فصل دوم
مقام و شخصیت زهرا(س)
عظمت و علوّ مقام معنوی
اصولاً رسول اکرم(ص) و ائمه(ع) طبق روایاتی که داریم قبل از این عالم انواری بوده اند در ظلّ عرش، و در انعقاد نطفه و طینت از بقیه مردم امتیاز داشته اند، و مقاماتی دارند الی ماشاءالله ، چنانکه در روایات معراج جبرئیل عرض می کند: «لَوْ دَنَوْتُ أنْمِلَةً لَأحْتَرَقْتُ؛ هرگاه کمی نزدیکتر می شدم سوخته بودم» یا این فرمایش که «إنَّ لَنا مَعَ الله ِ حالاٰتٌ لایَسَعُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لاٰنَبِیٌ مُرْسَلٌ، ما با خدا حالاتی داریم که نه فرشتۀ مقرّب آن را می تواند داشته باشد و نه پیامبر مرسل.»
این جزء اصول مذهب ماست که ائمه (ع) چنین مقاماتی دارند قبل از آنکه موضوع حکمت در میان باشد. چنانکه به حسب روایات، این مقامات معنوی برای حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ هم هست، با اینکه آن حضرت نه حاکم است و نه قاضی و نه خلیفه. این مقامات سوای وظیفه حکومت است. لذا وقتی
[[page 337]]
می گوییم حضرت زهرا ـ علیها السّلام ـ قاضی و خلیفه نیست، لازمه اش این نیست که مثل من و شماست یا بر ما برتری معنوی ندارد.(331)
***
صاحب جمیع فضایل پیامبر و خاندان عصمت علیهم السّلام
فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ زنی که افتخار خاندان وحی [است ]و چون خورشیدی بر تارک اسلام عزیز می درخشد؛ زنی که فضایل او هم طراز از فضایل بی نهایت پیغمبر اکرم و خاندان عصمت و طهارت ـ علیهم السّلام ـ بود؛ زنی که هر کسی با هر بینش درباره او گفتاری دارد و از عهده ستایش او برنیامده، که احادیثی که از خاندان وحی رسیده به اندازه فهم مستمعان بوده، و دریا را در کوزه ای نتوان گنجاند، و دیگران هرچه گفته اند به مقدار فهم خود بوده، نه به اندازۀ مرتبت او.(332)
15 / 2 / 59
***
مراوده با جبرئیل
من راجع به حضرت صدیقه ـ سلام الله علیها ـ خودم را قاصر می دانم ذکری بکنم. فقط اکتفا می کنم به یک روایت که در کافی شریفه است و با سند معتبر نقل شده است و آن روایت این است که حضرت صادق ـ سلام الله علیه ـ می فرماید: «فاطمه ـ سلام الله علیها ـ بعد از پدرش 75 روز زنده بودند، در این دنیا بودند و حزن و شدت بر ایشان غلبه داشت و جبرئیل امین می آمد خدمت ایشان و به ایشان تعزیت عرض می کرد و مسائلی از آینده نقل می کرد.»
[[page 338]]
تناسب روحی میان حضرت زهرا(س) و جبرئیل(ع)
فضیلت و مقام اختصاصی
ظاهر روایت این است که در این 75 روز «مراوده ای» بوده است؛ یعنی رفت و آمد جبرئیل زیاد بوده است و گمان ندارم که غیر از طبقه اوّل از انبیای عظام دربارۀ کسی اینطور وارد شده باشد که در ظرف 75 روز، جبرئیل امین رفت و آمد داشته است و مسائل را در آتیه ای که واقع می شده است، مسائل را ذکر کرده است و آنچه که به ذریّه او می رسیده است در آتیه، ذکر کرده است، و حضرت امیر ـ علیه السّلام ـ هم آنها را نوشته است، کاتب وحی بوده است حضرت امیر ـ علیه السّلام ـ همان طوری که کاتب وحی رسول ـ صلوات الله علیه و آله ـ خدا بوده است ـ و البته آن وحی به معنای آوردن احکام، تمام شد به رفتن رسول اکرم ـ کاتب وحی حضرت صدیقه در این 75 روز بوده است.
مسألۀ آمدن جبرئیل برای کسی یک مسألۀ ساده نیست، خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی می آید و امکان دارد بیاید، این یک تناسب لازم است بین روح آن کسی که جبرئیل می خواهد بیاید و مقام جبرئیل که «روح اعظم» است. چه ما قائل بشویم به اینکه قضیۀ تنزیل، تنزّل جبرئیل، به واسطۀ روح اعظم خود این ولی است یا پیغمبر است، او تنزیل می دهد او را و وارد می کند تا مرتبۀ پایین یا بگوییم که خیر، حق تعالی او را مأمور می کند که برو و این مسائل را بگو. چه آن قسم بگوییم که بعض اهل نظر می گویند و چه این قسم بگوییم که بعض اهل ظاهر می گویند، تا تناسب ما بین روح این کسی که جبرئیل می آید پیش او و بین جبرئیل، که روح
[[page 339]]
اعظم است، نباشد، امکان ندارد این معنا و این تناسب بین جبرئیل که روح اعظم است و انبیای درجه اول بوده است مثل رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ و موسی و عیسی و ابراهیم ـ علیهم السّلام ـ و امثال اینها، بین همه کس نبوده است، بعد از این هم بین کسی دیگر نشده است، حتی دربارۀ ائمه ـ علیهم السلام ـ هم من ندیده ام که وارد شده باشد اینطور که جبرئیل بر آنها نازل شده باشد، فقط این است که برای حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ است که آنکه من دیده ام که جبرئیل به طور مکرر در این 75 روز وارد می شده و مسائل آتیه ای که بر ذریّه او می گذشته است، این مسائل را می گفته است و حضرت امیر هم ثبت می کرده است؛ و شاید یکی از مسائلی که گفته است، راجع به مسائلی است که در عهد ذریه بلند پایۀ او، حضرت صاحب ـ سلام الله علیه ـ است برای او ذکر کرده است که مسائل ایران جزو آن مسائل باشد، ما نمی دانیم ممکن است.
در هر صورت من این شرافت و فضیلت را از همه فضایلی که برای حضرت زهرا ذکر کرده اند ـ با اینکه آنها هم فضایل بزرگی است ـ این فضیلت را من بالاتر از همه می دانم که برای غیر انبیا ـ علیهم السّلام ـ آن هم نه همه انبیا، برای طبقه بالای انبیا ـ علیهم السّلام ـ و بعض از اولیایی که در رتبۀ آنها هست، برای کسی دیگر حاصل نشده؛ و با این تعبیری که مراوده داشته است جبرئیل در این هفتاد و چند روز، برای هیچ کس تاکنون واقع نشده و این از فضایلی است که از مختصات حضرت صدّیقه ـ سلام الله
[[page 340]]
علیهاست.(333)
11 / 12 / 64
***
مصحف فاطمه ـ سلام الله علیها
جبرئیل پس از فوت پیغمبر(ص) می آمد و اخبار از غیب برای فاطمه می آورد و امیرالمؤمنین آنها را می نوشت و آن «مصحف فاطمه» است.(334)
***
لیلۀ مبارکه
حدیث شریف طولانی که در تفسیر برهان از کافی شریف نقل فرموده و در آن حدیث است که: «نصرانی گفت به حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ که تفسیر باطن "حم، والکتاب المُبینِ اِنّا اَنزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ اِنّا کُنّا مُنْذرینَ فیها یُفْرَقُ کُلُّ اَمْرٍ حَکیم." چیست؟ فرمود: اما «حم» محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ است؛ و اما «کتاب مبین» امیر المؤمنین علی است؛ و اما «اللّیلة» فاطمه ـ علیهاالسّلام ـ است.»(335)
***
هدیۀ پیامبر(ص) به حضرت زهرا(س)
و از جمله تعقیبات شریفه، تسبیحات صدیقۀ طاهره ـ سلام الله علیها ـ است که رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ به آن معظّمه تعلیم فرمود؛ و آن افضل تعقیبات است. در حدیث است که اگر چیزی افضل از آن بود، رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ آن را به فاطمه ـ علیها السّلام ـ عطا می فرمود.(336)
***
[[page 341]]
تجلّیگاه تمام هویتهای کمالی
وصول به مرتبه غیب و فنای در الوهیّت
تمام ابعادی که برای زن متصور است و برای یک انسان متصور است در فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ جلوه کرده و بوده است. یک زن معمولی نبوده است. یک زن روحانی، یک زن ملکوتی، یک انسان با تمام معنا انسان، تمام نسخۀ انسانیت، تمام حقیقت زن، تمام حقیقت انسان.
او زن معمولی نیست، او موجود ملکوتی است که در عالم به صورت انسان ظاهر شده است؛ بلکه موجود الهی جبروتی در صورت یک زن ظاهر شده است... تمام هویتهای کمالی که در انسان متصور است و در زن تصور دارد، تمام در این زن است؛ و فردا همچو زنی متولد می شود زنی که تمام خاصه های انبیا در اوست، زنی که اگر مرد بود نبی بود، زنی که اگر مرد بود به جای رسول الله بود. پس، فردا روز زن است. تمام حیثیت زن و تمام شخصیت زن فردا موجود شد. معنویات، جلوه های ملکوتی، جلوه های الهی، جلوه های جبروتی، جلوه های ملکی و ناسوتی همه در این موجود مجتمع است. انسانی است به تمام معنا انسان، زنی است به تمام معنا زن.
از برای زن ابعاد مختلفه است، چنانچه برای مرد و برای انسان. این ورق صوری طبیعی، نازلترین مرتبۀ انسان است و نازلترین مرتبۀ زن است و نازلترین مرتبۀ مرد است؛ لکن از همین مرتبۀ نازل، حرکت به سوی کمال است. انسان موجود متحرک است، از مرتبۀ طبیعت تا مرتبۀ غیب، تا فنا بر الوهیّت. برای صدیقه طاهره ـ سلام الله علیها ـ این مسائل، این معانی حاصل است. از مرتبۀ طبیعت شروع کرده است،
[[page 342]]
حرکت کرده است، حرکت معنوی، با قدرت الهی، با دست غیبی، با تربیت رسول الله (ص) مراحل را طی کرده است تا رسیده است به مرتبه ای که دست همه از او کوتاه است، پس، فردا تمام جلوۀ زن تحقّق پیدا کرده است، و زن به تمام معنا متحقق است.(337)
26 / 2 / 58
***
جلوه گاه تمام هویت انسانی
یک زن در دنیا آمد که مقابل همه مردان است، یک زن به دنیا آمد که نمونه انسان است، یک زن به دنیا آمد که تمام هویّت انسانی در او جلوه گر است.(338)
27 / 2 / 58
***
افتخار عالم وجود و مربی زبدگان بشریت
مبارک باد بر ملت عظیم الشأن ایران بویژه زنان بزرگوار، روز مبارک زن؛ روز شرافتمند عنصر تابناکی که زیربنای فضیلتهای انسانی و ارزشهای والای خلیفة الله در جهان است؛ و مبارکتر و پربهاتر، انتخاب بسیار والای روز بیستم جمادی الثّانی است، روز پرافتخار ولادت زنی که از معجزات تاریخ و افتخارات عالم وجود است. زنی که در حجره ای کوچک و خانه ای محقّر، انسانهایی تربیت کرد که نورشان از بسیط خاک تا آن سوی افلاک، و از عالم ملک تا آن سوی ملکوت اعلا می درخشد. صلوات و سلام خداوند تعالی بر این حجره محقری که جلوه گاه نور عظمت الهی و پرورشگاه زبدگان اولاد آدم است.(339)
***25 / 1 / 61
[[page 343]]
صاحب مبارکترین خانه در ملک و ملکوت
ما یک کوخ چهار ـ پنج نفری در صدر اسلام داشتیم و آن کوخ فاطمة الزهرا ـ سلام الله علیها ـ ست. از این کوخها هم محقرتر بوده، لکن برکات این چی است؟ برکات این کوخ چند نفری آنقدر است که عالم را پرکرده است از نورانیت و بسیار راه دارد تا انسان به آن برکات برسد. این کوخ نشینان در کوخ محقر در ناحیه معنویات آنقدر در مرتبۀ بالا بودند که دست ملکوتیها هم به آن نمی رسد و در جنبه های تربیتی آنقدر بوده است که هرچه انسان می بیند، برکات در بلاد مسلمین هست و خصوصاً درمثل بلاد ماها، اینها از برکت آنهاست.(340)
1 / 1 / 62
***
[[page 344]]