لزوم عمل بر طبق وصیت
[سؤال 8772] 4819
بسمه تعالی 3 / 12 / 1361
سرپرست محترم دفتر امام خمینی
ضمن سلام، تقاضا دارد از حضور رهبر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی استفتا گردد که: شهیدی وصیت کرده که کتاب های موجود او را به کتابخانۀ مسجدی اهدا نمایند و به این وصیت عمل شده است. حال کتابخانۀ مزبور هیچ فعالیت ندارد و کتاب های مذکور همان طور در قفسۀ کتابخانۀ مسجد خاک می خورد، آیا می شود کتاب های مزبور را به کتابخانۀ مرکز تربیت معلم شهید رجایی اردبیل که به تازگی افتتاح شده تحویل داد تا مورد استفاده قرار گیرد یا نه؟
بسمه تعالی، باید مطابق وصیت عمل شود و تبدیل جایز نیست.
[سؤال 8773] ----> 4796
3. آیا می توان ثلث مالی را که بابت نماز و روزه می باشد به جبهه جنگ یا به بازسازی جبهه ها کمک کنیم؟
بسمه تعالی، جایز نیست و باید در همان مورد وصیت صرف شود.
[سؤال 8774] ----> 1689
3. شخصی در زمان حیات مبلغی به عنوان امانت نزد شخص دیگری گذارده که پس از فوت او مصرف دفن و قبر او نماید، شخص مورد نظر تقریباً 20 سال پیش
[[page 472]]فوت نموده و به وسیله کس دیگری دفن شده ولی قبر وی را جمع نکرده اند؛ یعنی روی آن سنگ نیانداخته اند، و مشخصات او معلوم نیست و منظور متوفی هم همان سنگ و مشخصات بوده، ولی امانتدار به عللی در آن زمان این کار نکرده است. آیا در حال حاضر برای رضای خدا و متوفی می تواند مبلغ مذکور را به نیت آن مرحوم مزبور به حساب های مذکور بالا واریز نماید یا خیر؟ چنانچه امکان ندارد محل آن را معین فرمایید. ضمناً مزار متوفی را در حال حاضر نمی داند کجاست.
بسمه تعالی، باید بر طبق وصیت عمل کند و اگر عمل به وصیت مورد ندارد پول به ورثه می رسد.
[سؤال 8775] 4820
بسمه تعالی 19 / 10 / 1361
مقام محترم دفتر استفتائات امام خمینی، پس از عرض سلام، از آن مقام محترم درخواست می شود در مورد سؤالات ذیل اقدام نمایید.
1. شخصی شفاهاً به ورثۀ خود وصیت نموده است که سود باغ را روضه و مصیبت بخوانند؛ در حال حاضر باغ سود ندارد؛ آیا ورثه ها می توانند باغ را بفروشند؟ و اگر می توانند، در چه مورد خرج و مصرف نمایند؟
بسمه تعالی، با احتمال این که در آینده سود پیدا کند، اگر وصیت تا مدت معیّنی است می توانند بفروشند و اگر بفروشند، مسلوب المنفعه است؛ و اگر به تمام منافع آن دائماً وصیت شده، فروش صحیح نیست.
[سؤال 8776]
2. اگر احتمال داده شود که باغ مزبور بعد از چند سال سود خواهد داد، حکم آن چگونه است؟ و در این مدتی که سود ندارد، چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، حکم آن در مسأله قبل ذکر شد.
[[page 473]][سؤال 8777] 4821
بسمه تعالی 18 / 5 / 1362
حضرت آیت الله العظمی و مرجع عالی قدر، امام خمینی، دامت برکاته
شخصی وصیت کرده که حاصلات یک قطعه زمین آبی را برای خودم مصرف کنید؛ آیا به نظر مبارک شما صحیح است که زمین مذکور را وارثینش بخرند و قیمت زمین را مصرف شخص مذکور کنند یا خیر؟
بسمه تعالی، تغییر و تبدیل وصیت جایز نیست.
[سؤال 8778] 4822
بسمه تعالی 10 / 8 / 1361
محضر مبارک مرجع عالی قدر و رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض سلام و درود خالصانه، به استحضار عالی می رساند:
شخصی وصیت کرده و به مقدار ثلث یا کمتر از ثلث ماترک خود را مال الوصیّه قرار داده و وصی را نیز مکلف و ملزم نموده که بعد از فوتش برای او کارهایی انجام دهد و مال الوصیّه را در موارد ذکر شده در وصیت نامه صرف نماید؛ ادارۀ دارایی بر اساس قوانین طاغوتی خلاف شرع، نسبت به مال الوصیّه، از وصی مطالبۀ مالیات می نماید؛ اگر وصی مالیات مزبور را پرداخت کند، نخواهد توانست به تمام وصایای موصی عمل کند و نتیجتاً به مقداری از وصایای موصی عمل نخواهد شد؛ ضمناً مقداری از مال الوصیّه را برای دو فرزند پسر سابق الفوت خویش قرار داده است و آن دو نفر (نوه) شدیداً احتیاج به آن مال دارند که ضروریات زندگی شان را تأمین نمایند؛ استدعا دارد وظیفۀ شرعی وصی را در این مسأله بیان فرمایید.
بسمه تعالی، وصی در مورد وصیت موصی، بیش از مقدار ممکن وظیفه ای ندارد.
[[page 474]][سؤال 8779] 4823
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
با عرض سلام و با درود بر شهدای گلگون کفن جمهوری اسلامی ایران، برادر این جانب شهید شده و وصیت کرده است: مبلغی به حساب مبارزه با اسرائیل صهیونیست واریز گردد؛ لذا خواهشمند است، شمارۀ حساب فوق را اعلام فرمایید و در صورت نبود چنین حسابی، مبلغ مورد نظر به کدام حساب واریز گردد؟
بسمه تعالی، اگر شماره خاصّی در این جهت نیست، می توانند در مطلق خیرات، از جمله جبهه های جنگ ایران صرف کنند.
[سؤال 8780] 4824
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّظله العالی، ضمن عرض سلام، متمنی است نظر مبارک را در مورد واقفی که وصیت نموده که یک باب منزل را بعد از فروش به مصرف توسعه و ترمیم مسجد محل برسانند. پس از فوت واقف، مسجد از طرف اهالی محل توسعه و تعمیر گردیده است. اینک با توجه به موجود بودن پول خانه در صندوق قرض الحسنه، و نیازمندی شدید بعضی افراد خانواده و وراث واقف، آیا اجازه بهره برداری از پول مذکور به نفع منسوبین واقف با رعایت تقدم محتاج ترین ایشان هست یا نیست؟
بسمه تعالی، در صورت انتفاء مورد وصیت، اگر معلوم است که نظر موصی به خصوص آن مسجد بوده است، مال به ارث می رسد و اگر معلوم نیست، بنابر احتیاط صرف در مسجد دیگر کنند.
[سؤال 8781] ----> 4842
3. آیا ثلث دارایی متوفی را ـ که وصی بر طبق وصیت نامه، قرار است در طریق
[[page 475]]خیرات و مبرات و خمس و سهم امام و خلاصه جهاتی که میت تعیین نموده به مصرف برساند ـ در صورتی که وصی، شوهر میت بوده باشد و این وصی (شوهر متوفی) خود از تمکن مالی برخوردار باشد، آیا می تواند ثلث دارایی میت را به بهانۀ آن که یکی از فرزندانشان بیکار است، به آن فرزند بیکار بدهد و اجرای وصیت میت را نادیده بگیرد. در حالی که آن فرزند هم، اهل تقوا و نماز و دینداری نباشد؟
بسمه تعالی، ثلث مورد وصیت را واجب است در مواردی که متوفی معین نموده صرف کنند و در غیر آن جایز نیست.
[سؤال 8782] 4825
بسمه تعالی 15 / 10 / 1361
محضر مبارک زعیم عالی قدر امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از تبلیغ سلام و آرزوی طول عمر مبارک خاطر شریف را به مسأله ای معطوف می دارم:
موصی یکی از فرزندانش را وصی قرار داده و یکی از املاک خود را وقف نموده که در مواردی عایدات این ملک (باغچه) صرف و خرج شود و گفته وصیّ یا کسی دیگر اگر زراعت یا درختکاری نماید یک ثلث عوایدش مال زارع و بقیه دو ثلث در مواردی از نماز و روزه و نقل جنازه به نجف اشرف و ... خرج شود که این اعمال جابه جا شده و بعد یک سال عوایدش در ردّ مظالم و یک سال در سهم سادات و سهم امام علیه السلام خرج شده ولی وصیّ با دو اشکال مواجه است 1. زارع که سابقاً به ثلث حاصل راضی می شدند حالا به نصف نیز راضی نمی شوند 2. وصی با توجه به اولاد خود یقین دارد چون وصیت نامه با سند عادی است بعد از فوتش اولاد او باغچه را فروخته یا خودشان تصاحب و تملک خواهند کرد و مراجعه به ادارۀ اوقاف سبب خواهد شد که منافع باغچه نفله شده از بین برود، اگر تجویز بفرمایید باغچه فروخته شود نصف آن در ردّ مظالم و نصف دیگر در سهمین خرج شود، و یا زمین را به اسم قبرستان در اختیار مسلمان ها برای دفن اموات بگذارد یا بفروشد پول آن را در خرید
[[page 476]]قبرستانی خرج کند و یا راهی دیگر که خود حضرت آیت اللهی تجویز می فرمایند زیرا وصی اطمینان دارد که با فوت وی باغچه به وسیله وراث تملک خواهد شد.
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، فروش و تبدیل باغچه جایز نیست و باید طبق وصیت عمل شود.
[سؤال 8783] 4826
بسمه تعالی
حضور مبارک نایب الامام، حضرت امام خمینی، دام ظله، با عرض سلام لطفاً به دو سؤال زیر جواب مرحمت فرمایید.
شخصی وصیت به ثلث کرده و پس از وضع مصارفی که تعیین کرده، چنین نوشته است: «آنچه از ثلث می ماند، نیمی صرف در عزاداری حضرت خامس آل عبا علیه السلام در منزل گردد و نیمی دیگر بابت خمس احتیاطی داده شود». حال مرقوم فرمایید:
1. با توجه به این که نصف باقیماندۀ ثلث در حدود 000 / 750 تومان است و خانۀ مورد وصیت، گنجایش آن چنانی ندارد که مبلغ فوق به طور معمول صرف عزاداری شود ـ زیرا ده ها سال طول خواهد کشید ـ آیا وصی می تواند در مساجد متعدد شهر اقامۀ عزا کند تا تأخیر بیش از حد معمول در انجام وصیت را ندهد؟
بسمه تعالی، لازم است طبق وصیت عمل نمایند.
2. پرداخت خمس احتیاطی به یک مرتبه برای وصی مقدور نیست؛ اگر ممکن است اجازه فرمایید به تدریج پرداخت کند تا ضرر محسوسی متوجه ورّاث نشود.
بسمه تعالی، اگر نمی توانند یک جا پرداخت کنند، مجازند به تدریج ادا نمایند؛ ولی تأخیر بدون عذر جایز نیست.
[سؤال 8784] 4827
بسمه تعالی 5 / 2 / 1362
حضور مقدس نایب الامام، حضرت آیت الله العظمی آقای سید روح الله خمینی، دام ظله العالی
[[page 477]]مسائلی است که بعد از توضیح کوتاهی به عرض عالی می رسانم و آن، این است: دو قطعه زمین گندم زاری از شخص متوفایی به عنوان ثلث باقیمانده که مصرف عواید آن را در مطلق خیرات قرار داده و دو قطعه زمین گندم زار دیگری که قید ثلث حبس دارد را فرزند همین مرحوم که او نیز متوفی است، به همین عنوان مذکور مقرّر داشته و تولیت را به اولاد ذکور با رعایت عدل و تقوا معیّن نموده؛ ولی محل حاجت مسأله ما به یکی از دو قطعه زمینی است که مرحوم... آن را ثلث قرارداده؛ زمینی است موسوم به «باغ بن»؛ در حاشیۀ این زمین خانه سازی شده، و در حواشی دیگر این زمین می خواهند خانه بسازند و نیاز شدید هم دارند؛ و مهمترین مشکلشان نداشتن راه است؛ لذا در رابطه با این زمین، به این چند مسأله جواب بفرمایید:
1. با این که قضای حاجت تعدادی از مسلمین منوط به باز شدن راه از این زمین است و از طرفی هم صاحب ثلث، مصرف آن را در مطلق خیرات مجاز نموده و خود متولّی هم مایل به کارگشایی مسلمین است، اجازه می فرمایید به مقدار راه از متولّی، زمین ـ ولو باضعاف مضاعف ـ خریداری شود و صرف این امر خیر که راه است بشود؟
2. آیا می شود اصل زمین بدون هیچ عوضی، به نیت صاحب ثلث واگذار شود تا برای راه استفاده کنند؟
3. آیا می شود چندین سال اجاره شود؟ که واضح است اگر بشود شرعاً واگذار شود، چون مطلب همیشگی است، راحت تر است. در هر حال نیاز به جواب مسأله داریم.
سلامتی و سعادتمندی جناب عالی را در خدمت به اسلام و مسلمین از خداوند متعال خواستاریم. والسلام علی عباد الله الصالحین
بسمه تعالی، تبدیل وصیت جایز نیست و باید طوری عمل شود که با بقای مورد وصیت، عواید آن صرف در جهت وصیت شود.
[[page 478]][سؤال 8785] 4828
بسمه تعالی 8 / 11 / 1361
محضر مقدس حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از عرض سلام و تحیّت، به عرض مبارک می رساند:
شخصی وصیتی نموده و نوشته و دو نفر را به عنوان وصی و وکیل تعیین نموده که بعد از مرگش مایملک او را وقف حضرت ابوالفضل نمایند؛ و مایملک او عبارت است از باغ و مقداری پول نقد؛ فعلاً وکیل و وصی عذر می آورند بر این که چون ما با آن قریه که باغ در آن می باشد فاصله داریم، نمی توانیم از عهده برآییم؛ لطفاً دو سؤال را جواب مرقوم فرمایید:
1. آیا می توانند آن ملک را که فروخته نشده، در جای دیگر که مناسبشان باشد خریده و آن را وقف نمایند؛ با توجه به این که هنوز وقف نیست و فقط وصیت نموده که وقف بنمایند؟
2. آیا می توان با پول موجود چیزی از قبیل فرش مسجد و غیره خریده و آن را وقف نمایند یا این که لازم است پول را صرف مصارف خیریه بنمایند؟
توضیح این که وصیت، به کل مایملک بوده؛ ولی چون نسبت به مازاد ثلث صحیح نبوده، وارث دو ثلث را گرفته و فقط ثلث باقیمانده، و مسأله دربارۀ ثلث است که باید وصی وقف نماید.
بسمه تعالی، باید در باغ بر طبق وصیت عمل کنند و تبدیل جایز نیست؛ و نسبت به پول، وصیت به وقف باطل است.
[سؤال 8786] 4829
بسمه تعالی 8 / 8 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی، مرجع الشیعة الإمامیه، امام خمینی، دام بقاؤه، پس از عرض سلام، سلامتی حضرت عالی را از خداوند متعال خواستار است.
[[page 479]]کاروان سرایی است در اصفهان که سه دانگ آن به عنوان ثلث مال، از طرف موصی معیّن شده است؛ بفرمایید: آیا متولی فعلی این مال می تواند قسمتی از این ملک را به عنوان حسینیه قرار دهد و مابقی را به صورت مغازه قرار دهد و صرف موارد ثلث نماید یا خیر؟ خداوند سایۀ حضرت عالی را مستدام بفرماید.
بسمه تعالی، اگر وصیت شده که محل مزبور کاروان سرا باشد، نمی توانند تغییر دهند؛ و در غیر این صورت، متصدی شرعی با مراعات مصلحت و جهت وصیت می تواند تصرف مذکور را بنماید.
[سؤال 8787] 4830
بسمه تعالی
محضر مبارک بزرگ مرجع تقلید شیعیان جهان، حضرت مستطاب آیت الله العظمی امام خمینی، دام عزّه و زید فی عمره، از محضر شما استدعای پاسخ به سؤالات زیر را دارد:
1. شخصی فوت کرده و دارای یک برادر و یک همسر می باشد و یک حیاط مسکونی دارد و به وصی خود وصیت نموده: مادامی که همسرش زنده است، در دو دانگ از حیاط مذکور حق سکونت داشته باشد و بعد از فوت همسر، آن دو دانگ را فروخته و نصف قیمت آن برای شخص متوفی و نصف دیگر برای همسرش در راه خدا مصرف شود. اینک سؤال می شود که آیا جایز است با رضایت همسر متوفی که الآن زنده است، وصیّ متوفی یک دانگ از دو دانگ مزبور را قبل از فوت همسر متوفی فروخته، و عندالمعامله با خریدار شرط کند که حق سکونت همسر متوفی مادام الحیاة، در آن یک دانگِ معامله شده محفوظ بماند و قیمت آن برای متوفی خرج گردد یا نه؟
بسمه تعالی، باید به هر نحو وصیت کرده عمل شود.
2. لباس های نظامی یا انتظامی که در جبهه ها به افراد بسیج می دهند، اگر با خودشان بیاورند جایز است یا نه؛ در حالی که مسئولین جبهه ها مانع نمی شوند؟
بسمه تعالی، اگر خلاف مقررات نباشد اشکال ندارد.
[[page 480]][سؤال 8788] 4831
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی، دام بقائه العالی، پس از عرض سلام:
1. شخصی وصیت کرده است که ثلث مال او صرف مدرسۀ مرحوم آیت الله بروجردی در کربلای مقدسه بشود و اکنون که چنین کاری ممکن نیست، آیا می شود صرف کتابخانه های حوزۀ علمیۀ اصفهان بشود یا نه؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، باید مال مورد وصیت را حفظ کنند تا عمل به وصیت ممکن شود.
2. کسی وصیت به ثلث مال خود کرده، ولی نمی دانیم برای چه مصرفی وصیت کرده و نظرش را نسبت به مصرف آن نمی دانیم. آیا می شود این ثلث را هم صرف کتابخانه های حوزۀ علمیۀ اصفهان کرد یا نه؟ و همچنین سهم امام را؟
بسمه تعالی، صرف سهم امام بدون اجازۀ مرجع تقلید جایز نیست و ثلث مرقوم که به آن وصیت شده و مصرفش معلوم نیست را می توانند در مطلق خیرات، از جمله کتابخانه صرف کنند.
[سؤال 8789] 4832
بسمه تعالی
محضر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، ضمن عرض سلام
1. شخصی یک ماه قبل از فوتش مبلغ صد هزار تومان نزد فردی می گذارد و وصیت می کند که از این پول ده سال نماز و روزۀ احتیاطی بخرید و بقیه را خرج مسجد کنید. در همان لحظه از شخصی غیر از وصیت شده می پرسد: نماز و روزه ده سال چند است؟ می گوید ده سال چهل هزار تومان. وصیت کننده می گوید پس بقیه (شصت هزار تومان) برای مسجد. حالا پنج ماه بعد از مرگ او سؤال می کنند ده سال چند است؟ جواب داده اند: شصت هزار و هفتاد هزار تومان در این حال، آیا باید ده سال خواند و از مسجد پس بگیریم (درحالی که پنجاه هزار تومان به مسجد داده ایم) یا
[[page 481]]کمتر و به اندازۀ چهل هزار تومان بخوانیم و ده هزار تومان مانده را به مسجد بدهیم؟ و آیا می شود کمتر از ده سال با سالی هفت هزار تومان خواند؟
بسمه تعالی، باید بر طبق وصیت ده سال نماز اجیر بگیرند، بقیه را صرف مسجد نمایند.
2. وصیت کننده مطلق وصیت کرده، آیا می شود خلاصه خواند (بدون اذان و اقامه و مستحبات) و آیا نماز آیات هم لازم است؟
بسمه تعالی، باید به نحو متعارف بخوانند و نماز آیات جزو آن نیست.
3. وصیت کننده مطلق وصیت کرده، آیا وقتش موسّع یا موقت است؟ در صورت موقت، چند سال شود؟
بسمه تعالی، موقت نیست، ولی نباید در عمل به وصیت تهاون و اهمال کنند.
4. کسی که خود نماز و روزۀ قضایی دارد، آیا می تواند استیجاری قبول کند درصورت موافقت آیا برای دو نفر را می تواند قبول کند؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
[سؤال 8790] 4833
بسمه تعالی 29 محرم الحرام 1403 ق
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، محترماً معروض می دارد:
1. زیدی در یکی از دهات فوت نموده، وصیت نموده که اثاثیۀ منزلش را در مجالس تعزیۀ ابا عبدالله علیه السلام استعمال نمایند و زوجه اش را متولی قرار داده. فعلاً زوجۀ مزبوره، منتقل به شهر شده. آیا می تواند اثاثیۀ مزبوره را در یکی از تکایای شهر بسپارد که در اوقات عزاداری استعمال نمایند یا خیر؟ اگر محتاج به اجازه است، اجازه بفرمایید. تا کنون سه مرتبه استفتا شده، جواب نیامده.
بسمه تعالی، مانع ندارد؛ مگر آن که در وصیت، تکیۀ معیّنی تعیین شده باشد.
[[page 482]]2. شخصی ماشین باربری دارد و دائم در حرکت و مسافرت است؛ لیکن شب به خانه بر می گردد؛ یا دو سه روز می گذرد و به خانه می آید. آیا این شخص، دائم السفر محسوب می شود یا خیر؟ حکم الله را مرقوم بفرمایید.
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، نماز او تمام است.
[سؤال 8791] 4834
بسمه تعالی
محضر آیت الله العظمی نایب الامام سید روح الله الموسوی الخمینی، دام ظله
دو برادر، اموالشان مشترک بوده، برادر بزرگ، وقت مردنش به برادر کوچک وصیت می کند که از عین مال مشترک، اول مبلغ پنجاه هزار تومان سهم امام علیه السلام و سهم سادات بدهد و بعداً مابقی مال بین ورثه تقسیم شود. البته این برادر بعد از فوت برادرش چند وقتی سهل انگاری نموده تا پسرهای برادر متوفی، یک سری مخالفت ها و نزاع هایی را راه می اندازند و بعضی از اموال را تقسیم می کنند و بعضی دیگر تلف می شود و از بین می رود. تا آن که این برادر که وصی بوده، وقت مرگش به پسرش وصیت می کند که همۀ این پنجاه هزار تومان را باید به وکیل مجتهد بپردازد، ولی پسر قبول نکرده و گفته چون مال مشترک بوده، الآن من نصف این پول را می پردازم و نصف دیگرش را پسرعموهایم باید بپردازند چون مال در حین وصیت برادر بزرگ شما، مشترک بوده و الآن قسمت شده است. از طرفی فرزندان برادر بزرگ ـ به واسطه عداوت هایی که در بین آمده ـ این وصیت را قبول ندارد. در این صورت، این باقیماندۀ پول ها به ذمه کدام شخص خواهد بود؟ والسلام علیکم ورحمة الله
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، باید به همان کیفیت وصیت عمل شود و مبلغ مذکور، از همان ملک مورد وصیت داده شود.
[سؤال 8792] ----> 7314
6. پدرم وصیت کرده منزلی که در تربت جام دارد را به آقای توسلی واگذار نمایم تا
[[page 483]]درآمد آن را برای امام زمان علیه السلام مصرف کنند؛ آیا شما اجازه می فرمایید این منزل را به ایشان واگذار نمایم یا خیر؟
بسمه تعالی، بر طبق وصیت باید عمل شود.
[سؤال 8793] 4835
بسمه تعالی 11 / 7 / 1361
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، بعد السلام و التحیة و الاکرام
چه می فرمایید در مورد مؤسّسه خیریه ای که درآمدش از محل مال الوصیه ها و صدقات مردم تأمین می شود و در وصیت نامه ها محلی برای حق بیمۀ کارکنان مؤسسه در نظر گرفته نشده، ولی نسبت به اجرتی که به کارکنان مؤسسه داده می شود، سازمان بیمۀ محل، مطالبۀ حق بیمه می نماید؟ آیا می توان حق مزبور را از درآمدهای فوق الذکر پرداخت و وجه شرعی آن چگونه است؟
متّع الله المسلمین بطول بقائک الشریف
بسمه تعالی، وصایا باید در مورد خودش که جهت وصیت است صرف شود و صرف در غیر آن جایز نیست.
[سؤال 8794] 4836
بسمه تعالی
موصی بعد از بیان مصارفی از برای ثلث می نویسد: «چنانچه از ثلث موصی بعد از مخارج مقرر فوق اضافه بماند، می توانند (یعنی وصی و منصوب) از اموال غیر منقول، به عنوان بقیۀ ثلث برداشت نموده و عواید او را هر ساله در ماه محرم روضه خوانی نمایند». وصی به همین منظور، مقداری زمین زراعتی و باغ از ماترک، افراز کرده و سال هایی عایدات آن را به مصرف رسانید ولی فعلاً ابقای آن را صلاح نمی داند؛ با توجه به این که عبارت وصیت نامه، لفظ «می توانند» می باشد که ظهور در الزام ندارد، آیا وصی می تواند زمین و باغ را فروخته و ثمن آن را به مصرف منظور برساند
[[page 484]]و یا به جای آن چیز دیگری خریداری نموده و عایدات آن را طبق وصیت، به مصرف رساند؟
بسمه تعالی، نمی تواند آن را بفروشد.
[سؤال 8795] 4837
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی، متّع الله المسلمین بطول بقائه
1. شخصی در وصیت شفاهی خود، ملک معین و وجه معینی را ثلث خود قرار داده که آن وجه صرف تعمیر یا تجدید بنای آن ملک شود و درآمد آن ملک را صرف امور خیر بنمایند. ورثه بدون توجه به حکم شرع، ملک ثلث را با موافقت یکدیگر فروخته و وجه آن را یکی از ورثه از بابت سهم الارث خود برمی دارد و ملک دیگری را از ترکۀ میت با موافقت یکدیگر که قیمتش معادل ثلث بوده، ثلث میت قرار می دهند و درآمد آن را صرف امور خیر می کنند. پس از بیست سال متوجه می شوند که شرعاً حق فروختن ملک متعلق ثلث را نداشتند. اکنون استرداد ملک متعلق ثلث، عادتاً ممکن نیست و در حکم تالف است. سؤال می شود: آیا قیمت ملک ثلث فروخته شده بر عهدۀ ورثه است یا نه؟ و بر فرض ضمان قیمت، آیا قیمت، یوم التلف است یا زمان ادا؟ و در هر دو صورت، آیا تکلیف ورثه، خرید ملک دیگر است و صرف درآمد آن در امور خیریه یا باید قیمت تالف صرف امور خیریه شود؟ و سؤال دیگر این که وجوهی که تا به حال به عنوان درآمد ثلث داده اند شرعاً محسوب است یا نه؟ و آیا ورثه ضامن منافع ملک ثلث معین شدۀ تالف، تا به حال هستند یا نه؟
بسمه تعالی، فروش ملک مورد وصیت باطل است و به هر نحو امکان دارد؛ باید ملک را برگردانند و اگر استرداد امکان ندارد، نسبت به آن ضامنند و میزان، قیمت یوم التلف است که با آن ملکی تهیه شود و عواید آن در جهت وصیت صرف شود و آنچه بعد از تلف در جهت وصیت
[[page 485]]صرف کرده اند، محسوب است و ضمان منافع بر مشتری است و بر ورثه نیست.
2. زنی حامله به جنین هفت ماهه بوده، در اثر تصادف با ماشین خودش بلافاصله و جنینش پس از دو ساعت تلف شده اند. ورثۀ آن زن شوهرش و فرزند صغیر هشت ساله و چهار ساله (غیر از جنین فوت شده) می باشد. آیا بر رانندۀ قاتل به قتل خطئی دو دیه است یا فقط دیۀ زن بر عهده او است؟ تکلیف دیۀ جنین که پسر بودن و دختر بودن او معلوم نیست، چه می شود؟ و در هر حال مقدار این دیه از لحاظ پول کشور چقدر است؟ و جواز مطالبه چنین دینی مانند سایر دیون در صورتی است که قاتل زاید از مستثنیات دین چیزی داشته باشد یا نه؟
بسمه تعالی، باید اضافه بر دیۀ زن، دیۀ جنین هم داده شود. و اگر پسر بودن و دختر بودن جنین مشتبه است، باید نصف مجموع دیۀ پسر و دختر را بدهند. و تعیین قیمت آن با عرف بازار است. و از جهت مستثنیات دین، حکم سایر دیون را دارد و دیه قتل خطایی بر عاقله است.
[سؤال 8796] 4838
بسمه تعالی
در آبادی ای که هر قسمت از زمین زراعت را به اصطلاح کشاورزان محل «ییلاق» می نامند، به واسطۀ وجود خطر از قبیل طغیان رودخانه و از بین بردن زمین های نزدیکش، یکسره و به قول معروف «همیشگی» تقسیم نمی کنند؛ بلکه هر ساله زمین ها تقسیم و با قرعه معلوم می گردد.
1. شخصی از زمین های زراعتی با وصف مزبور به اندازه دو ییلاق به عنوان وقف وصیت می کند که به نصفه کاری کاشته شده و عایداتش در دستگاه حضرت سید الشهدا علیه السلام خرج شود؛ البته از قبیل قند و چایی و پول جزئی معمولی روضه خوانی که از انصراف کلمات خرج در دستگاه حضرت فهمیده می شود. پس از پایان نیمه اول ماه محرم مقداری از همان عایدات زیاد می ماند:
الف. در چه مصارفی خرج شود؟ بیان فرمایید.
ب. تا حال مبلغی در مصارف مسجد خرج شده است، حکمش چیست؟
[[page 486]]ج. این گونه وقفیّات چه صورت دارد؟ صحیح است یا نه؟
بسمه تعالی، قرارداد مزبور وصیت است نه وقف، و باید عواید مورد وصیت در همان جهتی که برای آن وصیت شده صرف شود.
2. اگر ملاک مطلق و مضاف بودن آب، عرف باشد، به آب دریاچۀ شور رضاییه از کثرت شوری و تلخی اسید می گویند؛ آیا مطهر است یا نه؟
بسمه تعالی، اگر عرف عام به آن آب می گویند، مطهر است و اعتباری به اسید گفتن اشخاصی که نظر به خواص شیمیایی آن دارند نیست.
[سؤال 8797] 4839
بسمه تعالی 2 / 9 / 1361
محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، دامت افاضاته، سلام علیکم
احتراماً؛ ضمن عرض ادب و دست بوسی، به عرض می رساند که یکی از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کوهبنان (منطقۀ 6)، خانۀ نیمه تمامی داشته است که در وصیت نامه اش قید شده که آن را در اختیار اتحادیۀ انجمن های اسلامی دانش آموزان قرار دهند، ولی با توجه به این که اتحادیۀ فوق الذکر در کوهبنان فعالیت ندارد و می توان گفت وجود ندارد. از طرفی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کوهبنان، جهت روابط عمومی یا واحد بسیج و یا پایگاه مقاومت، احتیاج مبرم به این خانه دارد. لذا چنانچه از نظر شرعی، واگذاری این خانه به سپاه پاسداران اشکالی ندارد، مراتب را امر به ابلاغ فرمایید.
بسمه تعالی، عین مورد وصیت، باید در مورد و جهت آن صرف شود و تغییر آن جایز نیست و با فرض تمامیت شرایط، وصیت در ثلث ترکه نافذ است و در زاید بر آن، موقوف است به اجازۀ ورثه. و اگر وصیت متعذرالمصرف است، نسبت به ثلث ترکه در مطلق خیرات صرف می شود.
[[page 487]][سؤال 8798] 4840
بسمه تعالی 4 صفر المظفر 1404 ق
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی علی رؤوسنا و رؤوس الأنام، سلام علیکم
شخصی وصیت کرده که خانۀ او بعد از مرگش تا مدت بیست سال حبس شود و درآمد آن به مصرف نماز و روزه و امور خیریه برسد و بعد از بیست سال، میان ورثۀ آن روز قسمت شود، در حالی که موقع مرگ فقط یک خواهر داشته و برادرش قبل از او فوت شده؛ اکنون بعد از بیست سال خواهر هم فوت شده؛ لطفاً بفرمایید: آیا اکنون خانه به فرزندان خواهر که وارث منحصر به فرد روز مرگ بوده، می رسد یا با توجه به این عبارت وصیت نامه (بعد از بیست سال، میان ورثۀ آن روز قسمت شود)، برادرزادگان هم سهم الارثی دارند؟ ادام الله ظلّکم العالی
بسمه تعالی، به ترتیبی که نوشته اید، وارث فعلی پس از بیست سال میزان است و باید میان همۀ آن ها تقسیم شود.
[سؤال 8799] 4841
بسمه تعالی 7 / 10 / 1361
محضر مبارک رهبر شیعیان جهان حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دام بقائه العالی علی رؤوس المسلمین
پس از تقدیم عرض سلام محترماً معروض می دارد. شخصی جز وصیت نامه شان تعیین نموده اند که مبلغی از ثلث مالشان را صرف تعمیرات مدرسه آیت الله بروجردی در کربلا بشود چون فعلاً دست رسی نیست که این وصیت عمل بشود آیا اجازه می فرمایید این مبلغ صرف کتابخانه های حوزه علمیه اصفهان بشود یا خیر؟
بسمه تعالی، تا از امکان صرف مال در مورد وصیت مأیوس نشدند باید صبر نمایند.
[[page 488]]