قلمرو دخالت دین در عرصه امور اجتماعی، سیاسی و علمی از دیدگاه امام خمینی(ره)
منصور عقیلی آشتیانی
در قاموس و فرهنگ اسلامی، دین به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی تعریف شده است که برگرفته از یک سلسله دستورهای الهی برای سعادت افراد بشری می باشد.
براساس بیانات حضرت امام(ع) قلمرو معرفت دینی معرفت خداوند است، چرا که دین مکمل نظام وابستگی جهان و انسان به خداوند است. اگر انسان در بعد ارادی رها شود، لازمه حرکتش در مسیر غیر وابستگی به خداوند نقص نظام وابستگی است، در حالی که آفرینش جهان و انسان حکیمانه است و نباید در هیچ بعد آن نقص وجود داشته باشد.
در گسترش مکاتب و ایجاد سلابق مکتبی، رفته رفته گروه های مختلفی به وجود آمد که چهرۀ زمانه را از گذشته متمایز کرد. با توجه به قدمت اندیشۀ جدایی دین از ابعاد دنیوی در جهان اسلام، هیچ گاه دین از افکار و عقاید مردم فاصله نگرفته است و اعمال دینی نیز محدود به اعمال و عواقب اخروی نگردید.
[[page 40]]
دین به ترسیم انواع روابط انسان پرداخته و رابطۀ انسان با خدا، با مردم و با خودش را ترسیم کرده است.
مظهر رابطۀ انسان با خدا، نماز است و انسان در رابطه با مردم و با خودش با ابزارهای گوناگونی از قبیل دستورالعمل های اجتماعی، سیاسی، علمی و... در ارتباط می باشد.
بین دین و امور اجتماعی، سیاسی و علمی رابطه ای ناگسستنی است و این رابطه مشتمل بر دستورالعمل هایی است که می تواند در پیش برد اهداف، کمک شایانی به انسان کند و بنا به فرمایش مولای متقیان، حضرت علی(ع) «نهایة العلم العباده.» فلذا اعلم به عنوان یک محور دنیوی باید هم سوی دین عمل کند. سیاست نیز بنا به فرمایش آن حضرت، در به کارگیری صحیح اش می تواند انسان را راهنمایی کند و نیز مسائلی مانند جهاد، تحصیل، تدریس، کار و ... – بنا به فرمایش حضرت امام(ره) – اگر با تزکیه نفس همراه باشد، به سعادت بشری منتهی می گردد، در غیر این صورت ابزاری صرفاً مادی می شود. پس امور فوق می باید هماهنگ با دستورهای الهی و همسو با دین و با راهبری انسان های مهذّب طی طریق کند تا موجب سعادت بشری گردند، نه شقاوت آن.
[[page 41]]