احکام مالی که انسان آن را پیدا می‌کند
مسأله 2573- مالی که انسان پیدا می‌کند اگر نشانه‌ای نداشته باشد که به واسطۀ آن، صاحبش معلوم شود،می‌تواند به قصد این که ملک خودش شود آن را بردارد.ولی احتیاط مستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.
مسأله 2574- اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد و قیمت آن از 12/6 نخود نقرۀ سکه‌دار کمتر است،چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه،نمی‌تواند بدون اجازۀ او بردارد،و اگر صاحب آن معلوم نباشد،می‌تواند به قصد این که ملک خودش شود بردارد و احتیاط واجب آن است که هر وقت صاحبش پیدا شد،عوض آن را به او بدهد.
مسأله 2575- هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانه‌ای دارد که به واسطۀ آن می‌تواند صاحبش را پیدا کند،اگرچه بداند صاحب آن سنّی یا کافری است که در امان مسلمانان است،در صورتی که قیمت آن چیز به 12/6 نخود نقرۀ سکه‌دار برسد باید از روزی که
[[page 521]]آن را پیدا کرده تا یک هفته روزی دو مرتبه و بعد تا یک ماه هفته‌ای یک مرتبه و بعد تا یک سال ماهی یک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلان کند.
مسأله 2576- اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند می‌تواند به کسی که اطمینان دارد بگوید که از طرف او اعلان نماید.
مسأله 2577- اگر تا یک سال اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود می‌تواند آن را برای خود بردارد به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد عوض آن را به او بدهد،یا برای او نگهداری کند که هر وقت پیدا شد به او بدهد،ولی احتیاط مستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.
مسأله 2578- اگر بعد از آن که یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود،چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدی یعنی زیاده‌روی هم ننموده ضامن نیست ولی اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد، یا برای خود برداشته باشد،در هر صورت ضامن است.
مسأله 2579- کسی که مالی را پیدا کرده،اگر عمداً به دستوری که گفته شد اعلان نکند، گذشته از این که معصیت کرده،باز هم واجب است اعلان کند.
مسأله 2580- اگر بچۀ نابالغ چیزی پیدا کند،ولیّ او باید اعلان نماید.
مسأله 2581- اگر انسان در بین سالی که اعلان می‌کند از پیدا شدن صاحب مال نا امید شود و بخواهد آن را صدقه بدهد اشکال دارد
مسأله 2582- اگر در بین سالی که اعلان می‌کند مال از بین برود،چنانچه در نگهداری
[[page 522]]آن کوتاهی کرده،یا تعدی یعنی زیاده‌روی کرده باشد باید عوض آن را به صاحبش بدهد،و اگر کوتاهی نکرده و زیاده‌روی هم ننموده چیزی بر او واجب نیست.
مسأله 2583- اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 12/6 نخود نقرۀ سکه‌دار می‌رسد در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطۀ اعلان صاحب آن پیدا نمی‌شود می‌تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه‌ای که داده مالِ خود او است.
مسأله 2584- اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مالِ خود او است بردارد بعد بفهمد مال خودش نبوده،باید تا یک سال اعلان نماید و همچنین است اگر مثلاً پای خود را به گمشده‌ای بزند و آن را از جای خودش حرکت دهد.
مسأله 2585- لازم نیست موقع اعلان،جنس چیزی را که پیدا کرده بگوید بلکه همین قدر که بگوید چیزی پیدا کرده‌ام کافی است.
مسأله 2586- اگر کسی چیزی را پیدا کند و دیگری بگوید مالِ من است،در صورتی باید به او بدهد که نشانه‌های آن را بگوید ولی لازم نیست نشانه‌هایی را که بیشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نیست بگوید.
مسأله 2587- اگر قیمت چیزی که پیدا کرده به 12/6 نخود نقرۀ سکه‌دار برسد چنانچه اعلان نکند و در مسجد،یا جای دیگری که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چیز از بین برود،یا دیگری آن را بردارد کسی که آن را پیدا کرده ضامن است.
مسأله 2588- هرگاه چیزی پیدا کند که اگر بماند فاسد می‌شود باید با اجازۀ حاکم
[[page 523]]شرع یا وکیل او قیمت آن را معیّن کند و بفروشد و پولش را نگهدارد و اگر صاحب آن پیدا نشد از طرف او صدقه بدهد.
مسأله 2589- اگر چیزی را که پیدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد،در صورتی که قصدش این باشد که صاحب آن را پیدا کند اشکال ندارد.
مسأله 2590- اگر کفش او را ببرند و کفش دیگری به جای آن بگذارند چنانچه بداند کفشی که مانده مالِ کسی است که کفش او را برده می‌تواند به جای کفش خودش بردارد،ولی اگر قیمت آن از کفش خودش بیشتر باشد باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد و چنانچه از پیدا شدن او نا امید شود باید با اجازۀ حاکم شرع زیادی قیمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد.و اگر احتمال دهد کفشی که مانده مالِ کسی نیست که کفش او را برده در صورتی که قیمت آن از 12/6 نخود نقرۀ سکه‌دار کمتر باشد،می‌تواند برای خود بردارد و اگر بیشتر باشد،باید تا یک سال اعلان کند و بعد از یک سال احتیاطاً از طرف صاحبش صدقه بدهد.
مسأله 2591- اگر مالی را که کمتر از 12/6 نخود نقرۀ سکه‌دار ارزش دارد پیدا کند و از آن صرف نظر نماید و در مسجد یا جای دیگر بگذارد چنانچه کسی آن را بردارد،برای او حلال است.
[[page 524]]