احکام نذر و عهد
مسأله 2640- نذر آن است که انسان ملتزم شود که کار خیری را برای خدا به‌جا آورد،یا کاری را که نکردن آن بهتر است برای خدا ترک نماید.
مسأله 2641- در نذر باید صیغه خوانده شود و لازم نیست آن را به عربی بخوانند پس اگر بگوید چنانچه مریض من خوب شود،برای خدا بر من است که ده تومان به فقیر بدهم نذر او صحیح است.
مسأله 2642- نذر کننده باید مکلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند،یا به واسطۀ عصبانی شدن بی‌اختیار نذر کرده صحیح نیست.
مسأله 2643- آدم سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می‌کند، چنانچه با حال سفاهت بالغ شده باشد یا حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگیری کرده باشد نذرهای مربوط به مالش صحیح نیست.
مسأله 2644- نذر زن بی‌اجازه شوهرش باطل است.
مسأله 2645- اگر زن با اجازه شوهر نذر کند شوهرش نمی‌تواند نذر او را به‌هم بزند،یا او را از عمل کردن به نذر جلوگیری نماید.
[[page 477]] مسأله 2646- هرگاه فرزند،نذری کند اگرچه بدون اجازۀ پدر هم باشد باید به آن نذر عمل نماید.
مسأله 2647- انسان کاری را می‌تواند نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد بنابراین کسی که نمی‌تواند پیاده کربلا برود،اگر نذر کند که پیاده برود،نذر او صحیح نیست.
مسأله 2648- اگر نذر کند که کار حرام یا مکروهی را انجام دهد،یا کار واجب یا مستحبی را ترک کند،نذر او صحیح نیست.
مسأله 2649- اگر نذر کند که کار مباحی را انجام دهد یا ترک نماید.چنانچه به‌جا آوردن آن و ترکش از هر جهت مساوی باشد،نذر او صحیح نیست و اگر انجام آن از جهتی بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر کند،مثلاً نذر کند غذایی را بخورد که برای عبادت قوّت بگیرد نذر او صحیح است.و نیز اگر ترک آن از جهتی بهتر باشد و انسان برای همان جهت نذر کند که آن را ترک نماید مثلاً برای این که دود مضر است نذر کند که آن را استعمال نکند نذر او صحیح می‌باشد.
مسأله 2650- اگر نذر کند نماز واجب خود را در جایی بخواند که به خودی خود ثواب نماز در آن‌جا زیاد نیست مثلاً نذر کند نماز را در اتاق بخواند،چنانچه نماز خواندن در آن‌جا از جهتی بهتر باشد مثلاً به واسطۀ این که خلوت است انسان حضور قلب پیدا می‌کند،نذر صحیح است.
مسأله 2651- اگر نذر کند عملی را انجام دهد،باید همان طور که نذر کرده به‌جا آورد پس اگر نذر کند که روز اول ماه صدقه بدهد،یا روزه بگیرد،یا نماز اول ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن به‌جا آورد کفایت نمی‌کند.و نیز اگر نذر کند که وقتی مریض او خوب شد صدقه بدهد،چنانچه پیش از آن که خوب شود صدقه را بدهد کافی نیست.
مسأله 2652- اگر نذر کند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معیّن نکند چنانچه
[[page 478]]یک روز روزه بگیرد کافی است.و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن را معیّن نکند،اگر یک نماز دو رکعتی بخواند کفایت می‌کند و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معیّن نکند اگر چیزی بدهد که بگویند صدقه داده،به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کاری برای خدا به‌جا آورد،در صورتی که یک نماز بخواند یا یک روز روزه بگیرد یا چیزی صدقه بدهد نذر خود را انجام داده است.
مسأله 2653- اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد،باید همان روز را روزه بگیرد و چنانچه در آن روز مسافرت کند قضای آن روز بر او واجب است.
مسأله 2654- اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند،باید کفاره بدهد؛ یعنی یک بنده آزاد کند یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد.
مسأله 2655- اگر نذر کند که تا وقت معینی عملی را ترک کند،بعد از گذشتن آن وقت می‌تواند آن عمل را به‌جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد،چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را به‌جا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد،باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفاره بدهد.
مسأله 2656- کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معیّن نکرده است.اگر از روی فراموشی،یا ناچاری،یا ندانستن،آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست.ولی چنانچه از روی اختیار آن را به‌جا آورد برای دفعه اول باید کفاره بدهد.
مسأله 2657- اگر نذر کند که در هر هفته روز معینی مثلاً روز جمعه را روزه بگیرد چنانچه یکی از جمعه‌ها عید فطر یا قربان باشد یا در روز جمعه عذر دیگری مانند حیض برای او پیدا شود،باید آن روز را روزه نگیرد و قضای آن را به‌جا آورد.
مسأله 2658- اگر نذر کند که مقدار معینی صدقه بدهد چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد،باید آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.
[[page 479]] مسأله 2659- اگر نذر کند که به فقیر معینی صدقه بدهد نمی‌تواند آن را به فقیر دیگر بدهد و اگر آن فقیر بمیرد،بنابر احتیاط باید به ورثۀ او بدهد.
مسأله 2660- اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت ابا عبداللّٰه علیه السلام مشرّف شود،چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطۀ عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
مسأله 2661- کسی که نذر کرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آن را نذر نکرده،لازم نیست آنها را به‌جا آورد.
مسأله 2662- اگر برای حرم یکی از امامان یا امامزادگان چیزی نذر کند باید آن را به مصارف حرم برساند از قبیل فرش و پرده و روشنایی و اگر برای امام علیه السلام یا امامزاده نذر کند می‌تواند به خدامی که مشغول خدمت هستند بدهد چنانچه می‌تواند به مصارف حرم یا سایر کارهای خیر به قصد بازگشت ثواب آن به منذورله برساند.
مسأله 2663- اگر برای خود امام علیه السلام چیزی نذر کند،چنانچه مصرف معینی را قصد کرده باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معینی را قصد نکرده،باید به فقرا و زوار بدهد،یا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را هدیۀ آن امام نماید و همچنین است اگر چیزی را برای امامزاده‌ای نذر کند.
مسأله 2664- گوسفندی را که برای صدقه،یا برای یکی از امامان نذر کرده‌اند پشم آن و مقداری که چاق می‌شود جزء نذر است،و اگر پیش از آن که به مصرف نذر برسد شیر بدهد،یا بچه بیاورد باید به مصرف نذر برسانند.
مسأله 2665- هرگاه نذر کند که اگر مریض او خوب شود،یا مسافر او بیاید عملی را انجام دهد،چنانچه معلوم شود که پیش از نذر کردن مریض خوب شده،یا مسافر آمده است،عمل کردن به نذر لازم نیست.
مسأله 2666- اگر پدر یا مادر نذر کند که دختر خود را به سید شوهر دهد بعد از
[[page 480]]آن که دختر به تکلیف رسید احتیاط آن است که اگر بتوانند او را راضی نمایند که به سید شوهر کند.
مسأله 2667- هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعی خود برسد کار خیری را انجام دهد،بعد از آن که حاجتش برآورده شد باید آن کار را انجام دهد و نیز اگر بدون آن که حاجتی داشته باشد،عهد کند که عمل خیری را انجام دهد،آن عمل بر او واجب می‌شود.
مسأله 2668- در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود،و نیز کاری را که عهد می‌کند انجام دهد،باید نکردنش بهتر از انجام آن نباشد.
مسأله 2669- اگر به عهد خود عمل نکند،باید کفاره بدهد؛یعنی شصت فقیر را سیر کند،یا دو ماه روزه بگیرد،یا یک بنده آزاد کند.
[[page 481]]