3 - 4 - رویکرد به معنویت و طبیعت
دستجات مختلفه ای از مردم و اهل علم، این ها توجهشان به معنویات اسلام بود و نظرشان به آن آیاتی و روایاتی که مربوط [بود] به معنویات و تهذیب نفس و ماورای طبیعت؛ و در قرآن کریم آیات زیاد راجع به امور معنوی؛ یعنی آن وجهه انسانی که از عالم غیب است، [وجود دارد]. تا مدت ها وضع این طور بود که توجه به آن احکام اجتماعی و سیاسی و این ها که در اسلام بود، توجه کم بود یا نبود. کم کم دستجاتی پیدا شدند که مسائل اجتماعی و مسائل سیاسی و مسائل روز را عنوان کردند و این ها از این طرف افتادند؛ یعنی توجهشان به صِرفِ همین اجتماعیات و احکام سیاسی و احکام حکومتی [بود] و به [طرف]این ورق نگاه کردند. آنها تا مدت های قبل به آن طرف ورق نگاه می کردند، مثل فلاسفه و عرفا و صوفیه و این ها، آن طرف ورق را نگاه می کردند و در حرف هایشان بیان همان معنویات بود و مردم را دعوت می کردند به همان جهات معنویه اسلام؛ حتی روایات یا آیاتی که وارد شده بود راجع به امور طبیعی و راجع به امور اجتماعی و سیاسی، بعضی شان کوشش می کردند که این ها را برگردانند به همان امور معنوی و همه را روی آن ورق حساب کنند. جهت باطنی اسلام و قرآن را ملاحظه کنند. در مقابل آنها الآن ما مبتلا هستیم به - البته آن هم ابتلایی بود - این جهت هم که فقط صِرف معنویات را نظر می کردند، و از اجتماعیاتی که در قرآن هست، از آیات و اخباری که وارد شده است راجع به حکومت اسلام، راجع به سیاست اسلام، راجع به امور اجتماعی، راجع به تعمیر این عالم، غفلت کردند.
[[page 31]]