ولایت فقیه
عباس سلامی راوندی
مقاله حاضر در چهار بخش فراهم آمده است: در بخش اوّل اندیشۀ ولایت فقیه تبیین شده و آمده است که حاکمیت در درجه اوّل از آن خدا است و خداوند آن را به انبیا و اولیا واگذارده و در عصر غیبت نیز امامان معصوم(ع) حاکمیت فقیه جامع الشرایط را امضا کرده اند. اندیشه حکومت و ولایت از دیرباز مورد توجه شیعه بوده و پیامبر و امام علی(ع) و امام حسن(ع) خود تشکیل حکومت دادند و ائمه دیگر نیز اگر مجالی می یافتند چنین می کردند. در روایات به ولایت فقیه در عصر غیبت تصریح شده و طریق تبیین ولی فقیه به صورت انتصابی بیان شده است، هر چند می توان گفت: طریق تبیین ولیّ فقیه در واقع هم انتصابی است هم انتخابی، زیرا مردم در چارچوب معین شده از جانب شرع زعیم شایسته را شناسایی می کنند و برمی گزینند. بنابراین، مشروعیت او ناشی از شرع است و مردم در تحقق حکومت او نقش دارند.
در بخش دوّم این مقاله، بر علم و قوانین و شریعت الهی، عدالت و تقوا، مدیریت و بینش سیاسی – اجتماعی، شجاعت و پذیرش مردمی به عنوان شرایط لازم برای ولیّ فقیه اشاره شده است.
در بخش سوم به تبیین دو نظریه ولایت مقیده فقیه و ولایت مطلقه فقیه پرداخته شده و نویسنده قلمرو اختیارات ولی فقیه را مطلق پنداشته و هر آن چه را که بر پیامبر و امام جایز
[[page 146]]
بود، در قلمرو اختیارات فقیه قرار داده است. بنابراین، به اعتقاد او، اختیارات ذکر شده در قانون اساسی تنها ذکر نمونه ای از اختیارات ولی فقیه است وگرنه او نیز همه اختیارات ولی معصوم را داراست، مگر این که استثنایی وارد شده باشد، مثل جهاد ابتدایی.
در بخش آخر مقاله به برخی از وظایف ولی فقیه مانند: اجرای احکام و قوانین، برقراری آرامش و امنیت، هدایت انسان ها به سوی خداوند متعال، پاس داری از مرزهای مسلمانان، اداره امور کشور، مقابله با ظلم و غارت گری و استکبار و انحصارطلبی، قضاوت و دادرسی پرداخته که مبتنی بر آیات و روایات و کلام امام(ره) است.
[[page 147]]