سالهای جدایی
شرایط سیاسی و اجتماعی که موجب شد رژیم شاه حضرت امام را تبعید کند
- وقایعی که در قضیۀ قیام مردم به رهبری علما و مراجع به ویژه امام خمینی(س) در برابر لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در سال 40 و 41 اتفاق افتاد و منجر به پیروزی ملت و عقب نشینی رژیم گردید و همچنین واکنش سرسختانۀ حضرت امام علیه اصلاحات امریکایی شاه (انقلاب سفید) که به قیام 15 خرداد انجامید و قضیۀ دستگیری و حبس و حصر امام و آزادی ایشان و حوادثی که در این ایام به وقوع پیوست در مجموع موجب شد تا امریکا به این نتیجه برسد که انجام اصلاحات مورد نظر با توجه به موضع امام و نقاط ضعف رژیم بدون حضور مستقیم‌تر مستشاران و جاسوسان امریکایی و کنترل اوضاع از نزدیک امکان پذیر نمی‌باشد. لذا لایحۀ ننگین کاپیتولاسیون که به خاطر رخدادهای سالهای 40 تا 43 مسکوت مانده بود در مهرماه 1343 توسط دولت منصور به مجلس برده شد و به تصویب رسید. کاپیتولاسیون یعنی مصونیت نظامیان و اتباع امریکایی در مقابل جنایاتی که در ایران مرتکب می‌شوند و عدم صلاحیت محاکم قضایی ایران برای رسیدگی به جرایم امریکاییان لکۀ ننگینی بود که
[[page 65]]حق حاکمیت ایران را صریحاً نقض می‌کرد و عملاً سند امضای فروش استقلال سیاسی و قضایی کشور بود. روشن است که شخصیتی همچون امام خمینی(س) نمی‌توانست در مقابل این ذلت و خواری رژیم بی‌تفاوت بماند. از طرف دیگر شاه با تصور اینکه سرکوب قیام 15 خرداد و دستگیری امام و بسیاری از یارانش زمینه هرگونه قیامی را از بین برده، لایحه را به تصویب رساند و با تبلیغات فراوان درصدد بود تا روز چهارم آبان 1343 – روز تولد نامبارک شاه- جشن پیروزی بگیرد. خبر تصویب لایحه کاپیتولاسیون که در خبرنامه داخلی مجلس شورای ملی درج شده بود به دست امام رسید. امام اعلام کردند که در روز چهارم آبان در رابطه با خطرات این اقدام خفت بار رژیم سخنرانی می‌کنند و قرار شد این خبر به مردم قم و دیگر شهرها اعلام شود. رژیم سراسیمه فردی را به قم می‌فرستد تا امام را با تهدید از این اقدام باز دارد، اما امام او را نمی‌پذیرد. وی در دیدار با برادر شهیدم حاج آقا مصطفی صریحاً نسبت به عواقب وخیم هرگونه موضع ضد امریکایی هشدار می‌دهد. این تهدیدها هیچگونه تأثیری در عزم امام خمینی ندارد. روز موعود که اتفاقاً مصادف با سالروز تولد با سعادت حضرت فاطمه -سلام‌الله علیها- و روز ولادت امام نیز می‌باشد فرا می‌رسد و امام در یکی از مهیج ترین و تاریخی‌ترین سخنرانیهای خود دخالتهای امریکا در ایران را افشا و با شدیدترین لحنی محکوم می‌کنند. امام در ابتدای سخنرانی صریحاً موضع خود را در رابطه با لایحه کاپیتولاسیون اعلام می‌کند که «ایران دیگر عید ندارد، عید ایران را عزا کردند، عزا کردند و چراغانی کردند، عزا کردند و دسته جمعی رقصیدند. ما را فروختند، استقلال ما را فروختند». امام بعد از سخنرانی اعلامیه‌ای نیز در همین رابطه صادر کردند. دوباره آتش انقلاب شعله‌ور شد و می‌رفت تا قیامی مهمتر از 15 خرداد به وقوع بپیوندد. هم شاه و هم دولتمردان امریکایی بخوبی دریافته بودند که امام ساکت نمی‌نشیند و با حضور او هیچیک از طرفهای آنان موفق نخواهند شد. لذا بهترین راه را در تبعید و دور نگه داشتن امام از صحنه
[[page 66]]مسائل ایران دانستند و در شب 13 آبان با یورش نظامی امام را دستگیر و بلافاصله به فرودگاه تهران و از آنجا به ترکیه تبعید کردند.
[[page 67]]