تبیین مشروعیت حکومت دینی
حجةالاسلام والمسلمین دکتر محمدمهدی بهداروند
مشروعیت نظام و حکومت دینی، به ویژه در دهۀ گذشته، پیوسته مورد بحث و نظر
[[page 67]]
بوده است و از منظرهای گوناگون بدان نگریسته اند. برخی با طرح نظریه انتصاب، ولیّ فقیه را منصوب از طرف امام و پیامبر و پروردگار می خوانند و بعضی انتخاب و مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خویش را می پذیرند. مقاله حاضر به بررسی دیدگاه های ذکر شده پرداخته است. نویسنده، پیش از آن، مشروعیت را تعریف و مشروعیت دینی را در منظر اهل تسنن و تشیع تبیین کرده است.
دلایل دیدگاه انتصاب (نگرش فقهی امام خمینی) عبارت اند از: مرسلۀ صدوق، روایت مشهورۀ بن خدیجه، توقیع منسوب به ولیّ عصر(عج) صحیحۀ قداح از امام صادق(ع) روایت تحف العقول از امام حسین(ع)، روایت علی بن ابی حمزه بطائنی از امام کاظم(ع)، موثقه سکونی از پیامبر(ص)، که فقهای نام داری هم چون صاحب جواهر، محقق نراقی، شهید ثانی، محقق کرکی و شیخ مفید، در آن باره سخن رانده اند.
دلایل دیدگاه انتخاب را چنین می نگریم: حکم عقل، تعدد فقیهان، بیعت، عدم اعطای حق حاکمیت از سوی خداوند، مسکوت ماندن حکومت در دوران غیبت و آزادی در انتخاب. علمای معاصر، ایات منتظری، مطهری، سبحانی و مرحوم دکتر مهدی حائری یزدی و پیش از آن ها، میرزای نائینی حقوق مردم را به رسمیت شناخته اند و ولایت را در ارتباط با انتخاب و آزادی طرح کرده اند.
[[page 68]]