فصل ششم بیتوته به منیٰ
و در آن چند مسأله است:
مسأله 1- واجب است بر حاج که شب یازدهم ذی الحجه و شب دوازدهم را در منیٰ بیتوته کند؛یعنی در آن‌جا بماند از غروب آفتاب تا نصف شب.
مسأله 2- چند طایفه باید در شب سیزدهم تا نصف شب بمانند:
اول- کسی که صید کرده است در احرام،و احتیاط واجب آن است که اگر صید را گرفته باشد و نکشته باشد شب سیزدهم را بماند،لکن غیر از صید کردن چیزهای دیگر که از صید بر مُحرم حرام است،مثل خوردن گوشت صید و نشان دادن صید به صیاد و غیر آن را اگر اجتناب نکرده واجب نیست بیتوتۀ شب سیزدهم.
دوم- کسی که نزدیکی با زن کرده در احرام چه در قُبُل و چه در دُبُر و چه با زن خود یا اجنبیه.ولی غیر از جماع کارهای دیگر مثل بوسیدن و لمس و غیر آن را اگر اجتناب نکرده واجب نمی‌شود بیتوتۀ شب سیزدهم.
سوم- کسی که در روز دوازدهم کوچ نکرد از منیٰ و غروب شب سیزدهم را درک کرد.
[[page 401]] مسأله 3- چند طایفه‌اند که واجب نیست در شب‌های یازده و دوازده و سیزدهم در منیٰ بمانند:
اول- بیماران و پرستاران آنها و دیگر کسانی که برای آنها مشقت داشته باشد ماندن به هر عذری که باشد.
دوم- کسانی که ترس آن دارند که اگر شب را بمانند مال آنها در مکه از بین می‌رود به شرطی که مال مُعتَدٌّ به باشد.
سوم- شبان‌هایی که احتیاج دارد حیوانات آنها به چرانیدن در شب.
چهارم- کسانی که متکفل آب دادن به حجاج هستند در مکه.
پنجم- کسانی که شب را در مکه بیدار باشند و به عبادت مشغول باشند تا صبح و کار دیگر جز آن نکنند مگر کارهای ضروری از قبیل خوردن و آشامیدن به قدر احتیاج و تجدید وضو.
مسأله 4- کسی که در احرام عمرۀ تمتع از صید و زن اجتناب نکرده باید شب سیزدهم بماند،و این حکم اختصاص به احرام حج ندارد.
مسأله 5- مقدار شب که واجب است در این سه شب بیتوته کرد از اول شب است تا نصف آن،پس کسی که از غروب بیتوته کرد در منیٰ تا نیمه شب مانع ندارد بعد از آن بیرون برود،و احتیاط مستحب آن است که پیش از طلوع صبح وارد مکه نشود.
مسأله 6- کسی که در اول شب بی‌عذر در منیٰ نبود احتیاط واجب آن است که قبل از نیمه شب برگردد و تا صبح بماند.
مسأله 7- نیمه شب را باید از اول غروب تا طلوع آفتاب حساب کنند بنابر احتیاط واجب،و احتیاط آن است که از مغرب شرعی حساب کنند.
مسأله 8- بیتوتۀ در منیٰ از عبادات است و باید با نیت خالص برای اطاعت خداوند به‌جا آورد.
[[page 402]] مسأله 9- جایز نیست در غیر مکه مشغول عبادت شود و به منیٰ نرود،حتی در بین راه منیٰ و مکه به احتیاط واجب.
مسأله 10- کسی که ترک کند بیتوته به منیٰ را در شبی که واجب است بماند برای هر شبی یک گوسفند باید قربانی کند.
مسأله 11- فرقی نیست در واجب بودن قربانی بین آن که از روی علم و عمد باشد یا از روی نسیان باشد یا از روی ندانستن مسأله.
مسأله 12- کسانی که در مکه تا صبح به عبادت مشغول بودند و نیامده‌اند به منیٰ قربانی بر آنها واجب نیست.
مسأله 13- چهار طایفه‌ای که در مسألۀ سوم گفته شد واجب نیست در منیٰ بمانند، در صورتی که نماندند باید برای هر شب یک گوسفند کفاره قربانی کنند حتی دستۀ سوم و چهارم به احتیاط واجب.
مسأله 14- گوسفندی که باید قربانی شود هیچ یک از شرایط هَدی را که در منیٰ برای حج باید ذبح کند لازم نیست داشته باشد.
مسأله 15- گوسفندی را که باید قربانی کند محل معیّنی ندارد حتی می‌تواند پس از مراجعت به محل خود قربانی بکند اگرچه احتیاط آن است که در منیٰ قربانی کند.
مسأله 16- اگر قسمتی از اول شب که باید در منیٰ بیتوته کرد،درک نشود یا زودتر از نصف شب از منیٰ خارج شوند،احتیاط واجب آن است که یک گوسفند قربانی کنند و فرقی بین صورت عذر و عدم عذر نیست.
مسأله 17- کسانی که جایز است برای آنها کوچ کردن در روز دوازدهم باید بعد از ظهر کوچ کنند و جایز نیست قبل از ظهر،و کسانی که در روز سیزدهم کوچ می‌کنند مختارند هر وقت را بخواهند کوچ کنند.
[[page 403]]
مسائل متفرقه و استفتائات بیتوتۀ به منیٰ
مسأله 1- اگر حاجی صبح دوازدهم به مکه بیاید واجب نیست برای نَفْر بعد از ظهر به منیٰ برگردد گرچه رفتن او به مکه قبل از ظهر جایز نیست.
مسأله 2- در کوچ کردن بعد از ظهر روز دوازدهم زن‌ها هم حکم مردان را دارند بنابراین اگر با عذر از رَمی در روز،شب دوازدهم رَمی کردند نمی‌توانند قبل از ظهر از منیٰ کوچ کنند مگر از ماندن تا بعد از ظهر معذور باشند.
مسأله 3- کسانی که در زمین‌های متصل به منیٰ که از منیٰ نیست در شب یازدهم و دوازدهم بیتوته می‌کنند باید کفاره بدهند و برای هر شب یک گوسفند قربانی کنند هرچند اعتقاد پیدا کرده باشند که آن‌جا از منیٰ است یا به گفتۀ اشخاص محلی،مطمئن شده باشند.
مسأله 4- اگر حاجی قبل از غروب آفتاب شب سیزدهم از منیٰ خارج شده و بعد از غروب به منیٰ مراجعت کرده،واجب نیست شب را بماند و رَمی روز سیزدهم بر او واجب نمی‌شود.
5 س- بیتوتۀ در منیٰ اگر در غیر منیٰ انجام شود چه صورت دارد،و آیا اشخاص جاهل به موضوع معذورند یا خیر؟
ج- باید قربانی کنند،و فرقی بین عالم و جاهل نیست.
6 س- کسانی که مقداری از اول شب با عذر یا بدون عذر در خارج منیٰ بودند یا قبل از نصف شب خارج شدند،در مناسک احتیاط استحبابی است نسبت به کفاره و در تحریر احتیاط وجوبی،آیا کفاره واجب است یا خیر؟
ج- این احتیاط وجوبی است و ترک نشود.
7 س- فرموده‌اید:کسی که بدون عذر نصف اول شب را در منیٰ نبود واجب است
[[page 404]]نصف دوم را در منیٰ بماند،آیا کفارۀ ترک مَبیت را نیز باید بدهد؟
ج- باید کفاره هم بدهد.
8 س- کسی که در شب یازدهم و دوازدهم باید در منیٰ باشد یا در مسجد الحرام مشغول عبادت گردد،در مسجد الحرام مشغول عبادت می‌شود،ولی در بین آن از خستگی مرتب چرت می‌زند و بیدار می‌شود،وظیفۀ او چیست؟ و سؤال دیگر در این رابطه که اخیراً پشت بامی وسیع برای مسجد الحرام-زاده اللّه شرفاً-درست کرده‌اند، آیا شب‌هایی که باید یا در منیٰ بماند و یا در مسجد الحرام مشغول عبادت باشد،ماندن در آن‌جا و عبادت کردن کافی است یا نه؟
ج- اگر به قدری خواب می‌رود که صدق نمی‌کند که تمام شب مشغول به عبادت بوده،کافی نیست و باید کفاره بدهد.و عبادت در هر جای مکه کافی است.
9 س- اینجانب شغلم حمله‌داری است،چندین سال قبل جایی را که یقین داشتم جزء منیٰ است با حاجی‌ها بیتوته نموده‌ام و سال‌های بعد فهمیدم و برایم یقین حاصل شد جایی که سال‌های قبل بیتوته نموده‌ایم خارج از منیٰ است آیا کفاره بر اینجانب و همۀ حجاج واجب است یا نه؟ و در صورتی که کفاره واجب باشد،آیا کفارۀ حجاج بر عهدۀ خودشان است یا بر عهدۀ من؟ و آیا ابلاغ به حجاج واجب است یا نه؟ و اگر بعضی از آنان مرده باشند یا دسترسی به آنان نباشد،تکلیف چیست؟
ج- کفارۀ ترک بیتوتۀ خود شما بر شما واجب است،و کفارۀ دیگران بر شما واجب نیست،و لازم نیست به آنان اعلام نمایید،و اگر فهمیدند کفاره بر خود آنان واجب است،ولی اگر اجرت عمل صحیح و عملی که انجام شده تفاوتی دارد نسبت به تفاوت باید رضایت حجاج تحصیل شود.
10 س- علامت‌گذاری حدود منیٰ در سال‌های قبل با علامت‌گذاری الآن که به وسیلۀ حکومت انجام گرفته فرق می‌کند،و اینجانب که شغلم حمله‌داری است در
[[page 405]]سال‌های قبل با حجاج در قطعه‌زمینی بیتوته کرده‌ایم که اگر تعیین فعلی حکومت صحیح باشد،بیتوتۀ ما در خارج از منیٰ بوده،و اگر تعیین قبلی صحیح باشد که ما یقین به آن داریم طبق علمیت قبلی و نظر پیروان اهل مکه بیتوتۀ ما صحیح است،حال بنابر این‌که تعیین حکومت صحیح باشد،آیا تکلیف ما نسبت به بیتوتۀ سال‌های قبل چیست؟ و در صورت وجوب کفاره،آیا ابلاغ به همۀ حجاج لازم است یا نه؟ و آیا با توجه به این که در فرض مسأله بیتوته ترک نشده بلکه اشتباه در مصداق بوده است، نسبت به حجاج ضامن می‌باشم یا نه؟
ج- اگر در محلی بیتوته کرده‌اید که یقین به منیٰ بودن آن داشته‌اید تا یقین پیدا نکنید که خارج منیٰ بوده،قربانی لازم نیست،و در این صورت ابلاغ و اعلام لازم نیست.
11 س- آیا کسانی که عذر دارند از رَمی در روز می‌توانند شب دوازدهم برای روز دوازدهم رَمی کنند و از منیٰ به مکه بیایند و دیگر برنگردند به منیٰ یا باید صبر کنند و بعد از ظهر با مردم کوچ کنند؟
ج- می‌توانند بعد از مَبیت واجب،خارج شوند و لازم نیست صبر کنند.
12 س- قبلاً سؤال شده است که آیا کسانی که خوف مشقت دارند می‌توانند شب دوازدهم رَمی جمره نموده به مکه رفته و دیگر به منیٰ برنگردند؛و حضرت‌عالی جواب فرموده‌اید در صورت عذر اشکال ندارد،ولی قبل از نصف شب نباید بیرون بروند.با توجه به مسألۀ فوق این سؤال مطرح می‌شود که آیا خدمۀ کاروان‌ها نیز برای پذیرایی از این قبیل زائرین می‌توانند به همراه آنان در شب رَمی نموده و به مکه بروند و برای وقوف تا وقت شرعی روز دوازدهم دیگر به منیٰ برنگردند؟
ج- وقوف در روز دوازدهم واجب نیست و آنچه واجب است کوچ نکردن قبل از زوال است،و اشخاص ذکر شده می‌توانند بعد از نصف شب از منیٰ بروند و روز دوازدهم برای رَمی به منیٰ برگردند ولو بعد از ظهر،و اگر قبل از ظهر آمدند بعد از ظهر
[[page 406]]بیرون بروند و رَمی شب برای آنها کافی نیست.
13 س- حاجی شب دوازدهم بعد از نصف شب از منیٰ خارج و به مکه می‌رود، روز بعد برای رَمی به منیٰ می‌آید،آیا لازم است که قبل از ظهر به منیٰ بیاید یا چون وظیفه‌ای غیر از رَمی ندارد بعد از ظهر هم می‌تواند بیاید؟
ج- لازم نیست قبل از ظهر به منیٰ بیاید،هرچند اگر قبل از ظهر بیاید نمی‌تواند قبل از ظهر کوچ کند.
14 س- مدیر کاروانی زن‌ها را قبل از ظهر دوازدهم،از منیٰ خارج نمود،وظیفۀ آنان که از مسأله اطلاع نداشتند و یا اگر متوجه مسأله بودند نمی‌توانستند بدون مدیر کاروان و همراهان در منیٰ بمانند چیست؟
ج- با فرض این که عذر داشته‌اند مانع ندارد.
15 س- مقدار شب برای کسی که در مکه به جای بیتوتۀ در منیٰ به عبادت مشغول می‌شود،چقدر است؟ از مغرب تا طلوع فجر است یا تا طلوع آفتاب؟
ج- تا طلوع فجر حساب می‌شود.
16 س- بعد از اعمال ثلاثۀ روز عید می‌خواهد برای طواف‌ها به مکه برود،ولی می‌داند که اگر به مکه برود سه ساعت از مَبیت اول شب را درک نمی‌کند،آیا برود یا نه؟ و اگر رفت کفاره دارد یا خیر؟
ج- رفتن از منیٰ به مکه در فرض مرقوم مانع ندارد،ولی برای تأخیر باید کفاره بدهد.
[[page 407]]