راه ثابت شدن اول ماه
مسأله 1- اول ماه به پنج چیز ثابت می‌شود:
اول: آن که خود انسان ماه را ببیند.
دوم: عدّه‌ای که از گفتۀ آنان یقین پیدا شود بگویند ماه را دیده‌ایم،و همچنین است هر چیزی که به واسطۀ آن یقین پیدا شود.
سوم: دو مرد عادل بگویند ماه را دیده‌ایم ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند اول ماه ثابت نمی‌شود،اما چنانچه اختلاف آنها در بعضی از اوصاف جزئی که ممکن است ناشی از اختلاف تشخیص آن دو بوده باشد،مثل این که در ارتفاع و بالا و پایین هلال اختلاف داشته باشند،اشکال ندارد.
چهارم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطۀ آن،اول ماه رمضان ثابت می‌شود،و سی روز از اول ماه رمضان بگذرد که به واسطۀ آن،اول ماه شوال ثابت می‌شود.
پنجم: حاکم شرع حکم کند که اول ماه است.
مسأله 2- اگر حاکم شرع حکم کند که اول ماه است،کسی هم که تقلید او را نمی‌کند،باید به حکم او عمل نماید،ولی کسی که می‌داند حاکم شرع اشتباه کرده، نمی‌تواند به حکم او عمل نماید.
مسأله 3- اول ماه با پیشگویی منجمین ثابت نمی‌شود،ولی اگر انسان از گفتۀ آنان یقین پیدا کند،باید به آن عمل نماید.
مسأله 4- بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن،دلیل نمی‌شود که شب پیش،شب اول ماه بوده است.
[[page 162]] مسأله 5- روزی را که انسان نمی‌داند آخر رمضان است یا اول شوال،باید روزه بگیرد،ولی اگر پیش از مغرب بفهمد که اول شوال است باید افطار کند.
مسأله 6- اگر اول ماه رمضان برای کسی ثابت نشود و روزه نگیرد،چنانچه دو مرد عادل بگویند که شب پیش ماه را دیده‌ایم،باید روزۀ آن روز را قضا نماید.
مسأله 7- اگر در شهری اول ماه ثابت شود،برای مردم شهر دیگر فایده ندارد،مگر آن دو شهر با هم نزدیک باشند یا انسان بداند که افق آنها یکی است.
مسأله 8- اول ماه به تلگراف ثابت نمی‌شود،مگر دو شهری که از یکی به دیگری تلگراف کرده‌اند،نزدیک یا هم‌افق باشند و انسان بداند که تلگراف از روی حکم حاکم شرع یا شهادت دو مرد عادل بوده است.
مسأله 9- به بیّنۀ شرعیه ماه ثابت می‌شود،مگر آن که هوا صاف باشد و مردم مجتمع برای رؤیت شوند و اختلاف بین آنها شود،به طوری که احتمال اشتباه دو عادل قوی شود در این صورت مشکل است عمل کردن به قول آنها.
[[page 163]]