شرط چهارم: ملک طلق بودن عوض و معوّض
[سؤال 7131] 3596
بسمه تعالی
در ده ما قطعه زمین بایری بوده که جزو یک دانگ محل بوده و صاحبان همین دانگ که چند نفر بودند آن را گرفته و تقسیم کرده و سهم خود را فروخته اند، این جانب یک سهم آن را که دو هزار متر بوده هر متری 8 تومان خریده ام و پس از دو سال به دیگری فروختم متری 12 تومان و حال اهل محل آمده و می گویند که این زمین مال همه مردم محل است و باید پول آن را بدهی صرف منافع و ما یحتاج محل کنیم و رفتند از کسی که زمین را به من فروخته پول آن را گرفته و آمده اند به من می گویند باید متری چهار تومان که اضافه فروخته ای بدهی. حال بفرمایید آیا من شرعاً آنچه اضافه
[[page 144]]فروخته ام متری چهار تومان را بدهکارم یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر زمین فروخته شده موات یا حریم ده بوده فروش باطل است و اهل محل نیز حقی بر پول ندارند و اگر ملک مشترک بوده و بدون اجازه همه شرکا تقسیم و فروخته شده هر دو معامله نسبت به حق سایر شرکا فضولی است و هر کدام را اجازه کنند سهم خود را از ثمن آن حق دارند.
[سؤال 7132] 3597
بسمه تعالی 4 / 7 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی
احتراماً؛ بدین وسیله به اطلاع می رساند حوض آبی است داخل یکی از کوچه های شهر جاجرم، که در حال حاضر قابل استفاده نمی باشد و به صورت زباله دان در آمده است. مستدعی است این اداره را صریحاً ارشاد فرمایید که آیا فروش آن شرعاً فاقد اشکال است یا خیر؟ به امید پیروزی رزمندگان اسلام.
بسمه تعالی، اشکال دارد.
[سؤال 7133] ----> 3478
3. در صورتی که زمین های مزبور موات بوده و با اتکا به نقشۀ ثبتی فروش رفته باشد، حکم آن چیست؟
بسمه تعالی، فروش زمین موات بالاصل، باطل است.
[سؤال 7134] 3598
بسمه تعالی
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
محترماً به عرض می رساند که در روستای ندوشن، بخش خضرآباد یزد، از زمان
[[page 145]]طاغوت تا به حال زمین های اطراف ندوشن را فروخته و پول آن را خرج قنات ده می کنند. در صورتی که نیمی از اهالی مالک نیستند و خود ده نیز خرج های لازم تری دارد که از قنات واجب تر می باشد. سه حمام در ندوشن می باشد که وقف است و هر موقع خراب شود از اهالی پول گرفته و خرج آن می کنند. لذا از جناب عالی تقاضامندیم پاسخ دهید که آیا می توانند پول زمین های فروخته شدۀ اطراف ده را خرج قنات کنند، یا باید خرج خود ده و حمّام شود؟
بسمه تعالی، خرید و فروش زمین موات یا حریم روستا، جایز نیست.
[سؤال 7135] ----> 2018
3. معمولاً در اطراف توابع قرا و محل ها، اراضی مشاعی وجود دارد و هیچ گونه درآمدی هم ندارد و فقط جهت خواب گاه گوسفند استفاده می شود و ملک فردی خاص هم نمی باشد؛ و از طرفی جمعیت رو به ازدیاد است و تهیۀ مسکن هم برای همۀ مردم ضروری است و همۀ مردم هم وضع یکسان ندارند و اراضی ملکی هم گران قیمت است و جایی هم که برای تهیۀ مسکن باشد خیلی کم است چون جنوب این روستا روی تپه قرار گرفته است و برای تهیۀ مسکن خوب نیست و مشرق هم زیر دشت آب قنات محل است که از نظر آب سیل خطر دارد و غرب این محل، رودخانه است؛ سمت راست رودخانه، قبرستان مسلمین است و خرمن گاه محل است که برای جمع آوری گندم استفاده می کنند و شمال محل، زمین موقوفه است؛ در شمال غربی این محل، مقداری زمین مشاعی است که برای تهیه مسکن خیلی خوب است. آیا از نظر شرعی اجازه می فرمایید که اراضی مشاع اطراف محل را به کسانی که نیازمند به تهیۀ مسکن هستند واگذار نماییم و پول آن را هر طور که جناب عالی اجازه می فرمایید عمل نماییم؟
بسمه تعالی، اگر ملک شخص یا اشخاصی نیست، با رضایت تمام اهالی محل و اجازۀ مقامات مسئول اشکال ندارد.
[[page 146]][سؤال 7136] ----> 2018
4. مقداری از همین زمین مشاعی در سال 1356، پیش از انقلاب خرید و فروش شده است که تعداد آن 8 تا حیاط است و از سال 1356 تا کنون زحمت زیاد کشیده شده است و خانۀ بسیار درست کرده اند که بعضی از این افراد، همۀ سرمایه آن ها همان یک حیاط است و مدت 5 سال هم در خانه زندگانی می کنند و پول این زمین مشاعی را هم مصرف تعمیرات حمام و توالت عمومی و غسالخانه کرده اند. از نظر شرعی این خانه چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، اگر ملک شخص یا اشخاصی بوده و از مالک شرعی خریده اند و یا اگر حریم قریه بوده، با رضایت تمام اهالی قریه و اجازۀ مقامات مسئول تصرف نمودند، اشکال ندارد.
[سؤال 7137] 3599
بسمه تعالی 5 / 9 / 1358
محضر مبارک رهبر بزرگ انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی روح الله الموسوی الخمینی دامت برکاته
محترماً به استحضار می رساند سؤالی است در مورد خرید لَعبی آب از چشمه واقع در بخش فین که در سال 1355 در نجف اشرف شفاهاً در حضور آن جناب به عرض مبارک رسانیده شد و متن سؤال سؤالی است که از محضر آقایان علما حضرت آیت الله سید محمدکاظم شریعتمداری و حضرت آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی شده که هر کدام مختصراً نظریه مبارک اعلام فرموده اند و جواب شفاهی که شما در نجف اشرف بیان فرمودید عبارتست از: «خرید و فروش چنین ملکی جایز نیست».
حال کاری است انجام شده آیا این آب را باید به خود فروشنده تحویل نمایم یا به مردم محل که به طور عموم دعوی دارند؟ استدعا دارم تکلیف شرعی بنده را روشن فرموده چه کاری که به مصلحت اسلام و مردم باشد انجام دهم تا از این جانب رفع
[[page 147]]مسئولیت دنیوی و اخروی بوده باشد.
بخش فین ـ که چشمه در آن می باشد ـ برای مصرف آب مشروب اهالی لوله کشی مختصری شده که همه مردم استفاده می کنند آیا برای این آب می شود مخزن و منبع قرار داد که همه مردم بدون تردید استفاده کنند؟ آیا این آب را می توان به دیگری فروخت و بهای آن را صرف هزینه های محلی که مردم همین محل سکونت دارند نمود؟ تمنا دارد حقیر سرتا پا تقصیر را روشن فرموده تا نجات یابم.
سلامتی و طول عمر آن وجود شریف را، از پیشگاه حضرت احدیت خواستاریم.
بسمه تعالی، در فرض مذکور خرید و فروش جایز نبوده و آب مربوط به اهالی است.
[سؤال 7138] 3600
بسمه تعالی 17 / 5 / 1358
دفتر حضرت آیت الله امام خمینی، دامت برکاته
محترماً به عرض می رساند: شخصی دو سال و نیم قبل، سه سهم مشاع از هشت سهم مشاع ملک را از قرار متری چهار صد تومان خریده است. و اطلاع کامل در موقع انجام معامله داشته است که پنج سهم مشاع آن، شانزده روز قبل متری 310 تومان فروخته شده است. دو سال قبل سند مالکیت آن در دفترخانۀ رسمی صادر و بقیۀ وجه را پرداخت و ملک را تحویل و تصرفاتی نموده است. حال بعد از دو سال و نیم که قیمت زمین تنزل نموده است، ادعا دارد که توفیر قیمت بین 310 و 400 تومان، نزول بوده است. در صورتی که هم مدرکی از نزول بودن ندارد و هم در قولنامه قیمت چهار صد تومان و پرداخت چک های مدت دار ذکر شده است. استدعا دارم فتوای حضرت آیت الله امام خمینی را مرقوم و برای این جانب ارسال فرمایید.
بسمه تعالی، با فرضی که ذکر کرده اید معامله بوده و ربا نیست ولی اگر نزاعی هست باید در محکمۀ شرعیه حل شود.
[[page 148]]