نقش مقبولیت و کارآیی در مشروعیت نظام و تبیین دیدگاه امام خمینی(ره)
مهدی قاسمی
نویسنده در این مقاله کوشیده است مشروعیت سیاسی، کارآیی و مقبولیت نظام سیاسی را بررسی کند. مطالعه موارد تاریخی نشان می دهد که ناکارآیی نظام های سیاسی موجب رویگردانی مردم از آن ها و در نتیجه زوال مشروعیت سیاسی شده است. کارآیی نظام های سیاسی در توانایی پاسخ گویی به انتظارات و نیازهای مردم نمودار می شود، اما تحولات اجتماعی موجب افزایش انتظارات اجتماعی می شود. در چنین حالتی اگر نظام فاقد توانایی پاسخ گویی به انتظارات جدید باشد، با ناکارآیی و بحران مشروعیت روبه رو و جامعه دست خوش خشونت اجتماعی می شود. در صورتی که نظام سیاسی به خواسته ها و انتظارات روشن فکران و جنبش های دانشجویی پاسخ مثبت ندهد ممکن است مشروعیتش مورد تهدید قرار گیرد.
نویسنده در ادامه با اشاره به عهدنامه مالک اشتر و برخی سخنان امام نتیجه می گیرد که رفاهِ اقتصادی نه تنها شرط موفقیت دولتی دینی است، بلکه فلسفه عملی حکومت در نظام اسلامی رفاه حال شهروندان است تا بتوانند به سایر ارزش ها و معنویت ها توجه کنند.به همین دلیل حضرت امام در سخنان خود جنگ فقر و غنا را مطرح کرد و وظیفۀ دولت اسلامی خدمت به مستضعفان است. از سخنان امام معلوم می شود «مستضعفان» شامل همه مردم ایران است. بنابراین در نظام سیاسی دینی به احتمال قریب به یقین می توان گفت مشروعیت متأثر از شرایط و اوضاع اقتصادی است و چنان چه نظام دینی نتواند سطح زندگی مردم را بهبود بخشد، با مشکل عدم مشروعیت روبه رو خواهد شد.
[[page 95]]