3-گنج
مسأله 1815- گنج مالی است که در زمین یا درخت یا کوه یا دیوار پنهان باشد و کسی آن را پیدا کند و طوری باشد که به آن،گنج بگویند.
مسأله 1816- اگر انسان در زمینی که ملک کسی نیست گنجی پیدا کند،مال خود او است و باید خمس آن را بدهد.
مسأله 1817- نصاب گنج بنابر احتیاط 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا است؛یعنی اگر قیمت چیزی را که از گنج به دست می‌آورد،بعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده به 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا برسد،بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد.
مسأله 1818- اگر در زمینی که از دیگری خریده گنجی پیدا کند و بداند مال کسانی که قبلاً مالک آن زمین بوده‌اند نیست،مال خود او می‌شود و باید خمس آن را بدهد ولی اگر احتمال دهد که مال یکی از آنان است،باید به او اطلاع دهد و چنانچه معلوم شود مال او نیست،باید به کسی که پیش از او مالک زمین بوده اطلاع دهد و به همین ترتیب به تمام کسانی که پیش از او مالک زمین بوده‌اند خبر دهد،و اگر معلوم شود مال هیچ‌یک آنان نیست مال خود او می‌شود و باید خمس آن را بدهد.
مسأله 1819- اگر در ظرف‌های متعددی که در یک‌جا دفن شده مالی پیدا کند که قیمت آنها روی هم 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا باشد،بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد ولی چنانچه در چند جا گنج پیدا کند،هر کدام آنها که قیمتش به این مقدار برسد،بنابر احتیاط خمس آن واجب است و گنجی که قیمت آن به این مقدار نرسیده خمس ندارد.
[[page 363]] مسأله 1820- اگر دو نفر گنجی پیدا کنند که قیمت آن به 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا برسد،اگر چه سهم هر یک آنان به این مقدار نباشد،بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهند.
مسأله 1821- اگر کسی حیوانی را بخرد و در شکم آن مالی پیدا کند چنانچه احتمال دهد که مال فروشنده است،باید به او خبر دهد ،و اگر معلوم شود مال او نیست،باید به ترتیب،صاحبان قبلی آن را خبر کند،و چنانچه معلوم شود که مال هیچ‌یک آنان نیست،اگرچه قیمت آن 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا نباشد،بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد.
[[page 364]]