جواز نظر و لمس بدن نامحرم در صورت ضرورت و اضطرار
[سؤال 9967] 5551
بسمه تعالی 11 / 12 / 1361
محضر مبارک آیت الله العظمی حضرت امام خمینی دامت برکاته
با عرض سلام و آرزوی طول عمر هرچه بیشتر آن رهبر و مرجع عالی قدر و عظیم الشأن
[[page 512]]اگر خانمی در مورد بیماری های زنانه به دکتر زن مراجعه کند و ایشان نتوانند تشخیص دهند یا معالجه کنند، آیا به دکتر مرد می تواند مراجعه کند یا خیر؟ لطفاً ما را راهنمایی و ارشاد فرمایید. با آرزوی سلامت و طول عمر با عزّت آن رهبر عظیم الشأن بسمه تعالی، در مورد ضرورت اشکال ندارد.
[سؤال 9968] ----> 1961
3. آیا زن مجاز است برای درمان نازایی توسط پزشک متخصص مرد مورد معاینه قرار گیرد یا خیر؟ در صورت پاسخ خیر، استدعا می شود این مسأله را به نظام پزشکی ابلاغ تا به عنوان تکلیف شرعی به کلیۀ پزشکان مربوطه ابلاغ شود.
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 9969] 5552
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب دام ظله
بعد از عرض سلام و اهدا تحیات بی پایان، بنده دانشجوی دانشکدۀ پزشکی مشهد مقدس هستم و می دانم که اگر پزشک زن وجود داشته باشد بانوان بیمار باید به وسیلۀ او معاینه و معالجه شوند، اما در برخی موارد از قبیل روستاها و شهرهای کوچک و یا بیماری که در حال احتضار است و اگر به تأخیر افتاد از دست می رود، بیماران زن یقیناً به من مراجعه خواهند کرد و حفظ جان آن ها بستگی خواهد داشت به معاینه و معالجه من. با توجه به مسائل فوق آیا جایز است معاینه آن ها یا نه؟ و اگر جایز است برای تشخیص نوع بیماری بانوان لازم است ما در دوران دانشجویی بیماران زن را نیز معاینه نموده و در برخی موارد بدن آن ها را لمس کنیم و حتی گاهی شناخت نوع بیماری مستلزم نگاه کردن به دستگاه تناسلی زن است، خواهشمندم مرا در این زمینه راهنمایی و ارشاد فرمایید.
برای مزید اطلاع لازم به یادآوری است که زن بیماری به دانشکده مراجعه کرد و
[[page 513]]استاد برای معاینۀ او شاگردان کلاس را فراخواند، ولی به واسطۀ این که حکم مسأله را نمی دانستیم با استاد به مخالفت برخاستیم و او هم ناراحت شده و کلاس را ترک گفت. در هر صورت وظیفۀ ما در مقابل این گونه مسائل روشن فرمایید.
بسمه تعالی، در مورد ضرورت معاینات ضروری که موجب لمس یا نظر است مانع ندارد.
[سؤال 9970] ----> 7048
10. مدتی قبل دچار ناراحتی دندان شدم از یکی از دوستانم که دانشجوی دندانپزشکی است جهت رجوع به پزشک زن متخصص جویا شدم و همچنین پزشک مرد مسلمان مذهبی، ایشان گفتند: دندانپزشک زن خیلی کم است و پزشک مرد مسلمان هم سراغ ندارد. با توجه به مسیرهای طولانی در تهران و اهمیت معالجۀ صحیح دندان به دندانپزشک مرد مراجعه کردم آیا این رجوع امری جایز بوده و کلاً در این نوع موارد که اهمیت مهارت پزشک در تخصص مهم است و اغلب آقایان باتجربه تر هستند تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، مراجعه به مرد اجنبی اگر مستلزم نظر و لمس حرام نباشد و یا ضرورت باشد مانع ندارد.
[سؤال 9971] 5553
بسمه تعالی
خدمت امام امت روحی له الفداه
سؤال شرعی که مطرح می کنم برای اکثر خواهران مطرح است و آن این که با توجه به این مسأله که برادران پزشک از نظر مسائل علمی و تجارب طبی از خواهران پزشک بهترند آیا اشکال دارد برای بیماری های زنانگی و مسائل بارداری پیش دکتر مرد برویم؟ در چه صورت جایز نیست؟
بسمه تعالی، در غیر مورد ضرورت اگر مستلزم نظر و لمس حرام است جایز نیست.
[[page 514]][سؤال 9972] 5554
بسمه تعالی 14 / 3 / 1361
خدمت رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران
پس از عرض سلام امیدوارم که حالتان خوب باشد، این جانب می خواستم از شما بپرسم که آیا زایمان و یا هر کار دیگر پزشکی و درمانی خانم ها که توسط دکتر مرد انجام بشود گناه دارد یا نه؟ و در صورت نبودن دکتر ماهر زن و یا با بودن دکتر و پزشک متخصص زن آیا باز گناه دارد که زنان به پزشک و دکترهای مرد مراجعه کنند؟ لطفاً تکلیف ما را در این مورد مشخص بفرمایید.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، با اجتناب از نظر و لمس محرم مگر در مورد ضرورت مراجعه به دکتر مرد اشکال ندارد.
[سؤال 9973] 5555
بسمه تعالی
محضر مبارک نایب الامام، آیت الله العظمی، الامام خمینی، دامت برکاته
پس از عرض سلام، امید است که در ظل توجهات حضرت ولی عصر ـ ارواحنا فداه ـ به سلامت بوده باشید. غرض از این که وقت شریف جناب عالی را گرفتم این بود که من دختری بودم که ازدواج کردم، ولی بعد از ازدواج معلوم شد که من ناراحتی ای دارم که نمی توانم عمل زناشویی را انجام دهم، و شوهرم بعد از 4 سال فوت کرد و من هم بعد از فوت شوهرم، می خواهم سرپرستی داشته باشم. ولی پزشکان می گویند: باید عمل جراحی انجام دهی، ولی بچه دار نخواهی شد. آیا شرعاً عمل جراحی اشکال دارد یا نه؟ خواهشمند است جواب حقیر را هرچه زودتر مرحمت بفرمایید.
بسمه تعالی، اگر ضرورت دارد، اشکال ندارد.
[[page 515]][سؤال 9974] ----> 5607
2. کسانی که برای زیبایی چهره، بینی یا عضو دیگر بدن خود را عمل جراحی می کنند، از نظر نامحرم بودن جرّاح و آزار رساندن به بدن، چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، اگر نامحرم جراحی می کند، جایز نیست.
[سؤال 9975] ----> 435
3. تماس دست با دست خانم ها جهت خون گرفتن؛
بسمه تعالی، در غیر مورد ضرورت، اجتناب کنید.
[سؤال 9976] 5556
بسمه تعالی
با عرض سلام بر رهبر انقلاب و با درود بر شهیدان انقلاب و با درود و سلام بر شما عزیزان من یک سؤال داشتم که از چند نفر پرسیدم آن ها گفتند باید از دفتر امام بپرسید. سؤال من این است که اگر خانمی در حال آموزش دکتری باشد و مردی را معاینه کند این اشکال ندارد؟
خداوند بر عمر و سلامت و عزت آن رهبر عظیم و مرجع تقلید شیعیان جهان بیفزاید، ان شاء الله.
بسمه تعالی، در غیر موارد ضرورت باید از لمس و نظر محرّم اجتناب کند.
[سؤال 9977] ----> 5582
2. لازمۀ آموزش در این رشته معاینه بیماران مرد به وسیلۀ دانشجویان دختر می باشد؛ از نظر شرعی اشکالی در این امر وجود دارد یا نه؟ و به طور کلی ادامۀ تحصیل در این رشته با مسائل ذکر شده، با موازین شرعیه اسلام برخورد دارد یا نه؟
بسمه تعالی، ادامه تحصیل بلامانع است؛ ولی از لمس و نظر حرام باید اجتناب شود.
[[page 516]][سؤال 9978] 5557
بسمه تعالی
در جبهه اگر پرستار در حین پانسمان مجبور به نظر و لمس ـ که موجب حرمت است ـ باشد، لمس و نظر او چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر برای سلامت او لزوم دارد و کسی که محرم است نیست، مانع ندارد به مقدار ضرورت.
[سؤال 9979] ----> 7407
5. آیا جایز است پزشک زن یا دانشجوی پزشکی دختر به عنوان آموزش و یا معالجه، برای بیماران مرد، سوند ادراری بگذارند؟
بسمه تعالی، جایز نیست و در مواقع ضرورت، باید حتی المقدور برای مردها پزشک مرد و برای زن ها پزشک زن متصدی شود.
[سؤال 9980] 5558
بسمه تعالی 21 / 1 / 1362
محضر مبارک رهبر عظیم الشأن اسلام، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از اهدای عرض سلام و تحیات، استدعا داریم به سؤال ذیل پاسخ فرمایید.
1. آیا زن نامحرم می تواند بدن خود را ـ که رحم باشد ـ به مرد نامحرم که دکتر باشد، برای معالجه نشان بدهد؟
بسمه تعالی، اگر ضرورت نداشته باشد جایز نیست، و در معالجۀ مرض، در صورت ضرورت مانع ندارد.
2. آیا مرد با وجود مرض اندرونی در زن که خطر جانی دارد، بالاجبار می تواند از او بچه مطالبه کند؟
بسمه تعالی، زن نمی تواند شوهر خود را از بچه دار شدن منع کند، مگر در صورتی که با تشخیص دکتر مورد وثوق، برای او خطر جانی داشته باشد.
[[page 517]][سؤال 9981] 5559
بسمه تعالی 25 / 5 / 1362
دفتر محترم استفتای حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
احتراماً؛ دستگاه آی. یو. دی، وسیله ای است که جهت جلوگیری از حاملگی موقت، در رحم بانوان کار گذاشته می شود و در بعضی مواقع، یک خانم حتماً باید با تجویز پزشک ـ به لحاظ خطرناک بودن حاملگی ـ این دستگاه را در رحم کار گذارد. حال با توجه به این که تشخیص این مورد که آیا رحم، آمادگی قبول آی. یو. دی را دارد یا خیر، یک امر تخصصی و فنی بوده و به منظور جلوگیری از ضایعات احتمالی بعدی، معاینۀ رحم ضروری می باشد و از طرفی، اکثریت متخصصین زنان و مامایی کشور در حال حاضر، مرد هستند، تحویل دستگاه آی. یو. دی به متخصصین مرد و متخصصین زن چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، در مورد ذکر شده، مرد نمی تواند این کار را انجام دهد.
[سؤال 9982] 5560
بسمه تعالی 9 / 11 / 1361
محضر مبارک امام امت و رهبر عظیم الشأن، امام خمینی
با نهایت احترام، به عرض مبارک می رسانم این جانب زنی هستم که برای خدمت به جامعه و انقلاب اسلامی یک سال ـ به طور فشرده ـ دورۀ بهیاری دیدم، اما پس از تقسیم بندی، بنده را به بیمارستان فیروز آبادی، بخش عفونی مردانه فرستادند، با این که به بخش زنانه، علاقه مند بودم. در این میان مسائلی در بخش رخ داد، که ما را معذّب نموده است. ناچار به این فکر افتادم که مشکل خود را با آن حضرت در میان بگذارم.
یک روز بیماری داشتیم که ـ با عرض معذرت ـ کنترل ادرار نداشت، که به بنده پیشنهاد شد که به ایشان سوند بزنم، ولی بنده نپذیرفتم. دور دیگر، بیماری بود که نفخ
[[page 518]]شدید داشت، که اطلاع دادم و خانم سر پرستار به بنده گفت که برویم برای بیمار رکتال تیوپ بگذاریم و شما هم یاد بگیرید. در حالی که سه مرد پرستار، آن جا ایستاده بودند و باز بنده قبول نکردم و مشکلاتی در این بین به وجود آمد، و در جواب به بنده گفتند که دکتر و پرستار محرم است، و برای پرستار نباید مرد و زن مطرح باشد.چون بنده نیز بسیار مقید در این مورد هستم، و برای سر پرستار بخش و دیگر کارکنان سوء تفاهم پیش آمده، تمنا دارم از نظر شرعی بنده را راهنمایی فرموده، بلکه سوء تفاهمات و ناراحتی ها از میان رفته، و هر کس تکلیف خود را بداند.
به امید برقراری قوانین اسلام در تمام جهان، و سلامتی و عمر طولانی آن رهبر عزیز. با تقدیم احترامات، قربان خاک پایت
بسمه تعالی، در مورد ضرورت مانع ندارد، ولی با وجود مرد ـ در مورد سؤال ـ زن پرستاری نکند.
[سؤال 9983] ----> 5484
3. معاینۀ زنانگی توسط پزشک مرد چگونه است؟
بسمه تعالی، در صورت عدم ضرورت و اضطرار، جایز نیست.
[سؤال 9984] 5561
بسمه تعالی 15 / 10 / 1361
1. حکم شرعی در مورد گرفتن نبض، فشار خون، خون گرفتن، تزریق کردن دارو در عضله و یا رگ، پانسمان کردن و کمک به پایین آوردن بیمار مرد از تخت برای پرستاران خواهر، که مجبور به لمس قسمتی از بدن بیمار می باشند، چگونه است؟ (البته با در نظر گرفتن دو حالت: یکی هوشیاری، و دیگر بیماران بیهوش)
ضمناً لگن دادن پرستاران زن به بیماران مرد، از لحاظ شرعی چه حکمی دارد؟ البته اگر پرسنل مرد در بخش باشد، او این کار را انجام می دهد.
بیمارانی که لگن می گیرند چهار دسته اند:
[[page 519]]الف. افرادی که هوشیارند (به علت شکستگی، بیماری قلبی و یا بیماری هایی که خود قادر نیستند از لگن استفاده نمایند)؛
ب. افراد نیمه هوشیار (افراد گیج، ضربه مغزی)؛
ج. بیماران فلج که هوشیارند، ولی خود قادر به گذاشتن لگن در زیر خود نمی باشند. البته بعضی از بیماران فلجی، از لحاظ دست یا چشم نیز معیوب باشند.
د. افراد بیهوش.
همچنین حکم شرعی در مورد تمیزکردن بیمار بعد از گرفتن لگن، چگونه است؟
بسمه تعالی، تصدی زن برای مرد و بالعکس، جایز نیست و نظر به عورت غیر، در هر صورت، حرام است، مگر در صورت ضرورت نجات جان.
[سؤال 9985]
2. پاشویه بیمار از لحاظ رؤیت اندام بیمار در حین انجام کار. گذاشتن حوله و گاز خیس شده در آب سرد و یا الکل در محل های مختلف بدن از قبیل: زیر بغل، کشاله ران، روی پیشانی و پاهای بیمار، که پرستار مجبور به دیدن قسمت هایی از بدن می باشد. همچنین ماساژ بیمارانی که:
الف. استراحت مطلق دارند.
ب. به علت طولانی بودن مدت بستری، برای جلوگیری از زخم پشت باید به بیمارانی که قادر به پایین آمدن از تخت نمی باشند (بیمارانی که دچار شکستگی بوده و علی رغم این که استراحت مطلق ندارند ولی مجبور به ماندن در تخت می باشند).
ج. بیماران بیهوش، که بیمار باید در یک وضعیت نباشد. و همچنین چون بیمار بیهوش قادر به حرکت دادن خود نمی باشد، مستعد زخم های تخت خوابی می باشد. برای جلوگیری از آن، باید قسمت های استخوانی پشت بیمار، با پودر و الکل ماساژ داده شود.
بسمه تعالی، حکم همان است که در بالا ذکر شد.
[[page 520]]3. یکی از قوانین پرستاری، مراقبت از بیماران با مذاهب مختلف (ادیان رسمی کشور) و یا حتی مشرک و کافر (بهایی) بدون در نظر گرفتن سن، جنس، نژاد و مذهب می باشد. حکم شرعی در مورد مراقبت از این گونه بیماران چیست؟
بسمه تعالی، طبق مقررات بیمارستان، با مراعات ضوابط شرعی عمل نمایند.
4. حکم شرعی در مورد دادن دارو بر طبق دستور کتبی پزشک به بیمار، با علم به این که این دارو مقداری ترکیبات الکلی دارد، چیست؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، اشکال ندارد.
[سؤال 9986]
5. در اطاق عمل جراحی روی اندام تناسلی بیمار، به وسیله جنس مخالف انجام می گیرد. حکم شرعی در مورد وظیفۀ تکنیسینی که در اتاق عمل کار می کند، بنا به کمبود چیست؟ هنگام عمل جراحی بیمار مرد، ممکن است تکنیسین زن حاضر شود، به علت نبودن تکنیسین مرد، و یا مشغول بودن او در اتاق عمل دیگری که بیمار مردی عمل می شود.
بسمه تعالی، نظر و لمس عورت غیر، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورت حفظ جان ایجاب کند و راه دیگری نباشد.
[سؤال 9987]
6. حکم شرعی تکنیسین های مردی که بر سر عمل بیماران زن حاضر می شوند، چیست؟
7. حکم شرعی در مورد تنفس دهان به دهان (پرستار زن به مصدوم و یا بیمار بیهوش مرد و بالعکس) چیست؟
بسمه تعالی، 6 و 7، کوشش نمایند برای زن، زن و برای مرد، مرد متصدی شود.
8. تزریق خون افراد غیر مسلمان به مسلمان و یا بالعکس، جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، مانعی ندارد.
[[page 521]]9. در مواظبت از بیماران روانی، کار پرستار مانند پرستاری از بیماران دیگر نیست و وقت بیشتر پرستار با صحبت و همنشین بودن با بیمار روانی صرف می شود. حکم شرعی در این مورد چگونه است؟
بسمه تعالی، همنشینی و صحبت با نامحرم، با رعایت ضوابط و آداب شرعی اشکال ندارد.
[سؤال 9988]
10. با توجه به این که در یک بخش بیمارستان، ممکن است بیش از نصف تعداد تخت ها، یا درصد بیشتری از آن، بیماران مرد باشند و همه این بیماران، احتیاج به تمیزشدن در تخت دارند، حکم شرعی چگونه است؟
البته ممکن است در یک بخش بیمارستان، کادر پرستاری که در آن بخش مشغول به کار هستند، بنا به مثال از پانزده پرسنل پرستاری بخش، دوازده نفر از خواهران، و سه نفر برادر باشند، که برنامۀ این سه برادر نیز، با داشتن تعدادی از بیماران مرد پر باشد و بقیه بیماران مرد نیز بین پرستاران خواهر تقسیم شود، حکم شرعی چگونه است؟
حکم شرعی در مورد شستن سر بیمار مرد در تخت، چگونه است؟
بسمه تعالی، تصدی نامحرم، اگر مستلزم نظر یا لمس حرام باشد، جایز نیست. مگر در موردی که ضرورت نجات جان بیمار متوقف بر آن باشد.
[سؤال 9989] ----> 7407
4. آیا یک استاد در بخش زنان و زایمان جایز است دانشجویان پزشکی پسر را تشویق به معاینۀ داخلی زنان (توشه واژینال) بنماید یا خیر؟ و در صورتی که جایز نباشد، از نظر شرعی وظیفۀ استادان در این گونه موارد که لازم است آموزش عملی به دانشجویان بدهند چیست؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، جایز نیست.
[[page 522]][سؤال 9990] 5562
بسمه تعالی
خدمت دفتر محترم حضرت امام خمینی، ادام الله بقائه الشریف، محترماً معروض می دارد:
1. در رابطه با تحصیل دانشجویان رشتۀ پزشکی، در بررسی های بالینی که بخشی از تحصیل عملی دانشجویان را در رابطه با بیماران و مطالعه روی آنان تشکیل می دهد آیا دانشجویان پزشکی دختر می توانند برای یادگیری بیماری ها، در حضور استاد مربوطه یا در غیاب وی، بدن نامحرم را مشاهده و لمس کنند؟
با توجه به این که:
الف. مشاهده و لمس دو رکن اساسی معاینه بیمار را تشکیل می دهند؛ زیرا معاینه بالینی بیمار چهار رکن دارد: مشاهده؛ لمس؛ دق و سمع.
ب. برای مطالعۀ هر بیماری، ممکن است بیمار زن در بیمارستان دانشگاه موجود نباشد.
ج. اگر هم بیمار زن موجود باشد، شرط فهم مسائل پزشکی، معاینۀ تمام موارد هر بیماری است که در بیمارستان موجود می باشد و با یک معاینه از یک نفر، نمی توان نسبت به یک بیماری مطالب لازم را فهمید؛ زیرا بیماری تظاهرات متفاوتی دارد و همه تظاهرات، در یک نفر جمع نمی شود.
د. از این مسائل گذشته، چون اول استاد بیمار را معاینه می کند و سپس دانشجویان معاینه می کنند، بنابراین اگر بیمار زن باشد، استاد بدن نامحرم را مشاهده و لمس می کند و اگر بیمار مرد باشد، دانشجویان دختر، بدن نامحرم را مشاهده و لمس می نمایند؛ یعنی در هر صورت، در آموزش پزشکی مشاهده و لمس اجتناب ناپذیر است.
مستدعی است مستقیماً موضوع از حضرت امام خمینی سؤال شود؛ زیرا مربوط به وضعیت علمی و عملی پزشکان آینده خواهد بود. زیرا به خاطر درگیر بودن با این
[[page 523]]مسأله، و عدم لمس از طرف تعداد معدودی از دانشجویان، باعث شده است که بیماری ها را به طور دقیق نفهمند و در آینده نتوانند پزشکان خوبی برای کشور باشند.
بسمه تعالی، باید از نظر و لمس جاهای حرام اجتناب نمایند، مگر در موردی که اضطرار باشد.
[سؤال 9991]
2. آیا دانشجویان پزشکی پسر می توانند برای یادگیری بیماری ها در حضور استاد مربوطه یا در غیاب او، بدن را مشاهده و لمس کنند یا نه؟
بسمه تعالی، حکم مسأله قبل را دارد.
[سؤال 9992] 5563
بسمه تعالی 11 / 2 / 1360
1. بعضی از خواهران خدمت زیادی در بیمارستان ها برای مجروحان انجام می دهند و چون در هنگام جنگ کار بیمارستان ها زیاد می شود و این خواهران می توانند کمک زیادی بکنند و از طرفی دیگر جبران کمبودهایی که در اثر رفتار بد بعضی از پرستارها به وجود می آید بنمایند ولی این کار لازمه اش تماس زیاد با نامحرم و دست زدن به بدن و نگاه کردن می باشد و به علت این که می خواهند تسکین روحیه بدهند، روابط نزدیک برقرار می کنند. حال با توجه به شرایط انقلاب و جنگ و کادرهای بیمارستانی و این که این خواهران عضو رسمی کادر بیمارستان نیستند و همین طور حالت مریض که نیاز به توجه و حرف زدن و حتی شوخی کردن دارد و از نظر نگاه، مسائل زیادی پیش می آید و گاهی مجروحانی هستند که باید لخت و برهنه باشند و همه مسائل دیگر، حکم شرعی چیست؟
بسمه تعالی، کمک مجروحین و رسیدگی امور بیماران خوب است ولی مراعات ضوابط شرعی لازم است و از نظر و لمس حرام بدون ضرورت باید خودداری کنند.
[[page 524]][سؤال 9993]
2. با توجه به مسائل بالا خواهرانی هستند که درصددند کمک های اولیه را یاد گرفته و در بیمارستان ها به صورت آزاد خدمت کنند. حکم این ها چیست؟
بسمه تعالی، حکم همان است که در بالا ذکر شد.
3. با مجروحانی که بر اثر عدم اعتقاد کامل، نماز را برپای نمی دارند، به عنوان یک پرستار چگونه باید رفتار کرد؟
بسمه تعالی، وظیفه، امربه معروف و نهی از منکر است با مراعات مقررات آن.
4. آیا از مچ تا بازوی دست و از زانو تا مچ پای مرد، جزء بدن حساب می شود و نگاه کردن به آن حرام است؟
بسمه تعالی، نظر به بازو یا ساق پای مرد نامحرم بر زن حرام است.
5. مسابقات ورزشی مثل کشتی، وزنه برداری و بعضی از فیلم ها که در آن قسمتی از بدن مرد برهنه است و در تلویزیون می گذارد، دیدن آن از نظر حکم شرعی چگونه است؟
بسمه تعالی، نظر به عکس و فیلم اگر طرف را نشناسد مانع ندارد؛ مگر آن که مفسده ای بر آن مترتّب باشد.
6. آیا نگاه کردن زن به دست و صورت مرد نامحرم چگونه است؟
بسمه تعالی، بدون قصد تلذذ و ریبه مانع ندارد.
7. استفاده از کفش هایی که با وجود پاشنۀ کوتاه صدا می دهد، برای زنان چگونه است و همین طور کفش های ورنی (براق)؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد، مگر آن که جلب توجّه نامحرم نماید و موجب فساد شود.
8. استفاده از جوراب های کلفت با دامن و چادر در بیرون منزل چگونه است و همین طور لباس های رنگارنگ یا رنگ های شاد با چادر در بیرون منزل؟
بسمه تعالی، مانع ندارد؛ مگر آن که به نحوی باشد که جلب نظر کند و موجب مفسده شود.
9. سطح زندگی یک خانواده مسلمان با توجه به زمان حاضر چگونه باید باشد؟
بسمه تعالی، حد معیّنی ندارد، ولی مراعات اقتصاد خوب است.
10. جهیزیه در حال حاضر با توجه به شرایط انقلاب چگونه باید باشد؟
بسمه تعالی، رعایت اقتصاد مطلوب است.
[[page 525]][سؤال 9994] 5564
بسمه تعالی 15 / 1 / 1361
حضور محترم رئیس دفتر امام، سلام علیکم ورحمة الله وبرکاته، حال امام چطور است؟ سلامتی، نصرت و یاری را برای ایشان از خداوند متعال خواهانم.
برادر محترم، از امام سؤالی داشتم. در این بُرهه از زمان که بیمارستان ها به افراد مذهبی برای خدمت به مجروحین جنگ نیاز دارد، اگر خواهران برای خدمت کردن به بیمارستان بروند با رعایت کردن مسائل شرعی و با در نظر گرفتن این که بعضی اوقات مجروحین لباس نپوشیده اند و یا گاهی اوقات باید آن ها را پانسمان کرد و دست ما با بدن آن ها برخورد می کند اشکالی دارد یا خیر؟ لطفاً با در نظر گرفتن جزئیات و کلّیات، توضیح این مسأله را از قول امام بنویسید. ان شاء الله خداوند تأییدتان کند و بر توفیقاتتان بیفزاید. به امید پیروزی نهایی اسلام و مسلمین و نزدیکی ظهور امام مهدی (عج) ان شاء الله، التماس دعا
بسمه تعالی، خدمت به مجروحین با رعایت مسائل شرعی مانع ندارد، ولی باید از نگاه کردن به بدن نامحرم و مسّ کردن آن اجتناب شود، مگر در مورد ضرورت.
[سؤال 9995] 5565
بسمه تعالی 17 / 9 / 1361
با درود به رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی و با درود به روان پاک گلگون کفنان جبهه های نبرد حق علیه باطل و سلام بر رزمندگان همیشه پیروز اسلام
بدین وسیله تقاضا می شود چند موضوع را از محضر مبارک امام استفتا نمایید:
در آموزش پزشکی، دانشجویان بعد از گذراندن علوم پایه پزشکی، وارد بیمارستان می شوند تا آموزش تئوری و عملی توأم انجام گیرد. روال آموزش عملی در بیمارستان چنین است که دانشجویان، تخت های بیمارستان را بین خود تقسیم
[[page 526]]می کنند. هر دانشجو موظف است از بیماری که روی تخت او بستری می شود، شرح حال ـ که عبارت است از: علت مراجعه بیمار، سیر بیماری کنونی، بیماری های گذشته، سابقۀ شخصی، سابقۀ خانوادگی، خصوصیات اخلاقی و روانی و رفتاری و عادات، پرسش از سابقۀ بیمار در مورد نحوه کار دستگاه های مختلف بدن، معاینه بیمار (نگاه، لمس، دق، سمع) از سر تا کف پا ـ تهیه کند. و بعد در جریان حال بیمار، از بستری تا رخصت قرار گیرد و هر روز صبح از بیمارش معاینه به عمل آورد. شرح حال بیمار، در جمع دانشجویان با حضور بیمار و پزشک استاد مطرح می شود و علائم و نشانه های بیماری بیمار، مورد مشاهده و معاینۀ سایر دانشجویان قرار می گیرد. و چنانچه بیماری در نوع خود منحصر باشد، در کنفرانس های پزشکی با حضور بیمار و سایر اطبای متخصص و دستیار و دانشجو معرفی، و مورد مشاهده و معاینه قرار می گیرد. حال با توجه به مقدمۀ فوق، سؤالات زیر مطرح می گردد:
1. آیا از نظر شرعی، روابط دانشجو با بیمار، همان رابطۀ پزشک معالج با بیمار است؟
2. در تمامی موارد فوق، مسأله محرم و نامحرم ـ هم در مورد دانشجوی مؤنث و مذکر، و هم در مورد بیمار مذکر و مؤنث مطرح است. با توجه به این که دانشجویان مذکر، در آینده با بیمار مؤنث مواجه می شوند و بالعکس، در دوره آموزشی:
الف. آیا می توانند از بیمار جنس مخالف، شرح حال تهیه کنند؟
ب. آیا می توانند در هر بخش از بیمارستان که یک نوع بیمار با بیماری خاصی بستری است، او را مورد مشاهده و معاینه قرار دهند؟
3. آیا برای انجام موارد فوق، لازم است قبلاً بیمار در جریان امر قرار گیرد یا نه؟
4. آیا رضایت بیمار، برای معاینۀ وی توسط دانشجو و دستیار لازم است؟
5. موارد احتیاط را با توجه به روال آموزش، مشخص فرمایید.
بسمه تعالی، از لمس و نظر به جاهای حرام باید اجتناب شود، مگر در مورد اضطرار، و گفتن به بیمار لازم نیست.
[[page 527]][سؤال 9996] ----> 6020
2. اگر زن شوهرداری بخواهد دستگاه جلوگیری از حاملگی در داخل دهانه رحم بگذارد، اگر این دستگاه را دکتر مرد بگذارد چه صورتی دارد و اگر دکتر زن باشد چه صورتی؟
بسمه تعالی، جایز نیست و فرقی بین دکتر مرد و دکتر زن در این جهت نیست.
[سؤال 9997] ----> 6020
3. آیا کلاً این دستگاه را گذاشتن، شرعی است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر دستگاه به وسیلۀ کسی که جایز نیست لمس یا نظر به عورت او کند گذاشته می شود و مستلزم لمس و نظر است حرام است، و در غیر این صورت مانع ندارد؛ مگر این که موجب عقیم شدن یا نقص عضو شود.
[سؤال 9998] ----> 217
4. آیا اگر زنی به دکتر زنان مراجعه و نتیجه ندیده باشد و دکتر متخصص زن نیز در آن زمینه موجود نباشد و به دلیل بیماری ناچار از مراجعه به پزشک مرد باشد، معصیت کرده یا خیر؟
بسمه تعالی، در صورت ضرورت مانع ندارد.
[سؤال 9999] 5566
بسمه تعالی 28 / 5 / 1361
حضور مبارک رهبر انقلاب، بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حامی مستضعفین، رئیس الملة، فرماندۀ کل قوا، جناب حاج آقا روح الله الموسوی الخمینی، دامت برکاته
پس از عرض سلام، امیدوارم همانند انقلاب، در زندگی شخصی هم موفق بوده و دائماً خندان و تندرست باشید.
[[page 528]]غرض از مزاحمت و گرفتن وقت گران بهای شما این است که بنده کارمند هستم، و مدت 16 سال است پستی را در اداره راه قزوین، اشغال کرده و تا کنون صادقانه وظیفۀ خود را انجام داده ام، و به علت این که حقوق ماهیانه ام کفاف مخارج زندگی روزانه را نمی دهد، لذا پس از گذراندن دوره ای در یک درمانگاه خصوصی، به عنوان پزشکیار در شب ها مشغول به کار هستم و در این کار نیز موفّق بوده ام. فقط یک موضوع من را رنج می دهد، که چون به اقتضای شغل خود، با افراد مراجعه کننده جهت تزریق، پانسمان و غیره سر و کار دارم، نمی دانم آیا از نظر شرع اسلام، مجاز به انجام این موارد برای مراجعه کنندۀ مؤنث، در این شغل می باشم یا خیر؟ خواهشمند است دستور و راهنمایی فرمایید تا در لوای رهبری آن جناب و قانون جمهوری اسلامی ایران، خدمت خود را ادامه دهم.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.
بسمه تعالی، با مراعات خودداری از نظر به نامحرم، و اجتناب از لمس بدن اجنبیه، مگر در مواقع ضرورت با اکتفا به حد ضرورت، اشکال ندارد.
[سؤال 10000] 5567
بسمه تعالی
دفتر محترم امام خمینی، با درود به رهبر کبیر انقلاب، و سلام بر شهدای انقلاب اسلامی، خواهشمند است سؤال ذیل را از امام امت استفتا نموده، جواب آن را ارسال فرمایید. به امید پیروزی حق بر باطل
چنانچه معالجۀ زنی که برای بچه دار شدن، به دکتر زن مراجعه می نماید. مؤثر واقع نشد، می تواند برای اولاددار شدن، به دکتر مرد مراجعه نماید و تحت معالجه قرار گیرد؟
بسمه تعالی، با رعایت حجاب شرعی و اجتناب از لمس و نظر حرام، مانع ندارد.
[[page 529]][سؤال 10001] 5568
بسمه تعالی 15 / 8 / 1361
خدمت نایب حضرت مهدی، امام خمینی، فرماندۀ کل قوا
ضمن عرض سلام، امیدوارم که همیشه در پناه خداوند یکتا، صحیح و سلامت بوده باشید. باری امام عزیز از این که وقت گران بهای شما را می گیرم، ببخشید.
این جانب زنی مریض دارم که چند بار او را پیش دکترهای مرد برده ام، در صورتی که دکتر زن هم هست؛ چون گفته اند آن ها بهتر هستند. بعضی ها می گویند چون برای کار خیر است، دکتر مرد اشکال ندارد. چون این جانب مقلد شما می باشم، می خواستم ببینم از لحاظ شرعی اشکال دارد یا نه؟
بسمه تعالی، اگر ضرورت دارد مراجعه به مرد، مانع ندارد، ولی بدون ضرورت با وجود دکتر زن، به مرد مراجعه نکنند.
[سؤال 10002] ----> 145
4. در این منطقه، متخصصین بیماری های زنان (زایمان، نازایی و غیره) دکتر مرد هستند؛ اگر خانم ها در غیر بیماری های خطرناک (که پای مرگ در کار است) مثل نازایی به این ها مراجعه کنند، شرعاً اشکال دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، در مورد ضرورت اشکال ندارد.
[سؤال 10003] ----> 5537
3. هر وقت حمله ای از جانب برادران رزمندۀ ما به مزدوران عراقی می شود بعضی مواقع چون عدۀ زخمی ها زیاد است، بیمارستان ها احتیاج به امدادگر دارند و ما می رویم کمک و در آن جا بعضی از برادران، برهنه هستند یا این که موقع مداواکردن آن ها، مجبوریم دستمان را به بدن آن ها بزنیم، آیا این طریق خدمت کردن در پشت جبهه صحیح است یا خیر؟
بسمه تعالی، در مورد ضرورت مانع ندارد.
[[page 530]][سؤال 10004] 5569
بسمه تعالی
به نام خداوند بخشندۀ مهربان، با عرض سلام به رهبر بزرگوارمان، امام خمینی و با درود فراوان به شهدای راه حق و حقیقت ما خواهران جزیرۀ هرمز یک سؤال از امام عزیزمان می خواهیم بپرسیم.
اگر یک وقت جان ما در خطر باشد و در آن جا، مردی باشد که اگر دست خود را به دست او ندهیم، می افتیم و آن مرد نامحرم است؛ چه کار باید بکنیم؟ ما خواهران، چند نفر بودیم که می خواستیم از بندرعباس به جزیرۀ هرمز برویم و یک قایق که با ما شناس بود، گفت: شما بیایید در قایق ما، تا به هرمز برویم. فاصلۀ آن قایق و اسکله خیلی زیاد بود و چون ما مجبور بودیم که دست خود را به دست آن مرد بدهیم این کار را نکردیم و آن روز به هرمز نرفتیم. پس در چنین مواقع، چه کار باید بکنیم؟
بسمه تعالی، اگر ممکن است در چنین مواقعی دست را با پارچه ای بپیچید، تا با دست مرد نامحرم تماس پیدا نکند، و در صورتی که پیچیدن دست ممکن نباشد، در مواقع ضرورت برای حفظ جان، بدون قصد ریبه مانع ندارد دست نامحرم را با دست بگیرید.
[سؤال 10005] ----> 1791
3. ما حکم الدخول فی عمل ووظیفة والحال أنّه لا یتمّ ذلک حتّی یجری علیه فحص طبی دقیق حتّی علی العورة؟
بسمه تعالی، لا یجوز إذا کان مستلزماً للمحرّم.
[سؤال 10006] 5570
بسمه تعالی 2 / 3 / 1362
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی، امام خمینی، السلام علیک ورحمة الله وبرکاته، سپاس خدای را که ما را هم قرن و هم عصر تو، ای اسوۀ تقوا و ایمان، قرار داد
[[page 531]]و به برکت قیامت، و با تأییدات مولایت ـ حضرت حجة بن الحسن (عج) ـ ما را از ظلمات سرکشی و طغیان به نور تعبّد و ایمان کشانید.
این حقیر در مواجهه با حوادث روزمره، با مسائلی روبه رو شدم که پاسخش را در رسالۀ عملیه حضرت عالی نیافتم و لذا دست به کار نوشتن این چند سطر شدم، تا تکلیف خود را در مقابل این مسائل دریابم.
از شما و از جمیع علمای عاملین التماس دعا دارم.
1. در پاره ای از ادارات، برای آزمایش تشخیص اعتیاد ـ که با استفاده از ادرار اشخاص صورت می گیرد ـ مراجعه کنندگان را به ادرار در مقابل آینه مجبور می کنند و شخصی هم از پشت، در آینه می نگرد که مبادا آزمایش شونده، ادرارش را با ادرار دیگر عوض کند. آیا تخلی در چنین شرایطی که شخصی به وسیلۀ آینه، مراقب انسان است و او را می نگرد، اشکال شرعی ندارد؟
بسمه تعالی، اگر به عورت نظر نمی کند، حتی در آینه و صرف مراقبت است، مانع ندارد.
2. تشریح مردۀ مسلمانی که وارث و صاحب ندارد، برای آموزش علم طب، چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
3. اگر شخصی در وقت نماز صبح، خواب باشد و پس از طلوع آفتاب بیدار شود، آیا می تواند قضای نماز صبحش را در همان موقع، یعنی بلافاصله پس از این که بیدار شد، در حالی که آفتاب طلوع کرده است، به جای آورد یا خیر؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
4. در غسل واجب، با توجه به این که امروزه از دوش آب در حمام ها استفاده می شود، گاه فرد موفق به شستن همۀ نقاط بدنش با دست نمی شود، با این که آب به تمام نقاط بدنش رسیده است. آیا این چنین غسلی صحیح است؟
بسمه تعالی، دست کشیدن لازم نیست، و چنانچه آب به تمام عضو برسد با نیت غسل، کفایت می کند.
خداوند بر عمر و سلامت و عزت آن رهبر عظیم و مرجع تقلید شیعیان جهان بیفزاید، ان شاء الله.
[[page 532]][سؤال 10007] 5571
بسمه تعالی
لطفاً مسائل ذیل را با جواب برای دانشجویان و مربیان آموزشی دانشکده های پرستاری کشور ارسال دارید تا مسأله کاملاً روشن گردد و مربی و دانشجو بتوانند بهتر و با تفاهم به همکاری خود ادامه دهند.
خواهران دانشجوی دانشکده پرستاری سؤالی داشتند که هم اکنون به صورت یک مشکل مطرح می شود. بدین ترتیب که در فن پرستاری حمام دادن سر، دست و پای بیمار مرد، ماساژ دادن پشت بیمار توسط خواهران دانشجو در صورتی که بهیار مرد در محل باشد، از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
دانشجویان کارآموز مجبورند حتی بیمارانی را که قادر به حرکت کامل هستند و تقریباً بهبود یافته اند، به خاطر کسب نمره و مهارت، با اصرار مربی آموزشی ماساژ بدهند. در این صورت چه حکمی دارد؟
سلامتی و سعادتمندی جناب عالی را در خدمت به اسلام و مسلمین از خداوند متعال خواستاریم. والسلام علی عباد الله الصالحین
بسمه تعالی، اگر ضرورت نباشد جایز نیست.
[[page 533]]