بازتاب قیام مردمی پانزده خرداد 42 در ادبیات معاصر
مصطفی آشناگر
انقلاب شکوهمند ایران برای رسیدن به مقاصد سطحی سیاسی و تغییرات ظاهری پدید نیامد، بلکه تحوّلی در مبانی سیاست بود و بنیانگذار تمدّن جدیدی همسو با صدر اسلام شد.
قیام حماسه ساز پانزده خرداد 42 که از عشق مردم به اسلام و پیروی از رهبر انقلاب سیراب می شد، زمینه ساز مبارزات بعدی و پیروزی نهایی انقلاب در 22 بهمن سال 57 شد.
مقالۀ حاضر با توجه به این نکات به بحث پرداخته است:
روزگاری بود که استعمارگران جنایت پیشه، در راه غارت ثروت کشورها و دسترنج ملتها و تأمین منافع غیرانسانی و استعماری خویش، فقط به قدرت
[[page 56]]سرنیزه و نیروی نظامی تکیه می کردند و به طور مستقیم و یا به دست عوامل سرسپرده و رژیمهای دست نشاندۀ خود، ملتهای عقب مانده و محروم را به زنجیر می کشیدند و تحت اسارت و استثمار قرار می دادند؛ ولی در قرن بیستم که قرن بیداری و حرکت توده هاست، دیگر برای مستکبران جهان امکانپذیر نبود که با سرنیزه و زور و قلدری به استعمار ملتها ادامه بدهند و دار و ندار آنها را به یغما برند....
پس از سخنرانی افشاگرانۀ امام خمینی(ره) در عصر روز عاشورا، کماندوها و چتربازان حکومت شاه در تاریکی شب وارد قم شدند و منزل امام را محاصره کردند و ایشان را بازداشت نمودند و با اتومبیل به طرف تهران حرکت کردند و در راه حتی اجازۀ خواندن نماز را نیز به امام ندادند...
ماهیت یک انقلاب به طور مستقیم از رفتار و کردار و گفتار مخالفان و موافقانش ادراک نمی شود؛ امّا بی توجّه به این رفتارها و گفتارها هم نمی توان به حقیقت پی برد...
اگر کسانی تصور کنند که انقلاب ما صرفاً برای سرنگون کردن شاه و برقراری رژیم سیاسی دیگر بوده است، اشتباه می کنند....
اصولاً فرهنگ، عرصه ای است مانا و پایدار که انسانهای فانی و گذرا تمام ارزشهای خویش را در آن می جویند و در این رهگذر هر جامعه ای که بخواهد در بستر زمان شتاب بیشتری داشته باشد، ناگزیر باید رشد فرهنگ عمومی خویش را آهنگی سریعتر بخشد...
ادبیات این دوره، واژه های بلورینی دارد که هرگز نمی شکنند که در همۀ ذرّات وجود ادیبان امروز، ادیبان ایمان مدار حق پرست، متبلور شده است، و پشت شیشۀ دلشان عشق آشکار است.
[[page 57]]