند و مشتری هم خانه را بدون علم به عیب تصرف کند ـ به این معنا که در آن خانه سکونت کند و تغییرات
[[page 172]]جزیی و غیر اساسی در آن انجام دهد ـ پس از گذشت حدود سه ماه، مشتری معیوب بودن خانه را کاملاً احراز کند. آیا در این صورت برای مشتری خیار عیب باقی است یا ساقط می شود؟ و چنانچه خیار عیب ساقط شود و مشتری حق فسخ معامله را نداشته باشد، آیا بر بایع لازم است که آن عیب را به طور اساسی رفع کند و یا این که باید ارش آن عیب را بدهد؟ و آیا ضامن خسارات وارده بر مشتری در اثر آن عیب می باشد. و چنانچه خیار عیب باقی باشد و معامله فسخ شود، آیا بر مشتری لازم است که اجرت منافع استیفا شدۀ خانه را بدهد؟ و آیا بر بایع هم چنین حکمی جاری است؟ یعنی اجرت منافع آن مقدار از ثمن را که قبض نموده و در این مدت از مشتری تفویت شده است، بدهد؟
بسمه تعالی، با تبرّی از عیب در وقت عقد، خیار عیب ساقط است و حق مطالبه ارش هم ندارد.
[[page 173]]