موارد مصرف وقف
[سؤال 8061] 4257
بسمه تعالی
پیشگاه قائد عظیم الشأن رهبر امت امام خمینی، دامت برکاته
در مسجد صاحب الزمان گرگان، مقدار زیادی ظرف از مسی و چینی و غیره از وسایل پذیرایی تهیه شده است. طبق معمول منطقه ای، ظروف تهیه شده در مساجد را به مجالس خارج از مسجد هم می برند. در روی ظرف های مسی بزرگ کلمۀ «وقف» حک شده و عدۀ معدودی ادعا دارند که ظرف ها را به همین مقصود که به خارج از
[[page 60]]مسجد هم ببریم تهیه شده است. و قرینه کتبی و ثابتی هم در دست نیست. تکلیف را روشن بفرمایید. متشکرم
بسمه تعالی، به طریق متعارف، از ظروف استفاده نمایند.
[سؤال 8062] 4258
بسمه تعالی
خدمت امام عظیم الشأن
در یک روستای دور از شهر موقعی که می خواهند مجالس ختم، عروسی و کلاً کارهای خیر را برگزار کنند، به علت کمبود امکانات رفاهی، از وسایل و ظروفی که وقف حسینیۀ سیدالشهدا است، استفاده می کنند و در پایان کار، کرایۀ آن را به متولی اجناس پرداخت کرده و اگر چیزی از آن کم یا شکسته شود، عوض آن را می گیرند. آیا این کار جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، موقوف است به نظر متولی یا متصدی شرعی و مراعات جهتی که باید در آن صرف شود و برای آن داده شده است و اگر برای خصوص استفاده در حسینیه داده شده، نباید به جای دیگر ببرند.
[سؤال 8063] ----> 2653
2. یک قطعۀ کوچک باغچه وقف دارم که وقف نامۀ آن نان دادن به اهالی قریه با عزاداری سید الشهدا می باشد. چون عاید یک سالۀ او خیلی کم می شود، ناچار دو ـ سه سال جمع نموده، یک دفعه احسان می کنم؛ به علت تأخیر از شما اجازه یا راه حل می خواهم.
بسمه تعالی، اگر صلاح باشد مجازید.
[سؤال 8064] ----> 4434
2. جنب حمام روستا، زمینی وقفی است که واقف آن فوت کرده است. پسر واقف می گوید: اگر امام اجازه فرمایند، من حاضرم زمین جنب حمام را برای ساختمان حمام
[[page 61]]در اختیار اهالی قرار دهم. خواهشمند است نظر مبارک امام در مورد ساختن حمام در ملک وقفی را ـ که با رضایت پسر وقف کننده می باشد ـ اعلام فرمایید.
بسمه تعالی، امر وقف، موکول به نظر متولی شرعی آن است و جهت وقف را نباید تغییر دهند.
[سؤال 8065] 4259
بسمه تعالی 18 / 8 / 1361
حضور مبارک امام امت و رهبر جهان، اولاً سلامتی حضرت عالی را از خدای متعال مسئلت دارم.
1. اگر کسی بدون اجازه، در زمین موقوفه ساختمان بسازد، چه صورت دارد؟ و رفت و آمد در آن ساختمان، چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، تصرف در زمین موقوفه، منوط به اجازۀ متولی شرعی، با مراعات جهت و مصلحت وقف است، و بدون آن در حکم غصب است.
[سؤال 8066]
2. و زمین هایی که تقسیم شده، در دست کشاورزان است و بعضی از کشاورزان، آن زمین را می فروشند. فروختن آن چه صورت دارد؟ و کسی که می خرد چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، رسیدگی به امور زمین، موکول به دولت اسلامی است و متابعت مقررات دولت اسلامی، لازم است.
[سؤال 8067] ----> 119
3. آیا مُهر مسجد را به مسجد دیگر می توان نقل کرد یا نه؟ و اگر کسی مُهر مسجد را برد و مدتی با آن نماز خواند ـ چه در منزل و چه در مسجد دیگر ـ آیا نماز او چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، جایز نیست و باید به جای اول برگرداند؛ مگر آن که یقین کند که مخصوص آن مسجد نیست.
[[page 62]][سؤال 8068] 4260
بسمه تعالی 21 / 2 / 1361
دفتر محترم حضرت آیت الله سید روح الله موسوی خمینی، بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران
آیا مواردی را که ذکر می گردد، می شود به مصرف جبهه جنگ، جنگ زدگان، حساب دولت و کمیتۀ امداد رساند؟ اگر نمی شود، طریقۀ مصرف را مرقوم فرمایید تا عمل شود. اگر می شود، هر کدام مقدم تر است بفرمایید.
موارد عبارتند از: 1 ـ موقوفات: وقف کننده شب های ماه رمضان افطاری می داده و بعد از خود گفته است: متولی اجازه دارد، هر طور بخواهد، بدهد. 2 ـ رد مظالم: در کودکی به کسی که فعلاً نمی شناسد ضرر زده باشد. 3 ـ وجه اشیای پیدا شده که اعلام هم شده باشد. 4 ـ کفارۀ ماه رمضان که یک سال گذشته و نتوانسته قضای روزه بگیرد.
بسمه تعالی، هیچ یک از امور ذیل را به هیچ یک از حساب های فوق نمی توان داد و باید هر یک به مصرفی که در رساله ذکر شده است برسد؛ بلی در موقوفاتی که در وقف اختیار آن با متولی قرار داده شده، بستگی به نظر متولی دارد.
[سؤال 8069] ----> 4473
3. در مسجد مذکور روی همین فرش ها برای مجلس سوگواری و ختم و چهلم، زن و مرد متوفی شرکت می کنند و در مجلس زنانه یک عده طفل کوچک همراه می آورند و یا در مسجد ممکن است به حرف های دنیا و یا غیبت بپردازند و شاید زن عذر داشته باشد و مجبور باشد که در مجلس ختم شرکت کند یا به صرف چای و غیره بپردازند. آیا اجازه می فرمایید شرکت کنند یا خیر؟
بسمه تعالی، فرش ها اگر وقف برای جهت خاصی نباشد استفاده های مذکور مانع ندارد، ولی باید از عملی که موجب ضرر برای فرش باشد اجتناب شود.
[[page 63]][سؤال 8070] 4261
بسمه تعالی 9 / 11 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، دامت توفیقاته، با عرض سلام و آرزوی سلامتی و طول عمر برای حضرت عالی، مستدعی است سؤال زیر را پاسخ فرمایید.
1. زمینی است که در شمال آن، مسجد و در جنوب آن، مدرسه ای جهت طلاب علوم دینیه ساخته شده (البته ساختمان مدرسه به صورت مخروبه و راکد مانده است)؛ در یکی از اتاقهای مسجد (به عنوان دفتر)، تعدادی از برادران جهت رسیدگی به مسائل اقتصادی و ستاد بسیج اقتصادی مشغول خدمت هستند؛ با توجه به این که دفتر مذکور جزء مسجد محسوب می شود و تعدادی از خواهران یا برادران به جهات شرعی اشکال دارد که قدم در مسجد بگذارند، لکن برای رفع مشکل خود ناچار به رجوع به دفتر مسجد هستند و این احتمال دارد که گناهش به گردن اعضای دفتر مسجد باشد، آیا می توان به طور موقت، دفتر را به یکی از حجره های راکد مدرسه منتقل کرده و تا شروع ساختمان سازی مدرسه به این منظور، استفاده شود؟
بسمه تعالی، استفاده از ساختمان و اتاق مسجد برای کارهایی که منافی با شؤون مسجد باشد و همچنین استفاده از مدرسۀ موقوفه در غیر جهت وقف جایز نیست.
2. آیا دو رکعت نماز جمعه، کفایت از نماز ظهر می کند یا خیر؟
بسمه تعالی، نماز جمعه در زمان حاضر، واجب تخییری و مجزی از ظهر است.
3. آیا از سهم ارزاق تعیین شده برای مردم می توان در جهات خیریه برداشت نمود؟
بسمه تعالی، استفاده در غیر جهت تعیین شده جایز نیست.
4. تا چه مقدار مسافت از محل اقامۀ نماز جمعه نمی توان نماز یومیه را به صورت جماعت یا فرادا خواند؟
بسمه تعالی، نماز جمعه واجب تخییری است و در انتخاب نماز ظهر به جای آن، فاصله معتبر نیست.
[[page 64]]5. این جانب نمی دانم آیا روزه و نمازی بدهکار هستم یا خیر (به خاطر نمی آورم)؛ تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، با فرض شک در فوت، چیزی بر شما نیست.
[سؤال 8071] 4262
بسمه تعالی 6 / 12 / 1359
حضور مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از عرض سلام، به استحضار مبارک می رساند:
برخی از افراد طاغوتی که در دادگاه انقلاب محکوم به مصادرۀ اموال می شوند، دارای موقوفاتی هستند که قبلاً آن ها را وقف کرده اند آیا موقوفات آن ها نیز مشمول حکم مصادره است یا خیر؟ آیا در این جهت بین وقف عام و وقف خاص بر اولاد و غیره تفاوتی هست؟
بسمه تعالی، اموال موقوفه باید به همان مصرفی که واقف وقف کرده است برسد و بر طبق همان خصوصیاتی که در وقف نامه ذکر شده مصرف شود و فرقی مابین وقف عام و خاص نیست.
[سؤال 8072] 4263
بسمه تعالی 7 / 12 / 1363
محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض احترام و آرزوی طول عمر و عزت روزافزون، مستدعی است نظر مبارک را در مورد مسائل ذیل اعلام فرمایید:
1. در بین رقبات موقوفات گاهی اراضی شن و ماسه یا خاک رس پیدا می شود که تا کنون عواید آن ها در جهت اجرای نیات واقف به مصرف می رسیده، اخیراً برخی از دوایر دولتی مدعی هستند که این نوع اراضی، معادن و جزو انفال است؛ آیا این نوع از معادن شرعاً انفال محسوب می شوند یا موقوفه هستند؟
بسمه تعالی، این ها انفال نیستند و موقوفه هستند.
[[page 65]][سؤال 8073]
2. برخی از موقوفات به دلایل مختلف در زمان طاغوت به فروش رسیده و ادارات اوقاف یا متولیان وقف از محل ثمن آن ها اقدام به خرید سهام بانک ها کرده اند و این بانک ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ملی اعلام شده اند. آیا سهام وقف نیز مانند سهام اشخاص ملی می شود یا باید در جهت اجرای نظر واقف به مصرف برسند.
بسمه تعالی، آنچه املاک موقوفه است به وقفیت باقی و ملی نمی شود.
[سؤال 8074] 4264
بسمه تعالی 4 / 10 / 1361
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
در شبستان مسجد و محراب می شود صندوق قرض الحسنه و محل داد و ستد پول قرار داد یا خیر؟
بسمه تعالی، از کارهایی که برخلاف وضع مسجد است باید اجتناب شود.
[سؤال 8075] 4265
بسمه تعالی 20 / 1 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله امام خمینی، مدّ ظله العالی، خواهشمند است حکم الله را در مسائل زیر مرقوم فرمایید:
1. روی مسجدی، بنای کتابخانه و دفتر انجمن اسلامی را می توان بنا کرد یا خیر؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 8076]
2. در مسجدی که برای جماعت استفاده نمی شود و به ندرت کسی یا کسانی در آن نماز می خوانند، می توان برای مدتی برای فروشگاه تعاونی استفاده نمود؟
بسمه تعالی، تبدیل مسجد به فروشگاه جایز نیست.
3. شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در نقش معصوم و مؤنث چه صورتی دارد؟
[[page 66]]بسمه تعالی، شبیه خوانی اگر مشتمل بر محرمات نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانع ندارد ولی بهتر است به جای آن، روضه بخوانند.
4. در یک آبادی سه باب مسجد ـ به مساحت های 15 مترمربع و 20 متر مربع و مسجد سوم حدوداً 30 مترمربع ـ می باشد؟ آیا می توان مساجد مذکور را فروخت و در جای دیگر، مسجدی بزرگ تر بنا نمود؟
بسمه تعالی، مسجد قابل فروش نیست.
[سؤال 8077] 4266
بسمه تعالی 14 / 4 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی، دام ظله، پس از ابلاغ عرض سلام و ارادتمندی کامل به وجود مبارک حضرت عالی
غرض از تصدیع: با این که جناب عالی تأکید فراوان بر حفظ مساجد دارید و کراراً می فرمایید: مساجد، سنگر است و سنگرها را حفظ نمایید؛ با بودن سه مسجد و اقامۀ جماعت در هر سه مسجد در سه وقت شرعی، حسینیه ای در جوار این مساجد قرار دارد که در آن اقامۀ جماعت بر پا کرده اند؛ در صورتی که با بعضی از این مساجد، بیشتر از دویست و پنجاه متر فاصله نمی باشد. آیا از نظر حضرت عالی این امر، تضعیف مسجد ـ این سنگر الهی ـ نمی باشد؟ و نیز تضعیف روحانیت و ائمه جماعات آن ها نخواهد بود؟ خواهشمند است حکم الهی را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اقامۀ نماز جماعت در حسینیه ـ اگر خلاف مقررات وقف نباشد ـ با مراعات شرایط مقرّره اشکال ندارد.
[سؤال 8078] 4267
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، أدام الله ظله
1. در قریه ای مسجد قدیمی را خراب کرده اند که تبدیل به احسن کنند و می خواهند لولۀ شوفاژ هم برای مسجد بکشند، و برای موتورخانۀ شوفاژ جا و زمین
[[page 67]]ندارند. آیا جایز است و اجازه می فرمایید یک قسمت زمین مسجد که خراب کرده اند، به صورت زیرزمین به مقدار جای موتور شوفاژ گود کنند و روی آن را هم سطح بقیۀ زمین مسجد درست کنند یا نه؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
2. در رسالۀ توضیح المسائل در احکام نماز، پنجم از نمازهای واجب را «قضای نماز پدر و مادر که بر پسر بزرگ تر واجب است» شمرده اما در مسأله 1390 نوشته شده: «نماز قضای پدر که بر پسر بزرگ تر واجب است» و اسمی از نماز مادر برده نشده است؟
بسمه تعالی، نماز مادر بر عهدۀ پسر نیست.
3. در باب نذر فرموده اید که نذر زن بدون اجازۀ شوهر باطل است؛ اگر زن کارمند باشد و حقوق بگیرد. از کارکرد خودش، در صورتی که منافات با حق شوهر هم نداشته باشد؛ باز هم باید نذرش با رضایت شوهر باشد؟
بسمه تعالی، در این صورت هم، نذر زن بدون اذن شوهر باطل است.
[سؤال 8079] 4268
بسمه تعالی 21 / 12 / 1361
با درود بر امام زمان علیه السلام و نایب برحقش امام خمینی، این ابراهیم زمان و درود و سلام به روح شهدای اسلام، این وارثان خون حسین علیه السلام
درخواست جواب این سؤال ها را از امام امت داریم.
1. قبرستانی در قریۀ بازنه ـ یکی از روستاهای اطراف اراک ـ واقع می باشد. در این قبرستان کودکان زیر هفت سال خاک شده و می شود. همسایگان این قبرستان استفادۀ شخصی، از قبیل: راه و کودگاه و کوبیدن خرمن و غیره می نمایند. درصورتی که نباید استفاده کنند، دستور بفرمایید.
بسمه تعالی، امور مزبوره، اگر هتک به قبور قبرستان محسوب نشود، اشکال ندارد. مگر آن که وقف شده باشد برای خصوص دفن.
[سؤال 8080]
2. مردم این قریه، می خواهند این قبرستان را برای ساختن مدرسه استفاده کنند.
[[page 68]]این قبرستان، در داخل ده واقع شده است و اطراف آن، اماکن مسکونی می باشد جواب بفرمایید.
بسمه تعالی، اگر قبرستان، وقف برای دفن اموات باشد و یاآن که بنای مدرسه در آن، موجب نبش قبر یا هتک شود، جایز نیست.
[سؤال 8081] 4269
بسمه تعالی
محضر مقدس مرجع عالی قدر، رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، به عرض عالی می رساند:
مکانی در شهرستان قم وقف امور ایتام گردیده؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امور رسیدگی به ایتام، تحت پوشش کمیتۀ امداد حضرت امام قرار گرفته و مکان فوق، مدت چهار سال بدون استفاده مانده و به علت نرسیدن به آن، در حال از بین رفتن می باشد؛ حضرت عالی جایز می دانید:
1. مکان فوق، به علت نبودن ساختمان در شهر قم جهت رسیدگی به امور فرهنگی فرزندان، همسران، مادران و پدران شهدا، به این امر اختصاص داده شود؟
2. مقداری بودجه و امکانات نیز مختص همین مکان و ایتام بوده؛ در صورت جایز دانستن بند 1، آیا می توان امکانات موجود را به امور شهدا اختصاص داد؟
3. اجازه می فرمایید امور فرهنگی خانواده های اسرا، گروگان ها و مفقودین، در این مکان صورت گیرد؟
4. آیا در ساختمان نامبرده می توان به امور فرهنگی خواهران و برادران شهدا اقدام نمود؟
بسمه تعالی، اگر مکان مزبور، وقف امور ایتام است، با نظر متولی شرعی می توانند در مورد ایتام شهدا از آن استفاده کنند؛ و بودجۀ آن مربوط به صلاح دید متولی شرعی آن است.
[[page 69]][سؤال 8082] 4270
بسمه تعالی 17 / 10 / 1367
محضر مقدس رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، روحی فداه، با عرض سلام و آرزوی سلامتی آن وجود مبارک، محترماً معروض می دارد:
در حدود 150 سال پیش، ملکی وقف مدرسۀ علمیه و طلاب و اساتید آن در کرمان، گردیده است. مدرسه سال ها به صورت مخروبه درآمده بود، پس از انقلاب بازسازی و برای استفادۀ خواهران طلبه مورد بهره برداری قرار گرفت و هم اکنون نیز تعدادی از خواهران طلبه در آن مشغول تحصیلند، متمنی است نظر مبارک را در مورد استفاده از درآمد ملک موقوفه، جهت مخارج مدرسه و خواهران طلبه بیان فرمایید.
بسمه تعالی، درآمد ملک مزبور به خواهران طلبه نیز می رسد و در این جهت فرقی میان طلاب مرد و زن نیست.
[سؤال 8083] ----> 224
2. آیا در پشت بام مسجد غیر از ساختمان برای مسجد می توان ساختمان دیگری، مثلاً ساختن اتاق برای بسیج و غیره بنا نمود؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 8084] ----> 1548
2. آیا کسی که مسجدی را بنا می کند و همۀ مخارج آن را می دهد، می تواند بگوید که مثلاً فلان اتاق که برای خادم مسجد ساخته ام، راضی نیستم برای کار دیگر گذاشته شود؟
بسمه تعالی، اگر بانی و واقف، مرافق مسجد را برای استفادۀ به خصوصی تعیین کرده، مخالفت آن جایز نیست؛ ولی اگر در وقف مصرف خاصی تعیین نشده، استفاده در شؤون مربوط به مسجد مانع ندارد.
[[page 70]][سؤال 8085] ----> 6607
2. اشغال کردن مسجد به این که مقداری از مسجد را کتابخانه کنند یا این که برای غیر نماز اجتماع کنند در مسجد به طوری که مزاحم مصلّین باشند چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، کتابخانه کردن مقداری از مسجد و مزاحمت نمازگزاران جایز نیست، ولی می توانند تعدادی کتاب بدون مزاحمت مصلّین در مسجد قرار دهند.
[سؤال 8086] ----> 4477
4. طلاب علوم دینیه در مدارس علمیه می توانند درس جدید بخوانند یا خیر؟
بسمه تعالی، تابع مقررات وقف مدرسه است.
[سؤال 8087] ----> 2338
3. ساختمان حسینیه ای فرسوده، در یکی از محلات شهر قرار گرفته که مورد نیاز آموزش و پرورش ـ جهت واحد آموزشی ـ است. آیا ادارۀ اوقاف و یا متولّی حسینیه می تواند آن را اجاره داده؛ به طوری که در ایام عزاداری حضرت ابا عبد الله الحسین علیه السلام مورد بهره برداری باشد و بقیۀ ایام هم آموزش و پرورش، از آن بهره برداری نماید؟ مستدعی است نظر مبارک را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، استفاده از حسینیه، در غیر جهت وقف، جایز نیست.
[سؤال 8088] 4271
بسمه تعالی
نایب الامام بیان فرمایید:
شخصی در یک صد و چهار سال قبل رقباتی وقف امام سوم علیه السلام نموده و مفاد مندرج در وقف نامه پس از ذکر نام واقف و رقبات: «و اما شروط و امور منصوصه در
[[page 71]]متن وقف، آن که مادام که تولیت با خود واقف است هر ساله کل منافع و مداخل اعیان موقوفه را پس از وضع مخارج مِلکی و مُلکی صرف تعزیه داری و سفره جناب خامس آل عبا علیه السلام نماید و هر ساله در ماه رمضان مقدار شصت من برنج با گوشت و ادویه و خورشت طبخ نموده و به کلیه همسایگان بفرستد و در ظرف دو ماه محرم و صفر مقدار دویست من برنج در ظرف ده روز و یا ده شب به قرار شبی 20 من با متعلقات طبخ نماید به این تفصیل که در هر شب یک ظرف پلو و دو خورشت و دو افشره با ترشی آماده نماید و به مؤمنین از فقرا و سادات و شیعیان اطعام نماید و متولی در هر طبقه از منافع و مداخل اعیان موقوفه ده روز روضه خوانی و تعزیه داری نماید و در هر تعزیه مقدار دو من و نیم قند صرف نماید و در هر یک از سنوات که بعد از مصارف چیزی فاضل آمد به مصارف سنه آینده صرف نماید و پس از فوت واقف یک سهم از پنج سهم جهت متولی و چهار سهم باقیمانده به مصارف ذکر شده برساند».
در این ایام که مردم و اشخاص با دعوت قبلی به وسیله کارت یا رقعه عموماً حاضر در مجلس سفره نمی شوند و از طرفی هم، وسایل امروزی تدارک نمودن و اجرت دادن، کاری است فوق العاده مشکل برای پذیرایی، آیا اجازه می فرمایید:
1. برنج که 750 کیلو تقریباً می شود ضمیمه قیمت گوشت و افشره که واقف تعیین نموده ضمیمه روغن و برنج بین 300 نفر اشخاص تقسیم شود یا خیر؟
2. قیمت برنج و قیمت گوشت و لوازمات طبخ نموده بین 300 نفر اشخاص تقسیم شود و ده روز روضه خوانی هم وقتی واعظین مردم را به فیض می رسانند و عامه مردم شرکت کنند استفاده می نمایند کماکان مجلس برقرار بوده باشد از مقام عالی استدعا می شود نظر مبارکتان در موضوع سفره در دو جهتی که عرض شده یا جهت دیگری که درنظر مبارکتان مقبول باشد در ذیل دست خط مرقوم و به مهر مبارک مرسوم و اگر هم نماینده یا امینی مصلحت است، امر فرمایید تا به دستور مبارک اجرا نماییم.
بسمه تعالی، باید به همان نحو که در وقف مقرر شده عمل شود.
[[page 72]][سؤال 8089] 4272
بسمه تعالی
پیشگاه مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، امام امت اسلام، دامت برکاته و جعلنا الله فداک ایّها الامام القائد
1. آیا جایز است در کلاس هایی که در حسینیه، جهت تعلیم و تربیت نوجوانان تشکیل می گردد، غیر از قرآن و دروس دینی، دروسی دیگر ـ از قبیل زبان های مختلف دنیا و دروس علوم جدیده ـ ایجاد نمود یا جایز نمی باشد؟
بسمه تعالی، مانعی ندارد.
[سؤال 8090]
2. آیا فرزندان غیر مسلمان در کلاس هایی که در حسینیه ها جهت تعلیم و تربیت و ارشاد نوجوانان برگزار می گردد، حقّ شرکت دارند و شرکت آنان جایز است یا نه؟
بسمه تعالی، اگر از اهل کتاب باشند مانعی ندارد.
[سؤال 8091] 4273
بسمه تعالی 28 / 1 / 1359
محضر مبارک رهبر عظیم الشأن اسلام، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
با احترام آرزومند است که خداوند متعال طول عمر به آن حضرت عنایت فرمایند تا با رهبری آن زعیم عالی قدر ملت مسلمان به سعادت و عزت نایل آید. منظور از تصدیع اولاً، عرض اخلاص و در ثانی، تعیین تکلیف شرعی موضوع بدین شرح است: شخص خیّری حدود پنجاه سال قبل آبی جهت شرب دو محله شهر وقف نموده که با لوله کشی شهر، محلات نامبرده احتیاجی به آن ندارند و در حقیقت این موقوفه در حال حاضر متعذر المصرف می باشد؛ مال الاجاره یا اجرت المثل را باید به چه نحو پرداخت نمود؟ توضیح این که از اول سال 1357 این آب به اجاره واگذار شده است، قبلاً با موافقت ادارۀ اوقاف زمان طاغوت شهرداری شرب می نموده و مال
[[page 73]]الاجارۀ سه ساله حدود هفت هزار و پانصد تومان می باشد.
بسمه تعالی، با فرض تعذّر مصرف، عواید وقف را با نظر متولی شرعی در مطلق وجوه برّ و خیرات صرف نمایند.
[سؤال 8092] 4274
بسمه تعالی
1. باغ وقفی که مخروبه شده است و چراگاه گلّه و حیوانات قرار گرفته و در زمین این باغ، درخت های صحرایی سبز شده است که بعضی از آن ها دارای ثمر هستند و مردم از چوب آن درخت ها برای ساختن منزل و سوخت و همچنین از ثمر آن ها استفاده می کنند، این استفاده ها چه صورت دارد؟ آیا باید آن ها را بفروشند و به مصرف روضه خوانی برسانند و یا این که لازم نیست و استفاده از آن ها هم اشکالی ندارد؟
بسمه تعالی، مربوط به وقف است و باید زیر نظر متولّی شرعی، در جهت وقف صرف شود.
2. شخصی از دنیا می رود و وصیت می کند یک مقدار از اموالش برای نماز و روزه باشد و در ضمن، همین شخص متوفی اهل ربا و سود بوده است که هرگاه کسی محتاج او می شد، قرض او همراه با ربا بوده است و دیگر این که وجوهات هم نمی پرداخته؛ آیا از این مقدار اموال بایست وجوهات و یا این که رد مظالم اخراج شود یا خیر؟
بسمه تعالی، باید اوّلاً دیون او که از جملۀ آن، وجوه شرعیه و مظالم عباد است، داده شود و در باقیمانده به وصیت عمل شود و وصیت در ثلث نافذ است.
3. شخصی است که وصیت کرده یک قطعۀ باغ برای خودم باشد و ثمن او به مصرف نماز و روزه ام رسانده شود و تولیت این کار را بر عهدۀ یک نفر از روحانیون می گذارد و بعد از وفات شخص موصی، شخص متولّی آن باغ را به فروش می رساند و مشتری خریداری می کند که در سه قسط بپردازد، در طول سه سال و بعد از خرید، یک قسط به شخص متولّی می پردازد ولی در حال حاضر متولّی ـ که آقای روحانی باشد ـ وفات کرده است و شخص خریدار دو قسط بدهکار است و الآن متحیّر است به چه کسی تحویل دهد و در ضمن مشروط به این است که هر کس این پول را تحویل گرفت باید قبالۀ شخص خریدار را امضا و تأیید کند؛ آیا تکلیف چیست؟
[[page 74]]بسمه تعالی، باید کسی برای این کار از طرف حاکم شرع (مجتهد جامع شرایط) تعیین شود.
4. کسی که کفاره بدهکار است و قدرت گرفتن ندارد و طعام دادن به شصت فقیر هم برای او مشقّت دارد، آیا می تواند به مصرف جبهه برساند یا خیر؟
بسمه تعالی، کفایت نمی کند.
5. کسی که در جایی قصد اقامه کند و بعد از اتمام ده روز به گمان این که دومرتبه باید قصد اقامه کند تا بتواند روزه بگیرد روزه نگرفت (چون نمی خواست در آن جا ده روز بماند) آیا این شخص کفاره بایست بدهد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر جاهل مقصر بوده بنا بر احتیاط، کفاره بدهد.
6. شخصی که در حوزۀ علمیۀ قم مشغول تحصیل و ساکن شده و از محل ولادت خود اعراض کرده است و در عین حالی که اعراض کرده در ایام سال برای دیدن والدین و ایام تبلیغی به آن جا می رود و رفت و آمد خود را قطع نکرده است؛ اوّلاً این اعراض حساب می شود؟ و ثانیاً اگر اعراض حساب شود، با این حالت که دارد و نمی خواهد در آن جا زندگی کند می تواند از اعراض خود عود کند یا خیر؟ و ثالثاً اگر اعراض حساب نشود، تکلیف مدتی که در آن جا نماز به صورت قصر خوانده است چیست؟
بسمه تعالی، اگر قصد کرده که دیگر برای سکونت به وطن اصلی نرود، اعراض محقّق شده و در رفت و آمدهای مزبور، حکم مسافر دارد و نمازش در آن جا قصر است.
طول عمر حضرت عالی را از خداوند خواستارم. خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار
[سؤال 8093] 4275
بسمه تعالی
مسجدی است که دارای موقوفاتی می باشد؛ نمی دانیم و روشن نیست که این موقوفات برای شخص امام جماعت مسجد است یا این که برای مخارج مسجد؛ در صورتی که مردم، مخارج مسجد را تأمین کنند و مسجد از این نظر کمبودی نداشته باشد، آیا امام جماعت می تواند از این موقوفه استفاده کند یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر معلوم نیست که وقف بر خصوص امام جماعت شده یا وقف بر چیزی شده که شامل امام جماعت هم باشد، نمی تواند بگیرد.
[[page 75]][سؤال 8094] 4276
بسمه تعالی 3 / 11 / 1361
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب ایران، مدّ ظله العالی
احتراماً؛ معروض می دارد که قریه ای است موقوفه به نام وشاره که درآمد حاصل از آن می بایست به مصرف طلاب علوم دینی نجف اشرف برسد. چون نزدیک به سه سال است که ایران با عراق در جنگ است، لذا نتوانستیم تا کنون مال الاجاره مذکور را به نجف ارسال نماییم. استدعا می شود مرقوم فرمایید که آیا می توان به مصرف طلاب علوم دینی ایران و یا دیگر موارد رسانید یا خیر؟ لازم به یادآوری است که درآمد مذکور می بایست توسط حضرت آیت الله خویی، به دست طلاب علوم دینی نجف برسد. زیاده مصدّع نمی شوم، سلامتی و طول عمر آن سرور عزیز را از درگاه ایزد متعال مسئلت دارم.
بسمه تعالی، در آمد حاصل را جمع و حفظ کنید، هر وقت میسور شد بفرستید که به مصرف تعیین شده برسد.
[سؤال 8095] 4277
بسمه تعالی 23 / 4 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با اهدای سلام و آرزوی بقای عمر پربرکت آن حضرت
با توجه به خرابی کلیۀ مناطق جنگ زدۀ جنوب و غرب میهن اسلامی ایران توسط عمال بعث صدام جنایت کار و ضرورت بازسازی مناطق مزبور، آیا می توان از محل نذورات بقاع متبرکه و مازاد درآمد موقوفات عام معلوم المصرف، پس از تأمین نظر واقف، به صورت متعارف نسبت به بازسازی و تعمیر مساجد و مدارس علوم دینی و
[[page 76]]بقاع متبرکه اقدام نمود یا خیر؟
بسمه تعالی، نذورات بقاع متبرکه اگر برای آن، مصرف خاصی منظور نشده و تعمیر بقاع متبرکه نیاز به آن ندارد، صرف آن در بازسازی مناطق جنگ زده اشکال ندارد؛ و عواید وقف باید در همان جهتی که در وقف تعیین شده مصرف شود.
[سؤال 8096] 4278
بسمه تعالی
حضور محترم نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته
1. شخصی در یک صد سال پیش، اجارۀ باغی را وقف روضه خوانی کرده است. با توجه به شرایط امروزه، در آن حسینیه که وقف شده، برادران جوان دست به فعالیت هایی زده اند و یک دوره کلاس معارف اسلامی برقرار نموده اند، و همچنین برادران بسیج، در آن جا پست می دهند و برای جزوه نمودن درس ها، با کمبود بودجه مواجه شده اند. آیا می توان از پولی که وقف روضه خوانی است، در رابطه با این کار استفاده شود؟
بسمه تعالی، باید بر طبق وقف نامه عمل شود.
[سؤال 8097]
2. مستحضر هستید که ادارۀ اوقاف، هر سال به مدت ده شب، در بعضی از حسینیه ها روضه خوانی می کند. آیا می شود پولش را گرفت و خرج حسینیه، و یا غذا دادن در روز عاشورا کرد؟
بسمه تعالی، چنانچه برای روضه خوانی وقف شده باشد، باید به مصرف مزبور برسد، و اگر برای مطلق خیرات وقف شده باشد، می توانند در امور خیر دیگر نیز مصرف کنند.
[[page 77]][سؤال 8098] 4279
بسمه تعالی
حضور محترم امام امت و مرجع تقلید، حضرت آیت الله الموسوی الخمینی، مدّ ظله العالی، محترماً، خاطر مبارک را به عرایض زیر معطوف می دارد:
شخصی به نام حاج مهدی ـ که در صد سال قبل فوت کرده ـ ملکی را وقف کرده است به این که دو سهم از اجارۀ این ملک را روز عاشورا نان بپزند و در مسجد جامع نقندر قسمت کنند، و سهم دیگر را ـ که وقف اولاد است ـ در روز عید غدیر، به وراث قسمت کنند. تعداد وراث در زمان سابق پانزده نفر بودند، که از این گندم سهم می بردند و این تعداد زاد و ولد کردند و عروس و داماد شده اند و در حال حاضر، بیش از 650 نفر هستند، که نصف سهم بران در محل نیستند و در شهرهای دیگری سکنا دارند، که اکثر آن ها را ما نمی شناسیم، و چند نفر از این وراث، در خارج از کشور ایران هستند، که چند سال است اطلاعی از آن ها نداریم. این گندم وراث در سال 1359 قسمت نشد و به مصرف قنات رسید، و گندم سال 1360 و 1361 هم موجود است و با امسال، سه سال است که گندم بین وراث قسمت نشده و بلاتکلیف است، و کسی پیدا نمی شود که این مسئولیت سنگین را به عهده بگیرد و تعداد 95 درصد از وراث حاضرند که این یک سهم را در دهۀ دوم عاشورا یا در دهۀ اربعین، نان بپزند و به مردم قسمت کنند و یا به هر مصرف دیگری که شما صلاح بدانید، برسانند و مدت 34 سال است که یک نفر از وراث، این گندم را هر طور بوده، قسمت کرده و دیگر قبول نمی کند و هیچ کس دیگر هم پیدا نمی شود که این گندم را به وراث قسمت کند. و جریان سهم بران بدین طریق است: گروه اول، که هر نفر سه من گندم سهم می بردند، و گروه دوم، که هر نفر یک من و نیم گندم سهم می بردند، در حال حیات نیستند و فوت کرده اند. و گروه سوم، نیم من و پنج سیر، و گروه چهارم، هر نفر دوازده سیر و نیم، و گروه پنجم، هر نفر شش سیر و نیم، و گروه ششم، هر نفر سه سیر و نیم، و گروه هفتم ـ که گروه آخر است ـ هر نفر یک سیر و نیم گندم سهم می برند. و مقدار گندم در زمان سابق چهل و پنج من تبریز
[[page 78]]بوده است و در حال حاضر، سهم وراث سالی نود و سه من گندم است.
از آن مقام محترم تقاضا دارم، که هر طور صلاح می دانید دستور فرمایید که به مورد اجرا گذاشته شود. ضمناً در مشهد به آقای سید عبدالله شیرازی و آقای شیخ ابوالحسن شیرازی مراجعه کرده ام، فرمودند به مجتهد جامع الشرایط مراجعه شود.
بسمه تعالی، باید به همان نحوۀ وقف عمل شود، هر چند سهم موقوف علیهم کم باشد، و می توانند با رضایت یکدیگر، در روضه خوانی صرف کنند.
[سؤال 8099] 4280
بسمه تعالی
سلام علیکم، محضر شریف حضرت نایب الامام (عج)، امام خمینی، ضمن عرض سلام و آرزوی سلامتی وجود رهبر و مرجع تقلیدمان، سؤالی به این شرح داشتم و تقاضای جواب دارم:
چنانچه فردی از مزایای حوزۀ علمیه ـ که شامل حُجره و شهریه می باشد ـ استفاده کند، اما قصد طلبه شدن نداشته باشد، بلکه بخواهد علم عربی را فراگیرد و سپس ـ مثلاً ـ آموزگار شود. آیا با وجود این قید، اشکال شرعی ندارد؟
بسمه تعالی، استفاده از شهریه، تابع مقررات دفتر شهریه، و استفاده از حجرۀ مدرسه، تابع مقررات وقف مدرسه و نظر متولی شرعی است.
[سؤال 8100] 4281
بسمه تعالی 11 / 1 / 1362
محضر زعیم عالی قدر، بت شکن زمان، نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته
با عرض ادب، شورای اسلامی محلی ابرده علیا، اِشعار می دارد: حدود یک صد سال پیش، گرمابه ای توسط اهالی در وسط روستای مزبور ساخته شده که مورد استفاده تمام ساکنین و غیره قرار داشته است. در همان ایام، از طرف بعضی از
[[page 79]]اشخاص خیرخواه، املاکی جهت تعمیر و ترمیم گرمابه فوق وقف گردیده و به تصرف داده شده سالیان دراز بدان منوال می گذشته که به علت ازدیاد جمعیت و کم وسعتی حمام ذکرشده تقریباً سی سال پیش نصف از اهالی اقدام به ساختن یک دستگاه حمام دیگر در یک صد و پنجاه متری حمام قدیم نمودند که مورد استفاده قرار دارد، مدتی از ساختن آن حمام گذشت، حمام قدیمی به کلی ویران و مخروبه شد، بعداً نصف دیگر اهالی اقدام به ساختن یک دستگاه گرمابه دیگر در جنب حمام قدیم که تخریب شد نمودند که آن هم مدتی مورد استفاده قرار داشت، ولی به علت جاده ای که ادارۀ محترم راه، از مشهد به زشگ احداث می نمود، آن حمام در مسیر جاده قرار گرفت، که ادارۀ راه مبلغ هفتاد هزار تومان پرداخت و حمام را تخریب نمود. شانزده سال پیش، نصف اهالی با کمک ادارۀ بهداشت و همان مبلغ هفتاد هزار تومان اداره راه، اقدام به ساختن یک دستگاه حمام دیگر در یک صد متری حمام قدیمی نمودند، که مورد استفاده قرار دارد. لذا مقرر فرمایید از آن جایی که حمام قدیم به کلی مخروبه می باشد و فعلاً در قریه ابرده دو دستگاه گرمابه ـ که بعداً ساخته شده ـ وجود دارد و مورد استفادۀ کلیۀ اهالی می باشد، موقوفۀ حمام قدیم ـ که تخریب شده ـ به کدام یک از گرمابه ها می رسد؟
بسمه تعالی، با امکان صرف در جهت وقف، صرف در جای دیگر جایز نیست.
[سؤال 8101] 4282
بسمه تعالی
محضر حضرت آیت الله امام خمینی، مدّ ظله العالی
مرتعی در ییلاق نور مازندران است که به نام وقف معرفی شد؛ و احشامی که در او تعلیف می کند، سالیانه مبلغی به عنوان عوارض به روستای سراسب نور می دهند برای مخارج عزاداری خامس آل عبا. آیا این عوارض، گرفتنش برای احیای مسجد و حمام
[[page 80]]روستایی که مردمش مستضعف هستند جایز است؟ نظر حضرت عالی را اعلام فرمایید شرعاً.
بسمه تعالی، اگر به طریق شرعی وقف شده، باید به همان نحو که قبلاً عمل می شده عمل نمایند.
[سؤال 8102] 4283
بسمه تعالی 12 / 4 / 1361
شخصی یک مقدار زمین خود را در مرض موت، وقف حسینیه نموده؛ در حالی که در آن قریه، یک حسینیه بود و بعد از مرور چند سال، اقربا و اوصیای میت در نزدیک آن زمین موقوفه، یک حسینیۀ جدیده بنا کردند و حاصل زمین موقوفه را به همین حسینیۀ جدید صرف می کنند. آیا این مصرف، جایز است و یا این که در حسینیۀ اول ـ که مورد وصیت بوده ـ صرف شود؟
بسمه تعالی، چنانچه زمین، وقف حسینیۀ اول شده، صرف عواید آن در غیرش جایز نیست.
[سؤال 8103] 4284
بسمه تعالی 16 / 3 / 1361
احتراماً؛ به استحضار می رساند آقای سید ابوالقاسم طی وقف نامۀ شماره 13728 و 13729 ـ که فتوکپی آن ها به پیوست تقدیم می گردد ـ منافع زمین مزبور را وقف خیریۀ فرح پهلوی سابق نموده است، و واقف نیز حق تولیت را برای خود مادام که در قید حیات باشد، محفوظ، و هم اکنون در سبزوار نیز در قید حیات است. لذا:
1. با توجه به تشکیل سازمان بهزیستی ـ که قانون آن در تاریخ 24 / 3 / 1359 به تصویب شورای محترم انقلاب جمهوری اسلامی ایران رسیده ـ یکی از سازمان هایی که وابسته به این سازمان گردیده، خیریۀ یاد شدۀ بالا می باشد و در حال حاضر این سازمان، برنامه های مزبور را با توجه به جهات شرعی، به نحو احسن و اکمل انجام
[[page 81]]می دهد. لذا از محضر امام امت، درخواست می شود که آیا اجازه داده می شود که برابر وقف نامه، منافع حاصله از املاک مزبور، جهت مخارج فرزندان خانواده های بی سرپرست ـ که هم اکنون نیز تحت حمایت مادی و معنوی این سازمان است ـ قرار گیرد. یادآوری می گردد که جمعیت خیریه مزبور، برنامه های فوق را در قبل انجام می داده است.
بسمه تعالی، صرف عواید وقف در جهت ذکرشده، با مراعات مقررات دولت اسلامی، اشکال ندارد.
[سؤال 8104]
2. آیا واقف که هم اکنون تولیت ملک مزبور را در اختیار دارد، شرعاً مجاز است که عواید حاصله از ملک مزبور را، به غیر از مورد یادشده (خیریه یادشده در وقف نامه) که برنامۀ آن را بهزیستی انجام می دهد، مصرف نماید؟
بسمه تعالی، طبق مقررات دولت اسلامی در فرض سؤال، عمل نمایید، مانع ندارد و عواید وقف باید در جهت وقف، صرف شود.
[سؤال 8105] ----> 4223
2. مصرف موقوفات اماکن خیریه ـ از قبیل مساجد و حمام و حسینیه ـ در اماکن خیریه نوساز بعدی جایز خواهد بود؟
بسمه تعالی، برای صرف عواید وقف اگر محل به خصوصی تعیین شده، تغییر وقف جایز نیست.
[سؤال 8106] 4285
بسمه تعالی 26 / 5 / 1361
قم، دفتر امام خمینی
عواید موقوفه ای که برای روضه خوانی وقف شده، می توان به جبهه فرستاد یا خیر؟
بسمه تعالی، عواید موقوفه باید در همان جهت وقف صرف شود.
[[page 82]][سؤال 8107] 4286
بسمه تعالی
ساحت مقدس و مطهر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، چه می فرمایید در این مسأله شرعیه:
در بعضی از املاک موقوفه، بنا به نظر واقف مندرج در متن وقف نامه، درآمد حاصله باید در سوگواری حضرت سیدالشهدا علیه السلام به مصرف اطعام برسد، ولی جایی که باید اطعام شود تعیین نشده و معلوم نیست. آیا اجازه می فرمایید این گونه عواید جهت مصرف رزمندگان، به جبهۀ جنگ ارسال گردد، و یا طبق معمول سنوات گذشته باید در همان محل، به مصرف تأمین نظر واقف برسد؟ حکم الله را مرقوم فرمایید که مورد نیاز است، و عند الله مثاب و مأجور خواهید بود.
بسمه تعالی، عواید وقف باید در همان جهت تعیین شده مصرف شود و اگر محل به خصوصی برای اطعام تعیین نشده و متعارفی هم در بین نیست، انتخاب محل اطعام با متولی شرعی است.
[سؤال 8108] 4287
بسمه تعالی 6 / 10 / 1361
محضر مرجع عظیم الشأن و زعیم عالی قدر جهان اسلام، حضرت نایب الامام، امام خمینی، روحی له الفداء، سلام علیکم، با عرض معذرت از این که چند لحظه ای مصدع اوقات آن رهبر والا مقام می شویم، محترماً معروض می داریم:
در یکی از روستاها قناتی است که آب آن وقف اولاد ذکور است و قسمتی از آب آن را در گذشته وارد لوله کشی روستا کرده و مورد استفادۀ عموم اهالی است و من جمله آموزگاران ما نیز که تقریباً تمامی آن ها غیر بومی هستند، از این آب استفاده می کنند، لکن عده ای از اولاد ذکور محقّ در وقف نامه راضی به استفاده از این آب نیستند. استدعا داریم سریعاً در این باره اعلام نظر فرموده، تا معلمین ما تکلیف شرعی
[[page 83]]خود را در این مسأله بدانند. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، تمام آب اگر بر اولاد ذکور وقف شده، باید متصرف، رضایت تمام موقوف علیهم را جلب نماید و یا فقط به سهم کسانی که رضایت دادند، اکتفا نماید.
[سؤال 8109] 4288
بسمه تعالی 12 / 7 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی، امام خمینی، دام ظله
به عرض می رساند: در وقف نامه ذکر شده است که رقبات مورد وقف، نباید بیش از دو سال به اجاره برگزار گردد. اگر متولی وقف با فردی، طبق قرارداد عادی قرار بگذارد که دو مغازه موقوفه را، به مدت ده سال، به مبلغی نازل به او اجاره دهد، که معادل یک دهم ارزش اجاره و مبلغی است که افراد داوطلب دیگر اجاره می کنند. آیا چنین قراردادی بر طبق قانون شرع اسلام، لازم الاجرا است و صحیح و نافذ می باشد یا باطل؟ مستدعی است آنچه حکم شرع انور است، اعلام فرمایید.
بسمه تعالی، باید بر طبق وقف و آنچه در ضمن آن قرارداد شده، عمل شود و تخلف از آن جایز نیست، و اثر ندارد.
[سؤال 8110] 4289
بسمه تعالی
محضر مبارک امام خمینی، دام ظله العالی
تصدیع می دهد، در وقف نامه ای که فتوکپی آن به پیوست است، مرحوم واقف به صراحت اعلام کرده است: از تغییر و تبدیل در اصل وقف یکدانگ و نیم الا جزئی که از مزرعه و ملحقات آن و صرف مصارف از منافع و مداخل آن به نحو مقرر احتراز و اجتناب نمایند. البته در وقف نامه مصارف آن مشخص است که عبارتند از: نصف عایدات آن مخصوص فقرای محلۀ دارقاص کن و نصف دیگر آن به مصرف
[[page 84]]روضه خوانی در محلۀ دارقاص کن ـ که محل تولد مرحوم آیت الله حاج ملاعلی کنی می باشد ـ مقرر شده است. آیا با وجود تعیین مصارف، می شود این جانب که متولی موقوفه هستم وجوهات موقوفه را به جنگ زدگان و غیره بدهم یا خیر؟
بسمه تعالی، عواید وقف باید در همان جهتی که در وقف معین شده صرف شود.
[سؤال 8111] 4290
بسمه تعالی 25 / 9 / 1359
محضر مقدس رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
پس ازتقدیم سلام،سازمان اوقاف تهران طی نامۀ شمارۀ سهمیه متولیان موقوفه را بخشنامه نموده است. ادارۀ اوقاف فسا هم به این جانب (متولی موقوفه) طی نامۀ مورخ 15 / 9 / 1359 (که فتوکپی آن به پیوست تقدیم می گردد) اعلام کرده که: نصف درآمد سال جاری موقوفه، به حساب شمارۀ 1284 بانک ملی شعبۀ صبا تهران، مخصوص مناطق جنگ زده حواله گردد، ولی در وقف نامه تصریح شده که: منافع موقوفۀ مزبور صرف اطعام شود و در همان جلسه روضه خوانده شود؛ و مقداری از آن هم صرف تعمیر خانه موقوفه واقف گردد. آیا می شود پول اطعام را به حساب فوق ویژۀ مناطق جنگی واریز کرد یا خیر؟ حکم خدا را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، عواید وقف باید زیر نظر متولی شرعی، در جهت وقف صرف شود.
[سؤال 8112] 4291
بسمه تعالی
پیشگاه مقدس رهبر انقلاب امام خمینی، دام ظله العالی
پس از تقدیم بهترین احترامات و آرزوی پیروزی برای آن رهبر بزرگ و ملت
[[page 85]]ایران، نظر حضرت امام را دربارۀ این دو مسأله شرعی خواستارم. مرقوم فرمایید تکلیف چیست؟
1. اگر شخصی آب موقوفه ای در اختیار داشته باشد و از بابت اجاره بهای آن می بایست همه ساله در ماه محرم چند روز به مردم طعام بدهد، آیا آن شخص می تواند به میل خود از طعام دادن صرف نظر کند و به جای طعام دادن به مردم فقط به هر خانوار مثلاً 10 سیر گوشت و 5 عدد نان بدهد و یا باید حتماً همان طعامی که نظر واقف بوده به مردم بدهند. در همان روز معین؟
بسمه تعالی، باید بر طبق وقف عمل شود.
[سؤال 8113]
2. اگر شخصی آب موقوفه ای در اختیار داشته باشد و از بابت درآمد و اجاره بهای آن همه ساله مثلاً 5 روز به مردم طعام می داده، در صورتی که اجاره بهای آب مزبور در گذشته 100 تومان بوده و امروز 5 برابر یا بیشتر شده است، آیا با اضافه شدن اجاره بهای آب، باز هم همان 5 روز را باید طعام بدهد یا بیشتر؟
بسمه تعالی، اگر در وقف مقرر شده که عواید وقف در اطعام صرف شود باید اجارۀ متعارفه آن را صرف نمایند و لازم است با نظر متولی شرعی باشد.
[سؤال 8114] 4292
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت مستطاب، قائد عظیم الشأن آیت الله العظمی امام خمینی، مدّظله العالی، پس از عرض سلام و ارادت خالصانه، به استحضار می رساند:
قریه ای است که موقوفه بوده و دارای متولی شرعی می باشد و مال الاجارۀ آن همه ساله خرج طلاب علوم دینی نجف می شده است. اینک عده ای محرک و فرصت طلب اهالی این قریه را تحریک نموده که خود شما مستضعف هستید و لازم نیست اجاره بپردازید! بدین وسیله استدعا دارد مرقوم فرمایند که آیا می شود درآمد این موقوفه را
[[page 86]]که می بایست به مصرف فوق الذکر برسد، در ایران آن هم به مصرف این قبیل افراد رسانید که خود را مستضعف می دانند یا خیر؟
بسمه تعالی، جایز نیست و باید عواید وقف در همان جهت وقف صرف شود.
[سؤال 8115] 4293
بسمه تعالی
دفتر بلند آستان حضرت آیت الله العظمی نایب الامام، امام خمینی، مدّ ظله العالی
احتراماً، نخست درودها و تحیات مخلصانۀ ما مردم دهکدۀ کرّاب سبزوار را حضور زعیم عالی قدر معروض دارید، در ثانی استفتائیه زیر را گزارش فرمایید تا بذل عنایت فرموده با فتوای واجب الاتباعشان ما را به طریق صواب هدایت نموده از سردرگمی رهایی بخشند.
در دهکدۀ کرّاب موقوفاتی وجود دارد که گرچه در رژیم منفور طاغوتی گذشته، در شرف از بین رفتن بود؛ اما اکنون به یاری خداوند و همت مردم با تجدید اجاره ها حدود شصت تا هفتاد هزار تومان عایدی سالانه دارد. از این مبلغ حدود ده هزار تومان آن طبق وصیت واقفان باید در جهت مخارج حمام و مسجد و مزار خرج شود و ما بقی به صورت شام و نهار دادن به مردم صرف گردد. چون از سویی اهالی خرج کردن اجاره را در طریق اطعام عبث و بی نتیجه می دانند و از طرفی دهکده فاقد درمانگاه، حسینیه، جاده، برق و سرمایۀ کافی جهت لایروبی قنات است؛ آیا متولیان می توانند اجاره ها را در طریق رفع این احتیاجات مبرم و مفید خرج کنند یا باید طبق وصیت واقفان با شام و نهار و اطعام مردم، مبالغ مال الاجاره را مسرفانه از بین ببرند. ضمناً خواست موقوفٌ علیهم کلاً این است که اجاره ها در جهت رفع احتیاجات عمومی به مصرف برسد و همه این مطلب را در مجالس روضه خوانی تأیید کرده اند. همگی از محضر مبارک امام التماس دعا داریم.
بسمه تعالی، باید بر طبق وقف عمل شود و اطعام، اسراف نیست.
[[page 87]][سؤال 8116] 4294
بسمه تعالی 4 / 11 / 1358
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی حاج سید روح الله موسوی خمینی، دامت برکاته، از خدای تبارک و تعالی سلامتی و طول عمر آن رهبر بزرگ و آگاه را خواهانیم.
قریه ای است به نام آقمشهد واقع در 30 کیلومتری ساری و دارای املاکی که تمام آن وقف است؛ منتها مورد مصرف آن مجهول است. به این معنا که آیا برای معصوم زاده است یا برای عام المنفعه. ولی احتمال وقف معصوم زاده بودن آن بیشتر است تا عام المنفعه. به خاطر این که حد و مرز این محل به نام همین معصوم زاده که آقمشهد نام دارد نام گذاری شده؛ ولی از طرف دیگر طبق تقسیم بندی ای که از طرف ادارۀ اوقاف سابق ساری در زمان طاغوت ارباب و رعیتی در اراضی این محل شده بود، دو قسمت آن را صرف معصوم زاده و دو دانگ آن را صرف سید الشهدا و دو دانگ آن را صرف اولاد ذکور می کردند. علی ایّ حال موضوع وقف برای ما مجهول است. ما برای روشن شدن این موضوع رجوع کردیم به حجت الاسلام آقای شیخ عبدالله نظری. ایشان تشریف آوردند در این محل و تحقیقات کلی به عمل آوردند، ولی موضوع وقف برای ایشان روشن نشد. دستور فرمودند به امام خمینی رجوع کنید. نهایت فی الحال موجودی ای در دست مؤمنین اطراف محل که از منابع آن محل استفاده می کردند و می کنند هست. ما متحیریم این موجودی را به کجا مصرف کنیم! آیا صرف تعمیرات معصوم زاده محل کنیم با توجه به این که احتیاج به تعمیر و مرمّت کاری دارد یا صرف عام المنفعه بشود؟ لذا تقاضا داریم بگویید تکلیف ما در این بابت چیست تا طبق وظیفۀ شرعی خود عمل کرده باشیم.
بسمه تعالی، اگر به هیچ وجه جهت وقف معلوم نباشد، باید در مطلق خیرات صرف شود و در صورت فقر اولاد؛ تقسیم مذکور مانع ندارد و اولاد ذکور هم خصوصیت ندارد.
[[page 88]][سؤال 8117] 4295
بسمه تعالی 6 / 9 / 1358
خدمت مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، ضمن عرض سلام، معروض می دارم:
یک دانگ موقوفه در قریه توکران اهالی آمل وجود دارد که چندین سال بود موقوفۀ بالا را طبق گزارش مالکین به تکیه آملی پرداخت می نمودیم. طبق اظهار متصدی، موقوفه مربوط به تکیه آملی می باشد و متصدی موقوفه مبلغ را دریافت می نمود. حال مردم اعتراض دارند که این موقوفه دست رنج مردم همین قریه است و ما باید در تکیه همین محل خرج بنماییم. حال ما نمی دانیم که آن موقع که واقف وقف نموده این محل تکیه داشته یا نداشته؟ فعلاً در تکیه همین محل که واقع در ده نامبرده بالا می باشد خرابی زیادی وجود دارد؛ آیا می توانیم در این محل خرج کنیم یا خیر؟ خواهشمند است دستورات لازم را اعلام داشته تا ما مدیون شرعی و اسلامی نباشیم.
بسمه تعالی، به هر نحو مرسوم بوده و با نظر متولی شرعی صرف شود.
[سؤال 8118] 4296
بسمه تعالی 20 / 7 / 1358
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله، با اهدای سلام و تحیات وافره
موقوفاتی که مصرف آن اطعام است و در گذشته مقدمۀ تبلیغ بوده و مشکلی را در جامعه حل می کرده، اینک به صورت مبتذل و زننده و حتی مضر درآمده است؛ آیا متولی موقوفه می تواند در مصارفی که مفید و لازم باشد از قبیل کمک به خرید خانه و یا پرداخت مال الاجاره مستضعفین و یا امثال آن برساند؟ ادام الله ظلکم
بسمه تعالی، باید بر طبق وقف عمل شود.
[[page 89]][سؤال 8119] ----> 6041
3. آیا حسینیه ای که در قدیم از طرف شخص مسلمانی وقف شده، مسلمانان حق دارند در آن بنشینند و درباره اسلام و جمهوری اسلامی بحث و گفت وگو نمایند. اگر متصدیان این حسینیه بخواهند جلوی تبلیغات اسلامی را بگیرند و بگویند که محل نمازگزاری است، تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، استفاده از حسینیۀ موقوفه، تابع مقررات وقف است و کسی حق ندارد از استفاده مطابق با جهت و مصلحت وقف ممانعت کند.
[سؤال 8120] ----> 4473
6. برای صرف شام روی همین فرش های فوق الذکر جهت سفره و اطعام حضرت سید الشهدا علیه السلام صلاح و اجازه می فرمایید یا خیر؟
بسمه تعالی، فرش ها اگر وقف برای جهت خاصی نباشد، اشکال ندارد.
[سؤال 8121] ----> 3406
6. آیا می توان درآمد و عایدات موقوفه را ذخیره نمود، در حالی که مصارف آن خیلی زیاد است و فقرا و مستمندان در همان محل وجود دارند و محتاج می باشند؟
بسمه تعالی، متولی شرعی باید اقدام به مصرف مطابق جهت وقف بنماید.
[سؤال 8122] 4297
بسمه تعالی
محضر مقدس رهبر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض سلام خواهشمند است به سؤالات زیر پاسخ فرمایید که مورد ابتلا است:
1. در وقف نامه، قید شده که عواید، صرف وجوه برّیه شود؛ بلافاصله، بیان کرده که نصف از کل، صرف عزاداری ابا عبدالله و ائمۀ اطهار و نصف دیگر، صرف... ؛ بیان
[[page 90]]فرمایید که آیا نصف، حتماً صرف عزاداری بشود یا در مطلق وجوه برّیه می تواند صرف شود؟
بسمه تعالی، باید طبق تعیین واقف حتماً نصف عواید، صرف مجالس عزاداری حضرت ابا عبدالله علیه السلام بشود.
[سؤال 8123]
2. در نصف دیگر ذکر شده: تعمیر مساجد. آیا مساجدی که تازه احداث می شود، کلمۀ تعمیر، آن ها را شامل می شود یا باید مساجد ساخته شده که نیاز به تعمیر دارد، در آن ها صرف شود؟
بسمه تعالی، صرف نصف دیگر در تعمیر مسجد، به حساب صرف در خیرات اشکال ندارد.
3. فرش های مساجد که نخ نما می شود، آیا می توان فروخت و تبدیل به فرش نو نمود یا نه؟
بسمه تعالی، اگر وقف نبوده و یا در صورت وقف بودن، قابل استفاده در مسجد نبوده، اشکال ندارد.
[سؤال 8124] 4298
بسمه تعالی 26 / 7 / 1360
حضرت آیت الله العظمی نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته العالی
پس از عرض سلام، عرض می شود که مبلغی از موقوفۀ مرحوم حاج ملا احمد و حاجیه خیر النساء و مرحومه لیلا عمه ام، نزد این حقیر به عنوان امین موقوفۀ مذکور می باشد. اداره اوقاف طبق دستور سازمان اوقاف نوشته اند که به حساب جنگ زدگان واریز کنید آیا اجازه می فرمایید شرعی است یا خیر؟ به حساب جنگ زدگان بریزم و فیش آن را بدهم به اوقاف؟
بسمه تعالی، عواید وقف باید در همان جهتی که در وقف تعیین شده به مصرف برسد و اگر در حال حاضر امکان صرف نیست صبر کنند تا در آینده امکان صرف در جهت وقف حاصل شود.
[[page 91]][سؤال 8125] 4299
بسمه تعالی
محضر مبارک مرجع عالی قدر، حضرت امام خمینی، مدّ ظله
پس از عرض سلام؛ مستدعی است جواب دو مسأله را مرقوم فرمایید.
1. در اطراف امامزاده درخت هایی روییده و بزرگ شده است، موقوفه بودن این زمین هم معلوم نیست، امامزاده متولّی مخصوصی نداشته بلکه اهالی محل، نظارت دارند و نذوراتش هم با نظارت معتمدین محل در آن جا مصرف می شود؛ الحال در بالا محلۀ این محل، مسجدی بنا کردند که احتیاج به چوب دارد، اجازه می فرمایید اهالی، درخت های مزبور را صرف ساختمان مسجد نموده و اضافۀ نذورات را هم خرج مسجد کنند؟
بسمه تعالی، اگر وقف بودن درخت ها برای امامزاده محرز نیست و باقیماندن درخت ها به حال خود به حساب مصلحت امامزاده و زایرین ضرورت ندارد، صرف آن در ساختمان مسجد مانع ندارد و نذورات اگر مصرف به خصوصی ندارد و زاید بر احتیاجات امامزاده است، صرف در مسجد اشکال ندارد.
2. شخصی در محلی قصد اقامۀ عشره نموده و بعد از خواندن یک یا دو نماز چهار رکعتی قرار شد در جای دیگر رفت و آمد کرده و توقّفش هم بیشتر از یکی دو ساعت است، آیا در این صورت قصد عشره اش به هم می خورد؟
بسمه تعالی، فاصلۀ محل دیگر تا محل قصد اقامت اگر کمتر از چهار فرسخ شرعی است، در فرض مرقوم، حکم قصد اقامت به قوّت خود باقی است و نماز تمام است.
[سؤال 8126] 4300
بسمه تعالی
مقام محترم دفتر امام خمینی
محترماً به عرض می رساند: پنج ـ شش سال قبل که بازنشسته نشده بودم، در
[[page 92]]بیمارستان فیروزآبادی مشغول خدمت بودم. تصمیم گرفتم هیأتی به نام پنج تن آل عباء علیهم السلام تأسیس نمایم. با جمع آوری پول از خود و همکاران، اقدام به این عمل نمودم. مقداری اثاثیه ـ که امروز تا حدودی با ارزش است ـ خریداری نمودیم و مدتی هم روضه خوانی داشتیم، بعداً که بازنشسته شدم و دوستان از دور هم پاشیده شدیم؛ این هیأت هم، از کار فعال افتاد. مبالغی وجه نقد که نزد این جانب بود، به حساب شماره صد واریز شد و قبض آن را جهت دفتر امام فرستادم که فتوکپی آن تقدیم می شود.
اما اکنون اثاثیه، بلااستفاده در یک انبار، نزد شخصی مانده که فتوکپی صورت اموال تقدیم می شود. از حضور شما تقاضا دارم، امر فرمایید چنانچه امکان دارد، این اموال را به فروش رسانده و وجه آن را به حساب امام یا هر راهی که صلاح باشد، مصرف نماییم. چون اثاثیه بدون استفاده است و امکان حیف ومیل آن هم هست.
بسمه تعالی، اگر اموال وقف نشده، به مصرفی که یقین به رضایت صاحبان آن ها باشد، می توانید برسانید.
[سؤال 8127] 4301
بسمه تعالی
حضور محترم رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی مدّ ظله العالی
محترماً به استحضار می رساند که فردی رقباتی را در شیراز وقف بر حضرت سیدالشهدا نموده و در متن وقف نامه مذکور قید گردیده ضمن العقد شرط شد که متولی هر طبقه از طبقات هر ساله علی سبیل الاستمرار مبلغ پنجاه تومان وجه نقد رایج از منافع و مداخل از اراضی و نیستان و غیره را از اعیان موقوفه در ماه محرم یا صفر المظفر خرج روضه خوانی و سفره حضرت سیدالشهدا امام مظلوم نماید و چهل تومان وجه رایج از عواید و منافع اعیانی موقوفه را به قاری داده و او را اجیر گرداند که در ظرف سال بر روی قبر و محل دفن واقف مذکور هر ظهر و شب مشغول تلاوت کلام
[[page 93]]الله مجید به جهت واقف گردد و آنچه از منافع و مداخل از مبلغ نود تومان مذکور بعد از وضع مخارج لازم اعیانی موقوفه زیاد بیاید متعلق به متولی نسل به نسل بوده باشد. حال استدعا دارد با عنایت به مراتب فوق با این که درآمد سالیانه آخرین نسل حاضر رقمی حدود پانصد هزار تومان می شود اعلام فرمایید که چه مبلغ بایستی صرف روضه خوانی و چه مبلغ صرف قرائت قرآن گردد؟
خداوند به شما توفیق خدمت بیشتر عنایت فرماید، خدا نگهدار شما باد.
بسمه تعالی، به نسبت پنجاه تومان و چهل تومان با کل درآمد وقف در زمان وقف، باید از عوائد وقف صرف در همان جهت مقرره شود.
[سؤال 8128] ----> 4525
2. در موقع اجرای صیغۀ وقف که از تاریخ آن نود سال می گذرد، تمام محلات درون کلا فقط یک تکیه و مسجد بود. و افراد همۀ محلات که در آن وقت شاید از پنجاه خانوار تجاوز نمی کرد از جمله اهالی گاوزن کلا در این تکیه که واقف درآمد زمین موقوفه را به نحو مقرر در وقف نامه به آن تخصیص داد در ایّام سوگواری و غیره اجتماع می نمودند. پس از افزایش جمعیت، در گاوزن کلا هم تکیه ای احداث شد و اهالی این محل که سابقاً در تکیۀ قدیمی درون کلا شرکت و به سوگ می نشستند. اکنون آن ها و یا اعقابشان در تکیۀ مستحدثه در مواقع عزاداری جمع شده و به سوگ می نشینند. آیا می توان از درآمد زمین مورد بحث، در ایام سوگواری به تکیۀ احداثی داد یا خیر؟
بسمه تعالی، باید عواید وقف در همان تکیه ای که برای آن وقف شده مصرف شود.
[سؤال 8129] 4302
بسمه تعالی 2 / 1361
محضر مبارک حضرت مستطاب، عمدة العلماء و المجتهدین، رئیس الملة و الدین،
[[page 94]]رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی، ادام الله ظله العالی علی رؤوس المسلمین، بعد التحیة والسلام؛ به عرض مبارک می رسد: حکم الله را دربارۀ هر یک از سؤالات، مجزّا بیان فرمایید که مبتلا به وخیلی مورد لزوم است تا رفع مسئولیت شده باشد.
1. آیا مالیات دادن از موقوفات، جزء مصارف معیّنۀ از طرف واقف محسوب می شود و متولی حق دارد بدهد یا خیر؟ همچنین آیا از موقوفات معلوم المصرف، می شود به جبهه کمک کرد یا خیر؟
بسمه تعالی، پرداخت مالیات، طبق مقررات دولت اسلامی، جزو مخارج وقف است و موقوفه باید در همان جهت تعیین شده، مصرف شود.
2. وقف بر فقرا و مساجد و روضه خوانی، وقف عام است یا وقف خاص است؟
بسمه تعالی، اگر وقف، بر مطلق فقرا یا مساجد یا روضه خوانی باشد، وقف عام است.
3. افرادی که به غصب موقوفات ادامه می دهند ـ اعم از زارع و کشاورز موقوفه یا غیره ـ و به مسائل دینی و نصایح مبلغین و فتاوای مراجع اعتنا نمی کنند؛ کشت و زرع و تصرفات آن ها، حرام است یا خیر؟ و این بی توجهی عمدی، باعث فسق و عدم صلاحیت و امانت چنین افرادی می باشد یا خیر؟
بسمه تعالی، حکم مسأله معلوم است و اگر نزاعی در بین است، به محاکم صالحه مراجعه کنند.
4. باغی وقف شده برای سوخت مساجد و طلاب و فقرا و مترددین زوّار. اکنون یکی از مصارف که تردد زوّار باشد منتفی است و باغ هم به صورت زمین درآمده و متصل به قصبه و حتی در داخل قصبه قرار گرفته است. آیا می شود قسمتی از زمین را مدرسه علمیه ساخت و بقیه زمین را جهت ساختمان خراب کرد و یا تبدیل به احسن نمود و یا بقیه زمین را برای ساختمان به اجاره داد؟ یا باید کشت و زرع شود، هر چند در فرض فروش یا اجاره دادن منافع موقوفه چند برابر شود؟
بسمه تعالی، تغییر وقف جایز نیست. ولی اجارۀ زمین برای ساختمان و صرف اجاره وعواید، زیر نظر متولی شرعی، در جهت وقف، مانع ندارد.
5. در وقف نامه هایی که تولیت آن بر اعلم و اصلح قرار داده شده، اگر دو نفر باشند؛ یکی اعلم است و غیرفعال در موقوفه و دیگری اصلح است و فعال در موقوفه، تولیت تعلق به کدام نفر دارد؟
بسمه تعالی، احوط، رعایت نظر هر دو است.
6. قبلاً سؤال شده بود از حضرت عالی که به اکثریت آرا، طلاب یکی از مدرسین را طبق وقف نامه به نظارت انتخاب می کنند. آیا تدریس، شرط انتخاب است یا شرط بقای نظارت؟ فرموده اید: اگر کسی را
[[page 95]]که مدرس بوده انتخاب کرده اند و فعلاً مدرس نیست؛ احتیاط را مراعات نمایند. اولاً مقصود از احتیاط، مربوط به ناظر است که باید تدریس نماید یا به انتخاب کنندگان و یا هر دو احتیاط نمایند و اگر انتخاب کنندگان فعلاً وجود ندارند، ولی عده ای هستند که با تصویب و موافقت ناظر، به مدرسه نیامده اند و بر خلاف مفاد وقف نامه رفتار می نمایند، در این صورت که این عده از انتخاب کنندگان نیستند چه صورت دارد؟ و احتیاط مربوط به چیست؟
بسمه تعالی، با فرض انتخاب ناظر طبق وقف نامه به احتیاط واجب، باید موافقت او در امور وقف تحصیل شود.
[سؤال 8130] 4303
بسمه تعالی 15 / 1 / 1361
حضور محترم رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، دام بقائه
پس از درود و تحیّات بی پایان و آرزوی طول عمر رهبر عزیز، سؤالاتی چند، جهت کسب جواب، در ذیل این برگه نوشته می شود.
1. آیا جایز است لوازم مسجد از قبیل کولر، بلندگو و فرش، جهت استفادۀ شخصی، فاتحه، عروسی و یا استفادۀ پیشنماز مسجد، از مسجد خارج شود؟
بسمه تعالی، تابع کیفیت وقف است، اگر برای استفاده در مسجد وقف شده، بیرون بردن از مسجد جایز نیست.
2. چنانچه فردی داوطلب اعزام به جبهه جنگ باشد، ولی والدین با این امر مخالفت کنند، تکلیف شرعی چگونه است؟
بسمه تعالی، مادامی که جبهه ها نیاز به نیرو دارد، شرکت در جبهۀ دفاع، واجب است و اجازۀ والدین شرط نیست.
3. آیا افراد شاغل در ادارات و مؤسسات دولتی، که وسایل و امکانات دولت در اختیار ایشان می باشد، می توانند با تأمین هزینۀ مصرفی، مانند سوخت اتومبیل از پول شخصی خود، از این امکانات، جهت کار شخصی استفاده نمایند؟
بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است؛ بدون اجازۀ قانونی مسئولین مربوطه، جایز نیست.
[[page 96]]4. اشخاصی که دارای شغل معلمی بوده و باید یک هفته در روستا باشند و فقط روز جمعه را به منزل خود، به شهر باز می گردند، همچنین افراد شاغل در شهر و ساکن روستا، که روزانه جهت کار به شهر رفته و عصر به منزل برمی گردند، وضع نماز و روزۀ ایشان به چه صورت می باشد؟
بسمه تعالی، اگر محل کار تا وطن به مقدار مسافت شرعی ولو در مجموع رفت و برگشت باشد، در محل کار و بین راه حکم مسافر دارند.
سلامتی و سعادتمندی جناب عالی را در خدمت به اسلام و مسلمین از خداوند متعال خواستاریم. والسلام علی عباد الله الصالحین
[سؤال 8131] 4304
بسمه تعالی 26 / 11 / 1361
محضر مبارک امام خمینی، دام ظله العالی
ملک موقوفه ای در اطراف زرند کرمان، وقف امام حسین می باشد. زارع این ملک که مدت بیست سال روی این ملک، زراعت می کرد. هم اکنون به علت پیری و مریضی، قادر به کارکردن نیست. در این صورت زارع دیگری کار می کند. آیا اجازه می فرمایید مقداری از درآمد ملک را جهت خرجی به او پرداخت کرد؟ قابل تذکر است ایشان یک فرزند پسر هم دارد، البته از منزل بیرون شده است. خواهشمندم جواب بدهید و به متولی واگذار نفرمایید.
بسمه تعالی، منافع وقف، در جهت وقف، با نظر متولی شرعی باید صرف شود.
[سؤال 8132] 4305
بسمه تعالی 19 / 12 / 1357
حضرت مستطاب زعیم و رهبر گرامی، آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
با ابلاغ سلام، همان گونه که اطلاع دارید، بقاع متبرکه معمولاً درآمدهایی دارند، چه از طریق متملکات و موقوفات و چه از طریق نذور و هدایایی که علاقه مندان
[[page 97]]می پردازند. لطفاً بفرمایید، این درآمدها را در چه راه هایی می توان مصرف کرد؟ راه هایی که معمولاً به نظر می رسد، عبارتند از: تعمیر و توسعۀ بقعه، تأمین وسایل رفاه زوار، تزیین و طلاکاری ضریح و درها و مصارف عام المنفعه و کمک به افراد بی بضاعت، درمان محتاجان، امور فرهنگی و تبلیغی و غیر این ها، کدام یک از این ها مجاز یا اولی است؟
بسمه تعالی، بعد از تعمیر، در مطلق امور خیریه می توان صرف نمود. و بهتر است مراعات حال زوّار بشود.
[سؤال 8133] 4306
بسمه تعالی 7 / 12 / 1361
دفتر امام خمینی، پس از عرض سلام و آرزوی موفقیت برای شما، لطفاً نظرتان را در مورد مسأله ذیل مرقوم بفرمایید.
آیا از وسایل مسجد که وقف مسجد شده باشد؛ مثلاً از قبیل ظروف و یا از قبیل وسایل فرهنگی مثل کاغذ و جوهر ماشین تکثیر می شود استفاده شخصی یا دولتی نمود یا نه؟ والسلام علیکم
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 8134] 4307
بسمه تعالی
از حضرت امام، مدّ ظله سؤال شود که اعضای انجمن اسلامی مسجد و بسیج پایگاه مسجد و شورای داخل مسجد، چون هیچ مأخذ و منبع درآمدی در مسجد ندارند، می توانند جهت امور تبلیغاتی و امور ارشادی و خدمت به مردم و اسلام، مخارج روزمرّۀ خود ـ از قبیل خرید کاغذ و قلم و غیره ـ را از درآمد عمومی مسجد، تأمین نمایند یا نه؟ والسلام
بسمه تعالی، از درآمد مسجد نمی توانند صرف کنند.
[[page 98]][سؤال 8135] 4308
بسمه تعالی 9 ذی الحجة الحرام 1399 ق
حضرت آیت الله العظمی آقای حاج آقا روح الله خمینی، دامت برکاته الشریف
پس از عرض سلام و اخلاص؛ تصدیع می دهم این جمله عبارت وقف نامه را ملاحظه بفرمایید: «یک ثلث از عواید موقوفه را به فقرای شرعی اولاد و اولاد اولاد واقف نسلاً بعد نسل و بطناً بعد بطن، ذکوراً و اناثاً من ذکور و اناث ما تعاقبوا و تناسلوا بدهند».
این عبارت دلالت بر ترتیب اولاد واقف دارد به نحوی که طبقۀ بعد موقوف علیهم نیستند یا آن که همه اولاد واقف در یک مرتبه هستند و تماماً موقوف علیهم هستند؟
بسمه تعالی، دلالت بر ترتیب ندارد.
[سؤال 8136] 4309
بسمه تعالی 5 / 11 / 1361
محضر مبارک مرجع تقلید عالم تشیع و رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم
احتراماً؛ در روستای فروتقه کاشمر دو اتاق گِلی در جنب دبستان دخترانۀ روستا است که به عنوان خیرات در فروش اجناس کاروان ها و سکونت موقت مسافرین وقف شده، و حالا بیش از ده سال است که مخروبه و بدون استفاده صحیحی است به دلیل کمبود کلاس در دبستان و نبودن زمین اطراف آن برای توسعه، استفاده از دو اتاق مذکور برای ساختن دو کلاس درس از نظر شرع مقدس اسلام چگونه است؟ اهالی هم رضایت دارند.
بسمه تعالی، اگر وقف مطلق خیرات است، با اجازه از متولی شرعی و اگر متولی خاصّی ندارد از حاکم شرع، مانع ندارد.
[[page 99]][سؤال 8137] 4310
بسمه تعالی
دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
واقفی قطعه زمینی حدود یک جریب طبس و پانزده فنجان آب طبس، در حدود چند سال پیش وقف نموده که متولی سالی دو بار ـ عید غدیر و شب قتل در ماه رمضان ـ آبگوشت به افرادی تعیین شده بپردازد؛ چند سال است بر اثر ازدیاد نرخ گوشت و غیره، درآمد ملک و آب فوق الذکر امکان این که در دو نوبت آبگوشت به افراد بدهد نمی کند و کسر می آورد؛
1. آیا اجازه می فرمایند در عوض سالی دو بار، کل درآمد در یک سال و یا هر دو سال یک بار در آمد آن به نظر واقف عمل شود یا خیر؟
2. چنانچه اجازه می فرمایند، در عوض آبگوشت، گوشت و نان تقسیم شود که ناچیز است؟
3. چنانچه اجازه می فرمایید، در امور دیگری که صلاح می دانند خرج گردد.
بسمه تعالی، به هر مقدار که درآمد موقوفه کفاف می دهد باید به وقف عمل شود؛ و اگر می شود با کم کردن افراد مدعوّین، عمل به وقف نمود باید در هر سال، در دو نوبت مقرر طبق وقف عمل نمایند.
[سؤال 8138] 4311
بسمه تعالی 11 / 2 / 1361
محضر حضرت امام امت، آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
به عرض آن حضرت می رساند: اگر محلی یا مدرسۀ علمیه ای باشد که در عبارت وقف نامۀ آن، جهت سکنای طلاب علوم دینیۀ شرعیه، یا محصلین علوم قدیمه و یا محصلین مشغول، قید شده باشد، انصراف به طلاب ایرانی تنها دارد، یا می توان جهت سکنای طلاب غیر ایرانی از آن استفاده نمود؟
[[page 100]]بسمه تعالی، اگر تقیید به خصوص طلبه ایرانی نشده، اختصاص ندارد و دیگران هم با مراعات مقررات می توانند استفاده نمایند.
[سؤال 8139] 4312
بسمه تعالی
مروّج الاحکام فقیه اعلم، روحی فداکم و زید عمرکم العالی
این جانب ملکی را وقف کرده که درآمدش به مصرف فقرا برسد و تعیین نشده که به نسبت افراد تقسیم شود یا خانوار؛ تکلیف بنده چیست؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال، به هر نحو مایل باشید می توانید عمل نمایید.
[سؤال 8140] 4313
بسمه تعالی 29 / 12 / 1361
محضر رهبر عالی قدر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی الامام الخمینی دام ظله
شخصی یا جهالتاً و یا تعمداً فسیلی را از نخل موقوفه کنده و سپس در زمین خود غرس کرده و اکنون آن فسیل در زمین آن شخص رشد کرده و به صورت نخلی درآمده، آیا در چنین صورتی اگر آن شخص قیمت آن فسیل را به متولی بپردازد قضیه حل می شود و می توان تصرف مالکانه در آن نخل بنماید یا خیر؟ و اگر نمی تواند تکلیف او چیست؟ و در همین فرض در صورت فقدان متولی که تولی بر عهدۀ حاکم شرع است باید چگونه عمل شود؟
بسمه تعالی، فسیل درخت وقف شده از ثمرات و منافع اوست، باید زیر نظر متولی شرعی خاص یا عام در جهت وقف صرف شود.
[سؤال 8141] 4314
بسمه تعالی 24 / 11 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و مرجع عالی قدر جهان حضرت امام خمینی مدّ ظله العالی
[[page 101]]پس از سلام، شخصی زمینی را وقف کرده که عائدات آن را همه ساله مصرف چهار ختم قرآن با طعام در دو مجلس و دو روز روضه خوانی نماید. حال که عائدات آن پانصد تومان بیشتر نمی باشد تکلیف متولی نسبت به مصرف کردن این عائدات چیست؟ خواهشمند است کتباً جواب آن را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، هر مقدار که ممکن است صرف جهت وقف نماید.
[سؤال 8142] 4315
اجازه نامه: [نقل از صحیفه امام، ج 13، ص 387 ]
زمان: 5 آذر 1359 / 17 محرّم 1401
مکان: تهران، جماران
موضوع: مجوز مصرف بخشی از وجوه اوقاف جهت جبهه ها، آوارگان جنگی و ترمیم خرابی ها
مخاطب: امام جمارانی، مهدی ـ نظام زاده، محمد علی
[ بسمه تعالی. محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی ـ مدّ ظله العالی ـ محترماً به عرض مبارک می رساند، پول هایی در سازمان اوقاف به شرح زیر موجود است. در صورتی که اجازه می فرمایید از این مبالغ به منظور کمک به جبهه های جنگ و آوارگان جنگی، ترمیم خرابی ها و جبران خسارات ناشی از جنگ استفاده شود:
1. پول های معلوم المصرفی که در سال های گذشته به مصرف نرسیده و وقت آن گذشته است.
2. پول هایی که موضوع وقف و مورد آن منتفی شده است.
3. از محل فروش اراضی موقوفه مبالغی موجود است. آیا در صورتی که اوقاف این معاملات را نافذ نداند و فسخ نماید، می توان اجرت المثل این چند سال را از مبالغ مذکور که در وقت خودش به مصرف نرسیده و مدتش منقضی شده است برداشت و در مورد مزبور مصرف کرد؟ مهدی جمارانی ـ محمد علی نظام زاده
[[page 102]] بسمه تعالی
در بند اول و دوم با فرض مذکور مجازید.
در بند سوم، معاملات باطل بوده و در صورت معلوم بودن طرف معاملات از آنان مطالبۀ مال الاجاره شود. اگر ندادند مجازید به مقدار آن برداشت نمایید برای مصارف مذکوره؛ و اگر مجهولند مجازید تمام پول یا بعض آن را در موارد مذکور صرف نمایید.
روح الله الموسوی الخمینی
[سؤال 8143] 4316
بسمه تعالی 17 / 10 / 1367
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض سلام
محترماً، مدرسۀ علمیۀ محمودیۀ کرمان، موقوفات بسیاری دارد. به حدی که درآمد آن ها به مراتب بیشتر از هزینه های مدرسه و طلاب و اساتید آن است. در حالی که مدارس علمیۀ دیگر کرمان و مدرسۀ علمیۀ کرمانی ها در قم، به علت کمبود بودجه، مقروض و طلاب در مضیقه هستند؛ لذا چنانچه اجازه می فرمایید، درآمد مازاد بر نیاز مدرسه مذکور صرف سایر مدارس کرمانی ها بشود؟
بسمه تعالی، چنانچه بعدها نیز مورد نیاز این مدرسه نیست، می توانید خرج مدارس دیگر بنمایید.
[سؤال 8144] 4317
بسمه تعالی 13 / 12 / 1364
حضور باهرالنور زعیم عظیم الشأن، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله علی رؤوس المسلمین
مصرف موقوفه ای مربوط به طلاب علوم دینیه اهل این شهر که در نجف اشرف
[[page 103]]تحصیل می کنند، می باشد. فعلاً چندین سال است طلبه ای از این شهر در نجف نداریم، تکلیف چیست؟ آیا باید متوقف گذاشت تا موقوف علیهم به همان کیفیت خاص پیدا شود، یا مثلاً مصرف طلاب این شهر در حوزۀ علمیه قم، یا طلابی که در خود این شهر اشتغال دارند، نمود، یا به عنوان متعذر المصرف در مورد دیگری دستور می فرمایید؟
بسمه تعالی، چون احراز این که در آینده موقوف علیهم وجود پیدا نکنند، مشکل است، احوط آن است که آن را نگهداری کنند.
[سؤال 8145] 4318
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی
با نثار بهترین و خالصانه ترین سلام ها و درودها به محضر آن امام، متمنی است حکم شرعی موضوع ذیل را روشن فرمایید.
ملکی وقف روضه خوانی بر سید الشهدا علیه السلام بوده که در وقف نامه قید شده صرف آب و آتش و... بشود و کسانی که ملک مزبور در دستشان بوده اطلاعی از وقف نداشتند و الآن وقف نامه پیدا شده، روشن فرمایید اولاً، می توان با نبودن احتیاج به مصرف مذکور در مصارف برّیه دیگر صرف شود. ثانیاً، آیا بر ورثه واجب است که مال الاجاره موقوفه را از جانب پدرشان که اطّلاع از وقف بودن آن نداشته بپردازند. ثالثاً، زمین موقوفه تا به حال از آب موقوفه نگرفته و چون اطّلاع از وقف بودن نداشتند آب را روی زمین ملکی خودشان برده و باغ احداث کرده اند و الآن اگر آب را به روی زمین موقوفه ببرند باغستان می خشکد، آیا اجازه می فرمایید از آن درآمدی که زمین موقوفه داشته صاحب باغ صرف وقف بکند و همچنان آب را روی باغستان ببرد.
بسمه تعالی، بر فرض ثبوت وقف باید بر طبق وقف عمل شود و ورثه باید اجرت المثل مدّتی که وقف در دست پدرشان بوده از ترکه او بدهند و از آب هم باید با نظر متولی شرعی بر طبق وقف عمل شود و قیمت آبی که در گذشته مصرف شده باید داده شود و در جهت وقف مصرف گردد.
[[page 104]][سؤال 8146] ----> 4510
2. کسی دیگر یک قطعه زمین خود را وقف سیدالشهدا علیه السلام و اولاد ذکور خود نموده که نسلاً بعد نسل از عایدات همان زمین مخارج خودشان را تأمین نمایند و هر سال به نام حضرت سیدالشهدا علیه السلام به مدت ده روز عزاداری نمایند، ولی از طرف جهاد و برای اهالی قریه قره شبان لوله کشی کرده اند و در گوشه همین زمین چاه عمیق حفر و منبع آب نصب و بنا کرده اند. آیا اهالی قریه مزبور می توانند از آب آشامیدنی همین چاه موقوفه برای وضو و غسل و آشامیدن خودشان استفاده نمایند؟ البته فعلاً مخارج زیادی در چاه عمیق و منبع آب صرف کرده اند و اگر بخواهند در جای دیگر دوباره خرج نمایند ممکن نمی باشد، راه حل را در این مسأله مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، چنانچه رضایت موقوف علیهم تحصیل شود و اقدام به عزاداری هم بشود مانع ندارد.
[[page 105]]