توضیحات کارشناس:
بر شوهر واجب و لازم است که همسرش را به گونه‌ای وانگذارد که مانند معلقه شود که نه صاحب شوهر باشد و نه طلاق داده شده، یعنی او را طوری رها نکند که، درعین حال که شرعا شوهر دارد، اما در عمل همانند زن بی‌شوهر باشد.
حضرت امام س بر این امر مهم در ضمن مسأله 1 مبحث "فصل فی القسم و النشوز و الشقاق"، کتاب تحریرالوسیله جلد اول ص 271 فتوا داده و فرموده‌اند:
«مسألة 1 ... بل القدر اللازم أن لا یهجرها و لا یذرها کالمعلقة لا هی ذات بعل و لا مطلقة،...»
روشن‌تر آن که از نظر فقهی، نشوز و عدم رعایت حقوق واجب همسری، تنها از طرف زوجه و فقط بر وی حرام نیست بلکه از طرف مرد هم مطرح و بر او نیز حرام می باشد؛ اما چنین نیست که اگر هر یک از زوجین نسبت به حقوقی که باید رعایت کنند کوتاهی کرده و تخلف نمایند، عقد ازدواج آنها باطل شود؛ بلکه به هم خوردن علقه زوجیت، فقط به واسطه اسباب معین در شرع مقدس اتفاق می‌افتد.
و همان طور که در تحریرالوسیله آمده است، در صورت انفساخ عقد ازدواج به واسطه وقوع لعان، فسخ به واسطه عیب، فوت یا ارتداد، وقوع طلاق و اتمام یا بذل مدت ازدواج موقت، است که زوجیت از بین می رود.
و زن شوهردار در چنین مواردی است که با سپری کردن ایام عده، در صورت داشتن عده، اعم از عده طلاق، عده وطی شبهه، عده وفات و عده عقد موقت، می‌تواند ازدواج کند.
پس عقد ازدواج به سبب رها شدن زن از سوی شوهر و اموری از این دست از بین نمی رود؛ و زن تا طلاق نگیرد، صرفا به این دلیل نمی‌تواند اقدام به ازدواج دیگر کند.
به هر حال، راه‌های شرعی پیش روی زنی که در شرایط مورد سؤال قرار دارد، در استفتاء شماره 152 کتاب استفتاءات (امام خمینی)؛ ج3، ص: 137 به شرح ذیل آمده است:
«س 152 - این جانب زنی هستم دارای شوهر و یک بچّه، مدّت سه سال است که شوهرم بر اثر فشار طلب‌کارها مرا ترک کرده و رفته است، من هر چه به وسیلۀ رادیو و تلویزیون و مطبوعات و مسافرت به شهرستان‌ها جستجو کردم او را نیافتم، ضمنا خیلی هم جوان هستم، از نظر شرعی تکلیف من چیست؟
ج: تا یقین به فوت شوهر حاصل نشود باید صبر کنید، و اگر نمی‌توانید صبر کنید به حاکم شرع مراجعه نمایید.»
دراین باره، توجه به یک نکته، با اهمیت می نماید؛ و آن این که در اسناد ازدواج، شروطی نوشته شده است که بر اساس آن، در صورت توافق زوجین، زوج در ضمن عقد ازدواج یا ضمن عقد خارج لازم به زوجه وکالت بلاعزل می‌دهد که در موارد مندرج در سند مذکور به دادگاه صالحه مراجعه کرده و با طرح دعوی و ارایه دلایل و اثبات مورد، خود را مطلقه نماید.
از جمله مواردی که ذکر شده است، ترک زندگی از سوی شوهر به مدت معین می‌باشد.
به نظر می‌رسد این امر در انظار عموم و بر اثر عدم دقت، گاه به مفهوم بطلان ازدواج در صورت ترک زندگی از سوی شوهر تلقی می‌شود، حال آن که، شرطی که در هنگام ازدواج مورد توافق بوده و در ضمن عقد لحاظ شده است، وکالت در طلاق است؛ و روشن است که وکالت داشتن زن در طلاق هرگز به معنای مطلقه بودن وی نیست.
پس اگر یکی از شرایط ضمن عقد ازدواج اتفاق افتاده باشد و زن مصلحت خویش را در طلاق ببیند، باید مطابق شرط مذکور، به دادگاه صالحه مراجعه کرده و بعد از اقامه دعوی و اثبات مدعی و اخذ حکم قطعی، به موجب وکالتی که شرط کرده است خود را مطلقه نماید؛ و تا چنین نکند زوجیت به اعتبار خود باقی است.
و اگر در ضمن عقد ازدواج یا عقد خارج لازم، وکالت در طلاق برای زن شرط نشده باشد، زن اگر می‌تواند صبر می‌کند؛ و اگر نمی‌تواند صبر پیشه کند و یا بلا‌تکلیفی را به صلاح خود نمی‌داند، باید از طریق مراجعه به حاکم شرع در پی طلاق گرفتن باشد.
1391/10/10