سخنرانی دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی
شعر دانی چیست؟ مرواریدی از دریای عقل شاعر آن افسونگری کین طرفه مروارید سفت
«ملک الشعرای بهار»
دکتر دینانی پس از قرائت شعر فوق، در مورد رسالت و جایگاه شعر در فرهنگ یک کشور به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: شعر، پرچمدار فرهنگ و ادبیات هر کشوری است و کشوری که ادبیات ندارد، فرهنگ ندارد و کشوری که فرهنگ ندارد، هیچ چیز ندارد:
عاقلان نقطۀ پرگار وجود ند ولی عشق داند که در این دایره سرگردانند
«حافظ»
سپس به بررسی پرسش«شعر چیست؟» پرداخت و گفت: شعر حادثه ای است که در زبان اتفاق می افتد. او با استناد به این بیت حافظ، هستی را
[[page 12]] دایره، و حرکت در آن را دورانی، و البته دایره را احسن اشکال هندسی دانست. وی اضافه کرد: انسان بی عقل نمی تواند عاشق بشود. مجنون بودن به معنای بی عقلی نیست و اساساً عشق و عقل از یک جنسند.
اگر به فرهنگ ایران مراجعه کنیم، خواهیم دید عارفان و حکیمان ما در ریاضیات، صرف، نحو، فقه، ادبیات و ... حرف اول را می زنند. البته شاید در علومی چون ریاضیات، دیگر کشورها هم همپای ایران باشند؛ اما شعر ایران نظیر ندارد و این موضوع خود ثمرۀ عقلانی بودن عشق است.
دکتر دینانی با اشاره به نیچه، فیلسوف بزرگ غرب که حتی به افلاطون و ارسطو مانند کودکان می نگرد؛ اما در برابر حافظ سر تعظیم فرود می آورد، گفت: در برابر نیچه، فلاسفۀ قرن بسیار متواضعند؛ شخصی با این جایگاه در حافظ چه دیده که این چنین شیفتۀ او گشته است و می گوید: «من برای کسی که فارسی می داند و حافظ نمی خواند یا نمی فهمد متأسفم».
او در ادامه افزود: «زبان فلسفه، زبان استدلال است و زبان شعر نه زبان علم است و نه زبان فلسفه؛ اما زبان تمامی مردم است. زبان شعر وسیع ترین و گسترده ترین زبانها است که هم زبان علم و هم زبان فلسفه را داراست».
وی کشف زبان را معجزۀ بشر دانست و گفت: زبان اولیه شبیه به زبان شعر بود که بعد از ارسطو جهش پیدا کرد و به زبان استدلال تبدیل شد. او با تأکید بر اینکه شعر، بیان احساسات نیست، هنر و هنرمند را همزاد می خواند.
دکتر دینانی با طرح این سؤال که «آیا امام از نظر شخصیت حکیمانه و عارفانۀ خود یا به عنوان فقه و یا به واسطۀ شخصیت سیاسی خود بر ادبیات تأثیر گذاشته است؟» سخنرانی خود را به پایان برد.
[[page 13]]