ضوابط احکام حکومتی

‏‏حجةالاسلام والمسلمین سیدعلی حسینی‏

‏‏ ‏

‏‏نویسنده در این مقاله می کوشد تا محورهای تصمیم گیری رهبری و کارگزاران‏‎ ‎‏حکومت اسلامی (ضوابط احکام حکومتی) را از دیدگاه امام خمینی در سه ضابطه ذیل‏‎ ‎‏بررسی کند: ‏

‏‏مصلحت: نویسنده پس از بیان تاریخچه واژه مصلحت از دیدگاه عالمانی هم چون‏‎ ‎‏شیخ مفید، شیخ طوسی، محقق کرکی، ملا احمد نراقی، صاحب جواهر و شیخ مرتضی‏‎ ‎‏انصاری، به تبیین مصلحت در اندیشه سیاسی امام خمینی می پردازد. به عقیده امام،‏‎ ‎‏حاکم اسلامی، ولایتش در چارچوب مصلحت عمومی قرار دارد و خارج از آن، ولایتش‏‎ ‎‏ساقط می گردد.‏

‏‏کاوش در مفهوم لغوی و اصطلاحی مصلحت، تفاوت مفهوم مصلحت در اسلام و‏‎ ‎‏غرب، تمایز مصلحت در فقه شیعه و اهل سنت، متعلق مصلحت، ضوابط مصلحت،‏‎ ‎‏مرجع تشخیص مصلحت، حفظ اسلام و نظام اسلامی از جمله مباحث محور اول مقاله‏‎ ‎‏به حساب می آیند که نویسنده به تفصیل درباره آن ها سخن گفته است.‏

‏‏2) اجرای احکام شرعی: به باور نویسنده، ماهیت اسلامیِ حکومت دینی، از‏‎ ‎

‏‎[[page 288]]‎

‎ ‎‏زبان سیاسی امام، حکومت را اسلامی می کند. حکومت ممکن است اشکال مختلفی‏‎ ‎‏مثل جمهوری به خود گیرد، لکن محتوای آن، اسلامی است و باید شریعت اجرا گردد. ‏

‏‏3) عدالت: عدالت آرمان حکومت دینی است و خداوند پیامبران را برانگیخت تا‏‎ ‎‏مردم به قسط و دادگری برخیزند.‏

‏‏از این رو تمام برنامه ریزی ها، قوانین، دستورالعمل ها و گزینش ها در حکومت دینی‏‎ ‎‏باید به گونه ای باشد که جامعه به سوی عدالت رهنمونی شود و زمانی که حکومت دینی‏‎ ‎‏نتواند عدالت را به اجرا درآورد، حکومت دینی، بی مفهوم می شود. اما این که مفهوم‏‎ ‎‏عدالت چیست، به عقیده نویسنده، امام خمینی به تعریف عدالت نپرداخته است. با این‏‎ ‎‏همه ایشان مساوات در برابر قانون، اعطای حقوق مردم و نفی اختیارات طبقاتی را به‏‎ ‎‏عنوان مصادیق بارز و مهم عدالت مطرح کرده اند.‏