سوم: مانع بودن درجه متقدم از ارث بردن درجه متأخر
[سؤال 11080] 6327
بسمه تعالی 24 / 12 / 1361
حضرت آیت الله العظمی روح الله الموسوی الخمینی سلام عرض می نمایم و پس از عرض سلام سلامتی شما را از درگاه خداوند متعال درخواست می نمایم. پدر عزیزم امیدوارم که این مختصر نامه ای را که من می نویسم مورد پذیرش شما قرار گیرد.
و موضوع از این قرار است. پدری چند فرزند دارد که آن ها را زن داده است و یکی از فرزندان وی جلوتر از پدر به رحمت ایزدی می پیوندد و پدر هم بعد از مدتی
[[page 521]]می میرد و فرزندان دیگر نیز دارایی پدرشان را تقسیم می نمایند و هر یک برای خود سهمی می برند و به فرزندان آن پسری که جلوتر از پدر فوت کرده است سهمی نمی دهند و می گویند که این پسر پیش بلا شده است و در صورتی که آن پسر تا موقعی که فوت می کند زحمت آن پدر را می کشد و اولین اولاد آن پدر است و من از شما خواهش می نمایم به عنوان یک فرزندی از شما و شما هم پدری گرامی برای ما، آیا از نظر شما و از نظر دین مقدس اسلام جایز است این کار که به آن فرزندی که جلوتر از پدرش فوت کرده است از دارایی پدرش ندهند؟ یعنی این که به فرزندان آن پسری که جلوتر فوت کرده است هیچ سهمی نمی رسد و من از شما خواهشمندم که در این مسأله تأکید نمایید و آن را هرچه زودتر رفعش نمایید. با درود به تمام شهیدان گلگون کفن میهن اسلامیمان و با درود به رهبر کبیر انقلاب اسلامی و با درود فراوان به تمام خانواده های شهیدان و با درود فراوان به رزمندگان اسلام که در این سرمای زمستانی با ارتش مزدور عراقی می جنگند و مشت محکمی به دهان امریکای جنایتکار و دست نشانده هایش می کوبند و می روند تا پرچم خونین لا اله الا الله را در سرتاسر جهان برافرازند. خداحافظ، به امید موفقیت و نتیجه گیری
بسمه تعالی، اگر فرزندی که قبل از پدر فوت کرده مال داشته باشد فرزندان او از آن مال ارث می برند ولی ترکه پدر [جدّ] به فرزندان او می رسد و با وجود فرزند نوه ارث نمی برد.
[سؤال 11081] 6328
بسمه تعالی 13 / 2 / 1361
حضرت امام خمینی رهبر کبیر انقلاب، مدّ ظله العالی
1. شخصی 58 ساله بوده دو سال و سه ماه قبل فوت کرد، وصیت نامه ای عادی تنظیم نموده و کلیه دارایی خود را بین کلیه فرزندان و عیالش تقسیم نموده که بعد از فوت به وصیت او عمل شود.
[[page 522]]2. در حین این موضوع یکی از فرزندان او به نام محمدرضا که یک باب خانه را پدر در حیات خود به او داده یک هفته قبل از فوت پدر فوت می کند.
3. یک باب خانه ای که در حیات خودش به پسر دیگرش به نام غلامرضا در وصیت نامه واگذار شده بود در حیات خودش فروخته است در صورتی که در تقسیم نامه به پسر داده است.
4. این خانه ای که پدر به پسر اولی (محمدرضا) داده و یک هفته قبل از پدر فوت کرده است با داشتن 2 نفر فرزند صغیر آیا دیگر خانه ای به پسر متوفی یا به عیال پسرش که عروس او است می رسد یا خیر؟ جواب را مرقوم فرمایید.
5. خود مرحوم بعد از این که وصیت نامه نوشته است در حضور چند نفر اظهار داشته وصیت نامه من باطل است و تمام اختیارات دارایی ام اکنون مال خودم است.
6. در این مورد گواهانی در دست داریم که با سوگند به کلام الله مجید و فردای محشر حقایق را بیان می نمایند.
با توجه به مطالب بالا، حال بفرمایید که چگونه باید عمل شود تا برابر شرع نسبت به دارایی متوفی رفتار شود. والسلام علی عباد الله الصالحین
بسمه تعالی، هر مقدار از اموال که مالک در حیات خود به کسی فروخته یا بخشیده و تحویل داده دیگران در آن حقی ندارند و هرچه تا زمان فوت در ملک او باقیمانده و جزء ترکه او محسوب شده است تمام ورثه از آن ارث می برند و با بودن اولاد، نوه ارث نمی برد.
[سؤال 11082] 6329
بسمه تعالی 26 / 12 / 1360
به نام خداوند، درهم کوبندۀ ستمگران، دفتر مرجع تقلید شیعیان جهان، امام خمینی پس از عرض سلام و دعا برای سلامتی وجود امام امت و پیروزی رهروان راه حق در مبارزه با ظلم و کفر، از شما برادران که با صبر و بردباری و قبول مسئولیت
[[page 523]]خطیر در آن جا به حل مشکل و مسائل مردم، بدون چشم داشت مادی نشستید، تقاضا دارم مرا نیز در حل این مشکل راهنمایی کنید. باشد که ثواب آن را از خداوند متعال دریافت دارید.
در سال 1341 هجری شمسی، پدرشوهر این جانب وصیت نامه ای بر مبنای اموال منقول و غیر منقول خود با رضایت فرزندان خود ـ که شامل چهار پسر و دو دختر می باشد ـ تنظیم نمود که در این وصیت نامه، اموال طبق موازین اسلام تقسیم شده بود و در وصیت نامه قید شده بود که بهره برداری از اموال، در زمان حیات خودشان، منوط به شخص خودشان و پس از فوت ایشان، هر کس طبق وصیت نامه از اموال بهره برداری کند؛ که سهم همسرم از این ماترک، مقداری آب و ملک و اثاث خانه و یک فرش دوازده متری تبریزی بود و علاوه بر آن، وصیت نامۀ دیگری نیز هست که پدرشوهرم، شوهرم را وصی قرار داد تا بعد از مرگش کلیۀ مراسم کفن و دفن و سوگواری را با مخارج خود انجام دهد و در قبال آن، یک باغ کوچک به شوهرم واگذار کرد. اما خواست خدا چیز دیگری بود و همسرم در سال 58 به علت بیماری درگذشت و مرا با دو فرزند صغیر تنها گذاشت. ضایعۀ این مرگ برای همه ناگوار بود. به همین خاطر نگذاشتیم پدرشوهرم به علت کهولت و ناراحتی قلبی از این موضوع اطلاعی پیدا کند و در آخر عمر، داغ مرگ فرزند ببیند. با این وصف، پدرشوهرم یک سال بعد در سال 59، بدون اطلاع از این موضوع، زندگی را بدرود حیات گفت. اما مشکل من این مسأله است: اکنون وراث پدرشوهرم تصمیم به تقسیم ماترک گرفتند و می گویند: چون شوهرم قبل از پدرش فوت کرده، دیگر نمی توانیم طبق وصیت نامه عمل کنیم و بر این منوال، به فرزندان من ارثی نمی رسد و باغ مزبور نیز در قبال تعهد پرداخت خرج کفن و دفن، به ما واگذار نمی شود. مراسم و کفن و دفن با مخارج پنجاه هزار تومان برگزار شد که من اکنون توانایی پرداخت آن را دارم؛ البته با فروش دستبند و گردنبند خودم. این به خاطر این است که باغچه، مال فرزندان من باشد. بچه های من چیزی جز یک خانۀ مسکونی که در گرو بانک رهنی است و مقداری از حقوق
[[page 524]]پدرشان، چیز دیگری ندارند.
در پایان، باتوجه به این نکته که من فرزند صغیر دارم، خواهشمندم جواب درست و شرعی و کتبی به من بدهید. خداوند متعال شما را اجر بدهد.
بسمه تعالی، با وجود فرزند، نوه ارث نمی برد و در مورد سؤال، وصیت مربوط به نوه ها و مادر آن ها نیست.
[سؤال 11083] 6330
بسمه تعالی 16 / 9 / 1361
حضور محترم مرجع عالی قدر، امام امت، حضرت آیت الله خمینی، حفظکم الله
باری به عرض عالی می رساند که زنی دو فرزند داشته است؛ یک پسر و یک دختر، و دختر بعد از ازدواج و به دنیا آوردن دو پسر و قبل از مادر و شوهرش فوت کرده است. حال بعد از فوت زن از ترکۀ ایشان یک قطعه زمین هست، ولی ورثۀ پسر می گوید که شما ورثۀ دختر ارث نمی برید؛ زیرا مادر شما قبل از مادرش فوت کرده است. لطفاً بفرمایید که آیا ورثۀ دختر از این ترکه ارث می برند یا خیر؟ و اگر می برند، چه اندازه می برند؟ جواب لطف فرمایند.
بسمه تعالی، اگر دختر قبل از مادر فوت شده و پسر موجود [بوده] است، ارث مادر به پسر او می رسد و با وجود پسر، اولاد دختر ارث نمی برند؛ ولی اگر پسر و دختر هر دو فوت شده اند و بعد مادر فوت شده، اولاد پسر و اولاد دختر با هم ارث می برند.
[سؤال 11084] 6331
بسمه تعالی
با عرض سلام به حضور رهبر کبیر و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی و با آرزوی سلامتی و طول عمر برای امام و پیروزی برای رزمندگان اسلام
از امام عزیز می خواهیم به این سؤال ما جواب دهد: پدری چهار پسر داشت. هنوز
[[page 525]]پدر زنده بود که دو تا از پسرانش مردند. یکی از این پسران، دو دختر داشت و دیگری یک پسر داشت. بعد از فوت پدر، پسران ثروت پدر را در بین خود و برادرزاده خود (یعنی به همان پسری که پدرش مرد) تقسیم کردند و به دختران هیچ ثروتی ندادند. آیا این دختران حقی دارند یا نه؟
بسمه تعالی، ارث پدر فقط به دو پسرش می رسد و با وجود فرزند، نوه ارث نمی برد.
[سؤال 11085] 6332
بسمه تعالی 27 / 6 / 1361
محضر مقدس مرجع تقلید و رهبر عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
محترماً به عرض می رسد که شخصی دارای سه فرزند پسری بود که در حال حیاتش دو تا از فرزندانش فوت نمودند. آن ها از پدر خود جدا نبودند ولی دارای عیال و فرزند صغیر بودند. شخص مذکور، بعد از فوت دو پسرش فوت نموده، درحالتی که یکی از پسرانش در حال حیات بوده و فعلاً نیز در حیات است. آیا ماترک و دارایی شخص مذکور، بین نوه ها و پسرش که زنده مانده باید تقسیم شود یا فقط به پسر زنده اش می رسد؟ آنچه که حکم الله است مرقوم فرمایید که مورد احتیاج است.
بقای عمر و سلامت آن جناب را از خداوند متعال خواستارم.
بسمه تعالی، با وجود فرزند، نوه ـ ولو از فرزند دیگر باشد ـ ارث نمی برد.
[سؤال 11086] 6333
بسمه تعالی
درخواست سؤال می نمایم از حضرت امام خمینی مبنی بر این که شخصی بلاعقب فوت نموده است. این میت برادر، خواهر، عمو، عموزاده، عمه و عمه زاده ندارد و دایی که با مادر میت از پدر و مادر یکی باشند، ندارد. همچنین دایی که از نظر مادر با
[[page 526]]مادر میت برادر و خواهر باشند، ندارد. و دارای یک دایی ناتنی می باشد که از نظر پدر با مادر میت برادر و خواهر هستند. علاوه بر آن این میت دارای سه دختر خاله و پسر خاله تنی می باشد که مادر میت با مادر خاله زاده ها از یک پدر و مادر می باشند. با توجه به درخواست و سؤالی که می نمایم برابر قانون خدا و پیغمبر مقرر دارید که مالیۀ این میت متعلق به دایی ناتنی یا متعلق به خاله زاده های تنی می باشد؟
بسمه تعالی، در فرض مسأله، ارث میت به دایی پدری او می رسد و پسر خاله ها و دختر خاله ها ارث نمی برند هر چند پدر و مادری هستند.
[سؤال 11087] 6334
بسمه تعالی
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، مدّ ظله
شخصی فوت می کند که در طبقۀ اول و دوم وارثی ندارد و وراث او در طبقۀ سوم منحصر به عده ای بنی اعمام و بنی اخوال امی و ابوینی است.
1. آیا اگر متوفی، عموزادۀ أبی داشته باشد، او نیز وارث است و یا منسوبین امی و ابوینی سابق الذکر حاجب او هستند؟
2. آیا ادعای او مبنی بر پسرعمو بودن ـ بدون ذکر این که ابی یا امی یا ابوینی است ـ قابل قبول است یا باید تصریح کند؟
3. آیا اگر شهود نیز صرفاً پسرعمو بودن را گواهی دهند، بدون تصریح نوع آن ـ ابی، امی، ابوینی ـ کافی برای اثبات وراثت می باشد؟
4. آیا حاکم در مقابل چنین شهودی می تواند حکم به وراثت بدهد، یا مادام که شهادت تفصیلی داده نشود نباید چنین حکمی بدهد؟
بسمه تعالی، وارث بنی اعمام و بنی اخوال هستند و با وجود ابوینی آن ها نوبت به ابی آن ها نمی رسد؛ و با شک در وارث بودن شخص، ارث به او داده نمی شود، مگر به طریق شرعی وارث بودن او ثابت شود.
[[page 527]][سؤال 11088] ----> 2981
4. شخصی که شهید شده است و از آن شهید فرزندانی به جا مانده است، آیا می توان به فرزندان او از ارث جدشان با رضایت سایر ورثه سهم داد یا خیر؟
بسمه تعالی، ارث جد به فرزندان بلاواسطه می رسد، ولی آن ها می توانند با رضایت خودشان هر مقدار بخواهند به فرزندان شهید بدهند.
[سؤال 11089] 6335
بسمه تعالی 26 / 4 / 1360
دفتر حضرت امام خمینی
احتراماً به استحضار می رساند چندی قبل دختر خاله ام به رحمت ایزدی پیوست، چون متوفّی در زمان فوت دارای مال و اموال وافی بود که در حال حاضر در اختیار خواهر دیگرم که در زمان حیات متوفی حیاط مشترک داشته اند می باشد و از طرفی نامبرده غیر از این جانبه و برادرم و خواهر دیگرم که در حال حاضر تمامی اموالش در اختیار ایشان می باشد وارث قانونی دیگری ندارد و از طرفی موضوع جهت تعیین حصر وراثت به دادگاه اعلام گردیده که دادگاه به علت این که متوفی دایی پدری دارد نتوانسته است تصمیم بگیرد، خواهشمند است پاسخاً اعلام فرمایید آیا ما وارث قانونی و شرعی متوفی می باشیم یا خیر؟
بسمه تعالی، با وجود دایی میت ولو تنها پدری باشد دختر خاله و پسر خاله ارث نمی برند.
[سؤال 11090] 6336
بسمه تعالی
دفتر استفتائات امام خمینی مدّ ظله العالی، پس از عرض سلام:
1. متوفی در صورتی که در طبقه اول ارث جز مادر وارثی ندارد و از طبقه دوم برادر و خواهر دارد. طرز تقسیم ارث او چگونه است؟ آیا به مادر از باب فریضه و
[[page 528]]رداً می رسد و به اخوه چیزی نمی رسد؟ یا مطلب جور دیگری است؟ بیان فرمایید:
بسمه تعالی، در فرض مرقوم تمام مال به مادر می رسد.
2. کسی که فرضاً چسب به کمر زده یا در یکی از اعضایش جبیره است و جنب شود آیا علاوه بر غسل تیمم هم می خواهد؟
بسمه تعالی، غسل جبیره ای کفایت می کند.
3. آیا می تواند بعد از غسل به مسجد رود ولو غسلش باطل شده باشد؟ آیا بعد از خوب شدن اعاده غسل لازم است یا همان غسل اول کافی است؟
بسمه تعالی، غسل جبیره ای رافع حدث است و اعاده لازم نیست.
[[page 529]]